.png)
Financat janë gjithmonë të ekspozuara ndaj rritjes dhe rënies. Kaosi në bankingun global që nga falimentimi i Silicon Valley Bank dhe blerja e Credit Suisee ngre pyetjen nëse ky është momenti kur gjërat shkojnë po aq keq sa kriza e 2007-09. Deri tani, jo.
Ndonëse tre banka u shembën vetëm këtë vit, 424 janë shembur midis 2008-s dhe 2012-s. Studimi i krizave të shkuara mund të ndihmojë në kalimin e tyre në të ardhmen. Pasi sistemi financiar të jetë stabilizuar, historianët dhe ekonomistët kanë një rol, krahas bankierëve qendrorë (të cilët janë gjithashtu të prirur të shkruajnë për përvojat e tyre), në vlerësimin e asaj që duhet të ishte bërë ndryshe.
Shtatë librat dhe dy filmat që duhet t'ju ndihmojë të kuptoni krizën aktuale ose të ardhshme.
Too Big To Fail: The Inside Story of How Wall Street and Washington Fought to Save the Financial System—and Themselves. Nga AndrewRoss Sorkin, $32.95. (Shumë e madhe për të dështuar: Si luftoi Wall Street dhe Washington për të mbrojtyr sistemin financiar - dhe veten e vet.)
Kriza financiare botërore frymëzoi shumë autorë, disa më të informuar se të tjerët. "Miza në murin" e Andrew Ross Sorkin ishte më e mira. Publikuar një vit më vonë, puna është një lexim sqarues se si titanët e Wall Street dhe Washington përballuan krizën. Srokin ritregon dramën e sekuestrimit tëFannie Mae dhe Freddie Mac nga qeveria amerikane, të cilat siguronin hipotekat, kolapsin e Lehman Brothers, shpërthimin e mëvonshëm të tregut dhe mbështetja e kapitalit të bankave të mëdha me fonde publike. Libri i Sorkin, i botuar në 2009, është shumë i mirë për t'u hedhur poshtë. Por për ata që e shohin shumë të madh për t'u lexuar, versioni i filmit të HBO, i publikuar në vitin 2011, është një ritregim besnik.
The Fed and Lehman Brothers: Setting the Record Straight on a Financial Disaster nga Lawrence Ball. $10.38 (Banka Qendrore dhe Lehman Brothers: Tregimi i një katastrofe financiare)
Në shtator 2008, Lehman Brothers dështuan dhe krijuan një krizë të madhe parajaë që futi botën pothuajse në depresion. Banka nuk u shpëtua nga Thesari as nga Banka Qendrore, Fed dhe zyrtarët atëherë insistonin se shpëtimi (dhënia e parave cash) nuk ishte ligjërisht e mundur. Lawrence Ball përmbledh të dhënat dhe i analizon duke ngritur hipotezën se shpëtimi nuk u bë për arsye politike. Ai jep shembullin e gjallë të Ëalter Bagehot mbi principet e shpëtimit të bankave që po dështojnë.
Crashed: How a Decade of Financial Crises Changed the World. Nga Adam Tooze. $ 35. (Rrëzuar: Si një dekadë e krizës financiare ndryshoi botën)
Në librin e tij Tooze përmend 4 tema kryesore post 2008-s. E para, përgjigja fillestare kur bankat u shpëtuan dhe politikat monetare e fiskale u lehtësuan. E dyta, kriza e eurozonës. E treta, disiplina fiskale që pasoi dhe e katërta shkëlqimi i politikave populiste. Këto bashkë, Tooze shpjegon, zemërimi me bankierët, frustrimi me qeveritë europiane dhe shtrëngimi fiskal sollën zgjedhjen e Donald Trump si president dhe votimin e Brexit.
This Time Is Different: Eight Centuries of Financial Folly. Nga Carmen Reinhart dhe Kenneth Rogoff. . $19.95 (Këtë herë është ndryshe: Tetë shekuj të marrëzisë financiare)
Kur një ekonomi gërhet, fitimet rriten edhe vlera e aseteve. Paraja bëhet më e lehtë, rriten shpenzimet dhe rritja intensifikohet. Investimet duken më pak të rrezikshme. Por kur ajo zgjohet, vjen karma. Vlerat e aseteve bien dhe bankat frikësohen. Bizneset ndjejnë një pickim. Të dëshpëruarit shesin çdo gjë që munden dhe kështu çmimet bien duke përkeqësuar krizën. Mania kthehet në panik. Gjurma është antike. Në këtë libër, të botuar në vitin 2011, dy ekonomistë theksojnë se tetë shekuj fatkeqësish financiare nuk i kanë bindur investitorët që t'i trajtojnë bumet me kujdesin e nevojshëm. Një arsye është se rregullatorët, si gjithë të tjerët, janë shumë të etur për të arritur në përfundimin se kjo kohë është ndryshe.
