Çfarë kërkon Erdogan në Siri? Loja e dyfishtë e liderit turk (i cili do të duhet të negociojë me SHBA)

Gazeta Si - Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan është një nga lojtarët kryesorë në ndërtimin e Sirisë së re pas rënies së regjimit të Asadit.

Turqia nuk i kontrollon drejtpërdrejt rebelët islamikë të Hayat Tahrir al-sham (Hts), të cilët pushtuan Damaskun në dymbëdhjetë ditë, por ka ndikim të konsiderueshëm mbi ta.

“Turqit janë miqtë më të ngushtë të popullit tonë, – tha dy ditë më parë lideri i Hts, Abu Muhammad al Jolani për televizionin ‘Al Jazeera’. - Ne përfitojmë nga përvoja e tyre dhe jemi të sigurt se ata do të jenë pranë nesh edhe në të ardhmen”.

Këtë moment Ankaraja e ka pritur prej kohësh. Për 13 vjet ajo ka kundërshtuar fuqishëm Bashar Asadin, duke mbështetur një sërë grupesh opozitare dhe duke pritur 3.2 milionë refugjatë sirianë.

Tani, megjithatë, “Sulltani” duhet të dijë të menaxhojë marrëdhënien me al Jolanin, duke balancuar interesa të ndryshme.

Të gjithë kanë nevojë për njëri-tjetrin, të paktën në këtë fazë. Është e vërtetë që lideri i Hts ka fituar autonominë e tij, i përforcuar nga fitorja, por kërkon edhe stabilitet dhe për këtë duhet të ruajë ekuilibrat, ku roli i Turqisë është vendimtar.

Erdogan, nga ana e tij, ka çdo interes për të mbështetur qeverinë e përkohshme dhe për të vazhduar luftën kundër terrorizmit për të lejuar kthimin e refugjatëve në Siri: “Kthimi i sirianëve në shtëpitë, kampet, të afërmit dhe vendet e tyre të punës, sapo ka filluar. Është fillimi, hap pas hapi, por është një proces që tashmë ka nisur”, deklaroi lideri turk.

Por rruga drejt stabilitetit nuk është aspak pa pengesa. Para së gjithash, fati i kurdëve, grupi i dytë etnik më i madh në vend, të cilët kryesisht banojnë në veri-lindje të vendit, ku Forcat Demokratike Siriane mbështeten nga 900 ushtarë amerikanë, një prani që nuk u mirëprit kurrë nga Ankaraja.

Ditët e fundit, Sekretari Amerikan i Shtetit, Antony Blinken ka arritur me sukses të ushtrojë presion ndaj Erdoganit, të cilin e takoi personalisht, për të reduktuar sulmet e rebelëve proturkë të Ushtrisë Kombëtare Siriane (SNA) në qytetet e Sirisë Veri-Lindore, të kontrolluara më parë nga forcat kurde.

Të dëbuar nga Tall Rifaat të dielën më 8 dhjetor dhe nga Manbij të nesërmen, luftëtarët kurdë tani rrezikojnë të dëbohen nga Kobane, një qytet simbol i rezistencës kurde, i njohur për betejën historike kundër Shtetit Islamik në 2014-2015, e cila shënoi një fitore të rëndësishme për forcat kurde të mbështetura nga koalicioni ndërkombëtar. SNA mbolli kaos në qytetet e pushtuara me plaçkitje, ekzekutime në terren dhe tortura.

Një skenar që sigurisht alarmon shumë Uashingtonin. Në këtë drejtim është interesant qëndrimi i shprehur nga qarqet republikane amerikane.

Në përmbledhje: ata favorizojnë krijimin e një zone të çmilitarizuar që ruan sigurinë në kufijtë jugorë të Turqisë, por kundërshtojnë çdo sulm kundër Kurdistanit.

Pentagoni, nga ana tjetër, këmbëngul në rrezikun që përfaqëson Shteti Islamik: një kërcënim që mund të rritet nëse bastioni i përfaqësuar nga kurdët i mbështetur, me bastisje nga Shtetet e Bashkuara do të zhdukej.

Megjithatë, rikthimi i Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë rëndon mbi këto dinamika, pasi ai deklaron hapur dëshirën e tij për të “qëndruar larg” krizës, e cila do të çonte në mundësinë e një urdhri tërheqjeje për ushtrinë amerikane.

Një hipotezë që do t'i hapte rrugën një prej ëndrrave të Erdoganit: eliminimi i YPG-së, që për Ankaranë është një akronim simotër e PKK-së, që në fakt do të lejonte kthimin e refugjatëve sirianë që banojnë në Turqi gjithashtu në veri-lindje të vendit dhe do të lejonte parandalimin e  lindjes së një shteti kurd në kufi.

Pastaj, është çështja e bazave ushtarake. Rusia do të kishte dashur të ruante objektet e saj, veçanërisht atë detare në Tartous dhe atë ajrore në Khmeimim pranë qytetit-port të Latakias.

Dhe ka hapur negociatat. Por në të njëjtën kohë ka shenja të një evakuimi të ardhshëm me mbërritjen e avionëve të ngarkesave për ngarkimin e materialeve dhe punën e çmontimit.

Për më tepër, flotilja e Marinës Ruse ka nisur përgatitjet ditë më parë. Ankaraja ndjek çështjen, e gatshme për të kërkuar një bazë të tillë, ashtu siç bëri në Libi, Irak dhe Katar.

Kjo do t'i lejonte Erdoganit të rriste ndikimin e tij në shtrirjen e detit midis Sirisë dhe Republikës Turke të Qipros Veriore, e pushtuar nga Ankaraja që nga viti 1974.

Për atë se çfarë të ardhme shpreson Turqia për Sirinë, hipoteza më interesante është ajo e ekspozuar pak ditë më parë në “Washington Post” nga Asli Aydintasbas, ish-gazetare turke dhe tani studiuese në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë: “Kur pyeta zyrtarët turq se çfarë donin për Damaskun, – shkroi ajo, – përgjigja ishte, një qeveri kujdestare gjithëpërfshirëse që përfaqëson grupe opozitare dhe komunitete të ndryshme. Po pastaj? Zgjedhjet. Ndërsa Ankaraja duket se mbështet pragmatizmin e HTS-së, pranon se rrënjët e saj militante islamike e bëjnë atë të papërshtatshëm për një qeverisje afatgjatë”.

Përshtati: Gazeta “Si”