Nga Gazeta “Si” – A përbën shqetësim për artin e vërtetë të jesh në qendër të vëmendjes mediatike? Në vitin 1824, shkrimtari më i nderuar i Europës u ankua se “brezi ynë i tanishëm i talenteve e jeton jetën e tyre në shkëlqimin e plotë të publicitetit”, i cili shkatërron krijimtarinë si “shiu toksik”. Megjithatë, Johann Wolfgang von Goethe i shqiptoi ato vërejtje gjatë intervistave me një fans që do të mbushte një përmbledhje të gjerë, me tri vëllime të bisedave.
Në vitet 1820, autori i “Faustit” dhe “Vuajtjet e djaloshit Verter”, nderohej si kumbari i letërsisë gjermane. Ai mund të ketë mallkuar gazetarinë e pasur të artit, por Goethe shpenzoi nëntë vite në shpikjen e zhanrit.
Portretet e të mëdhenjve të bazuar në intervista nuk ishin të panjohura në vitin 1836, kur Johann Peter Eckermann botoi për herë të parë “Bisedat me Gëten”. Si Napoleoni ashtu edhe Lord Bajroni frymëzuan kujtime jozyrtare nga bashkëpunëtorët. “Jeta e Samuel Johnson” e James Boswell ishte shfaqur në vitin 1791. Eckermann, megjithatë, fiksoi një format – citat i përzier me skica të personazheve dhe pikturë në sfond – që shkrimtarët do ta ndiqnin për dy shekuj.
Nga viti 1823 deri në vdekjen e Gëtes në 1832, ky dishepull i përkushtuar transkriptoi mendimet e autorit. Një autodidakt sipërmarrës që punoi si ndihmësredaktor i Goethe-s, Eckermann ndërthuri adhurimin e “një figure heroike” me vëzhgimin nga afër të zakoneve dhe veprave të idhullit të tij.
Më parë, lexuesve në gjuhën angleze të “Bisedave” u është dashur të gjurmojnë një përkthim arkaik. Tani ‘Penguin Classics’ ka publikuar versionin e ri shoqërues të Allan Blunden. Kjo i lejon lexuesit të kuptojnë jo vetëm fuqinë mendore të tij, por edhe karizmën.
Gëte punonte pa u lodhur, hante thjesht dhe preferonte “karrigen e tij të vjetër prej druri” në vend të “jetesës dhe përkëdheljes prej pelushi”. Ai reflekton për një jetë të mundimit të pandërprerë, “si rrokullisja e një guri të rëndë” dhe me të drejtë përfundon: “Kam bërë më shumë se pjesa që kam pasur”.
Eckermann i regjistroi dialogët e tyre me ndershmëri, por i shkroi ato me mjeshtëri artistike – “më shumë si një pikturë” sesa një fotografi, sugjeron Ritchie Robertson në hyrjen e tij. Fjalë për fjalë apo jo, fjalimi i Gëtes bredh me zgjuarsi, sharm dhe sens kokëfortë nëpër letërsi, art, natyrë, shkencë dhe mjeshtëri shtetërore.
Ai adhuron Bajronin, Molierin, Skotin, Shekspirin dhe Volterin. Ai dëshiron hirin social francez dhe arsyen angleze për të pasuruar jetën gjermane dhe admiron aftësinë e gjermanëve për të “vlerësuar gjithçka të huaj”. Ai snajperon provincializmin, pedantrinë dhe metafizikën. Duke takuar Hegelin, ai i thotë në sy filozofit: “Unë jam një besimtar i madh në studimin e natyrës; ajo të mban të arsyeshëm”.
Goethe i Eckermann-it e ka kokën në qiell, por këmbët në tokë. Ai i pëlqen kopshtet, piknikët, zogjtë dhe malet – që edhe pse në moshën 75-vjeçare, sillet si një fëmijë i emocionuar. Një i moderuar në politikë, skeptik ndaj pushtetit, ai thotë se nuk mund të shohë kurrë një statujë të disa të denjëve pa e imagjinuar atë “të rrëzohet dhe të thyhet nga një brez i ardhshëm”. “Bisedat” i ndihmojnë lexuesit të kuptojnë më shumë pse Gëte qëndron në piedestalin e tij.
Marrë nga The Economist, përshtati në shqip Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