The Bankers’ New Clothes: What’s Wrong with Banking and What to Do about It. Anat Admati dhe Martin Hellwig. $29.95 (Rrobat e reja të bankierëve: Çfarë nuk shkon me bankingun dhe çfarë duhet bërë)
Shumë lexuesve u bëhet një gropë në stomak kur përmendet raporti i kapitalit dhe riskut sistemati. Por Anat Admati, një profesor financash në universitetin e Standfor dhe Martin Hellwig, drejtues në Institutin Max Planck Institute, kanë bërë një punë të mrekullueshme duke shpjeguar se si funksionon kapitali i sistemit bankar në përthithjen e goditjeve dhe se sa delikate janë bankat.
Making It Happen: Fred Goodwin, RBS and the Men Who Blew Up the British Economy. Nga Iain Martin. Simon & Schuster; $34.95 (Po ndodh: Fred Goodwin, RBS dhe burrat që shkatërruan ekonominë e Britanisë)
Çdo krizë duhet të ketë një "kokë turku". Fred Goodwin, i njohur dhe si "Fred copëtuesi" ishte drejtuesi i Bankës Mbretërore rë Skocisë, banka më e madhe në botë, para se të shkatërrohej në krahët e Britanisë. Anekdotat në libër tregojnë një burrë të fiksuar me detajet e vogla, por që nuk ia doli kurrë të zbulonte rrezikun që i kanosej bankës që ai drejtonte. Fokusi britanik i librit nuk duhet të errësojë mësimet e tij më të gjera për atë që ndodh kur shefat ekzekutivë të zgjuar, luftarak dhe karizmatikë e rrethojnë veten me togerë që janë shumë të frikësuar ose kanë frikë t'i sfidojnë ata. Botuar në vitin 2013.
Hall of Mirrors: The Great Depression, the Great Recession, and the Uses—and Misuses—of History. Nga Barry Eichengreen. $29.95.(Korridori i pasqyrave: Depresioni madh, Recesioni i madh dhe përdorimet-dhe keqpërdorimet e historisë)
Ekonomistët që varën nga të dhënat janë të mpirë kur vjen puna tek depresioni: Të dhënat nuk mjaftojnë për të parashikuar sinjalet. Kur bota qëndroi buzë humnere në 2008-n, liderët kishin shembuj vetëm nga 1930-a. Sot ata falenderojnë veten për shmangien e një Depresioni tjetër. A kishin të drejtë? Barry Eichengreen thotë jo. Leximi i tyre i viteve 1930, shkruan ai, është i paplotë, shpesh i gabuar dhe i ka bërë ata të kënaqen me rritje të dobët ose aspak dhe me reforma shumë të ndrojtura të sistemeve të tyre financiare. Eichengreen rikrijon dy episodet e mëdha të paqëndrueshmërisë financiare të shekullit të kaluar me portrete bindëse të bankierëve dhe politikëbërësve dhe shpjegime teorike të arritshme. Botuar në vitin 2015.
Dy filmat më të mirë për krizën e kaluar financiare
"The Big Short", 2016 (Basti i Madh) përshatur nga libri i Michael Lewis për grupin e larmishëm të të huajve që parashikuan shpërthimin e hipotekave të Amerikës, është një komedi e zezë marramendëse, e tërbuar - një film për apokalipsin financiar.
"Margin Call" i J.C. Chandor, 2011, (Telefonata e Marzhit) është një portretizim më i qetë dhe më realist i një banke investimi në fund të jetës së saj. Financat përshkruhen si të rrëshqitshme dhe amorfe, një krijim jo vetëm i bankave, por i një shoqërie të tërë të orientuar drejt konsumit të lehtë. Banka e paidentifikuar reagon ndaj këtij sistemi, e përqafon atë, e zemëron atë, e shfrytëzon dhe i nënshtrohet.
Burimi:TheEconomist/Përshtati:Gazeta 'SI'
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
