.png)
“E dini që ekziston një libër nga Zhyl Verne i quajtur Ishulli Misterioz, ku njerëzit e gjejnë veten në një ishull dhe fillojnë të ndërtojnë një qytetërim?”
Mykhailo Videiko, një arkeolog në Universitetin Borys Grinchenko Kyiv në Ukrainë e pohon këtë duke thënë se kjo nuk është një histori imagjinare.
“Kjo është një histori e vërtetë.”
I humbur dy herë, një herë nga koha e një herë nga politika, qytetërimi i lashtë i Cucuteni-Trypillia po gjen edhe një herë njerëz për të ndarë historinë.
Historia e Trypillia, siç njihet zakonisht, filloi 7.000 vjet më parë në atë që tani është Europa Lindore, kryesisht Moldavia, Rumania dhe Ukraina. Vendbanimet e gërmuara u ofrojnë arkeologëve modernë një nga shembujt më të hershëm të njohur të urbanizimit dhe tregojnë një popullsi që tejkaloi një milion njerëz.
Njerëzit e Trypillia “arritën të zbatojnë pothuajse të gjitha risitë teknologjike të kohës së tyre”, tha Videiko. Furrat ishin me qeramikë të sofistikuar të zbukuruar me modele dhe ngjyra. Teknikat e ndërtimit ishin për ndërtesa të mëdha deri në 700 m2. Objektet e gjetura tregojnë një kulturë që adhuronte perëndeshat.
Hulumtimi i Trypillia u përqafua fillimisht nga Bashkimi Sovjetik, i cili financoi projekte arkeologjike. Zyrtarët bënë paralele midis qytetërimit mbresëlënës të lashtë dhe ideologjisë marksiste që promovoi një shoqëri pa klasë, pa pronësi private. Mendohej se “Trypillia ishte një ilustrim i mrekullueshëm i një shoqërie pa klasë ose komunizmit primitiv”, tha Videiko. Por kur u tregua se Trypillia mund të mos ketë qenë utopia pa klas, gjërat ndryshuan shpejt.
“Ndërsa arkeologët gërmojnë më shumë, ata fillojnë të zbulojnë gjëra që flasin për civilizimin Trypillian. Ata gjejnë ndërtesa të mëdha. Dhe lind pyetja: A mund të bëhet e gjithë kjo nga një shoqëri pa klasa?” tha Videiko.
Në vitet që pasuan, studiuesit që sfiduan propagandën zyrtare u konsideruan armiq të shtetit. Arkeologët u larguan dhe disa u dënuan si anëtarë të një organizate spiune terroriste. Librat që nxitën studimin e Trypillia u botuan jashtë vendit, por, tha Videiko, “Ata libra nuk arritën kurrë në Ukrainë. Ata po hulumtonin diçka, por pothuajse askush këtu nuk e dinte për këtë. Ata që e dinin, heshtën.”
Sot, trashëgimia e Trypillia po ringjallet përmes modës. Dizejnuesja ukrainase Svitlana Bevza ka gjetur frymëzim në artin e qytetërimit të lashtë me në qendër femrat dhe përdor linjën e saj të veshjeve dhe stolive të ndikuara nga Trypillia si një mënyrë për të festuar kulturën, nderimin e saj ndaj grave dhe lidhjen e saj me natyrën. Ajo tha se është e padrejtë që “kjo kulturë e madhe nuk është aq e njohur në botë. Nuk kishte asnjë zë për botën që mund të fliste për këtë kulturë”.
Një qytetërim i avancuar i ndërtuar nga asgjëja nuk është vetëm artikujt e romaneve fantazi, është gjithashtu historia e vërtetë, e thënë edhe një herë, e Cucuteni-Trypillia.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
