.png)
“Rreziku më i madh? Është se do ta quajnë Bienalja e grave. Po, atëherë çfarë do të thotë kjo? Për 125 vjet nuk e keni quajtur kurrë Bienalen e burrave!” Në 11 javë Cecilia Alemani hap ekspozitën e saj në Venecia. Ndërkohë fillon të zbulojë. Nëse qëndrojmë te shifrat, Bienalja e 59-të e Artit premton të jetë një sukses i madh: 213 artistë nga 58 vende, 1433 vepra dhe objekte, 80 pavijone kombëtare (fillimi i Kamerunit, Namibisë, Nepalit, Omanit dhe Ugandës) dhe kohëzgjatja më e gjatë ndonjëherë, mbi 7 muaj, nga 23 prill deri më 27 nëntor.
Buxheti është 18 milionë euro: “Shpenzimet janë rritur për shkak të rritjes së çmimit të energjisë dhe transportit – shpjegon presidenti Roberto Cicutto – 20 për qind është mbuluar tashmë nga sponsorët; fokusi është te të ardhurat. Një qëllim tjetër është të përmbahen ndikimet mjedisore. Ne miratojmë udhëzime për eko-qëndrueshmërinë”.
Por tema e vërtetë është se në Venecia kuratori Alemani do të rishkruajë historinë e artit. Më shumë se 80 për qind e emrave të ftuar për të marrë pjesë janë femra. Burrat, për herë të parë, janë në pakicë. Instalacionet ripozicionojnë krijimtarinë femërore në qendër të lëvizjeve artistike të shekullit të njëzetë, nga surrealizmi tek arti kinetik dhe i planifikuar.
Titulli i ekspozitës “Qumështi i ëndrrave” i detyrohet librit për fëmijë të piktores surrealiste, Leonora Carrington, e cila ikën nga Anglia në Meksikë dhe kalon shekullin e 20-të. “E zgjodha si shoqëruese udhëtimi – shpjegon Alemani, i cili rikthehet në lagunë pas Pavijonit Italian 2017 – Një udhëtim që fokusohet në tri fusha tematike: përfaqësimi i trupave dhe metamorfozat e tyre; marrëdhëniet midis individëve dhe teknologjive; lidhjet që ndërthuren midis trupave dhe Tokës”.
Duket një projekt shumë më ambicioz se ata që janë parë në të kaluarën në Venecia.
Kisha më shumë kohë për të menduar dhe studiuar. U emërova në janar 2020, në mars shpërtheu pandemia dhe në maj u vendos që Bienalja të shtyhej për në vitin 2022. Ndërkohë projekti im fillestar është zgjeruar. Fillova me metamorfozë, por më pas ekspozita u bë më e pasur në shtresa dhe kuptime. Studimi historik, veçanërisht, ishte kompleks, ashtu si edhe realizimi. Dhe ende nuk ka përfunduar.
Dëshironi vërtet të rishkruani historinë e artit, duke e lëvizur atë nga këndvështrimi mashkullor?
Këtë ua lë historianëve. Nuk e kam shpikur vlerësimin e surrealizmit femëror: për të flitet prej vitesh. Më interesojnë zërat që konsiderohen pak të vegjël: 180 artistë janë të pranishëm për herë të parë në Bienale. Mendoj për Dadamaino, Nanda Vigo, eksponentë të artit të programuar dhe kinetik që nuk ishin në Bienalen e vitit ‘66 me kolegët e tyre meshkuj. Nuk kam bërë asnjë zbulim, nuk kam dashur të izoloj artistët, i kam xhiruar dhe i kam bashkuar me bashkëkohësit që kanë ndikuar.
Le ta pranojmë, burrat janë një pakicë e vogël.
Në njëqind vitet e para të historisë së Bienales, prania e femrave mezi arriti në 10 për qind; në njëzet të fundit arriti në 30. Është e trishtueshme të flasësh për këtë, por edhe në një botim revolucionar si ai i vitit 2001 nga gratë Harald Szeemann ato ishin vetëm 20 për qind. Arti ishte gjithashtu një histori përjashtimi. Por qëllimi i kësaj bienaleje nuk është përballja me njeriun. Ka artistë që mund të ngrihen shumë mirë vetë. Përkundrazi, ideja është të shkojmë përtej dualizmit e burrit/gruas që ka pak rëndësi për artistët. Kjo është një ekspozitë mbi post-humanin. Nuk i kam përjashtuar burrat apriori: i kam zgjedhur kur puna e tyre krijonte lidhje në përputhje me rrugën që kisha në mendje. Megjithatë, ideja ishte t’u jepej hapësirë tregimeve të konsideruara të vogla.
A nuk keni frikë nga rreziku që a është politikisht korrekt?
Unë nuk kam zgjedhur më shumë gra për këtë, por jam i sigurt se dikush do ta thotë. Do të ishte më korrekte politikisht të bëja 50 dhe 50. Dhe në çdo rast veprat e ekspozuara nuk janë, ato do të jenë më pak kanunore dhe do të ketë provokim: në fund kjo ka rëndësi, që do ta shihni.
Cilin synim nuk dëshiron të dështojë Bienalja juaj?
Mendoj mbi të gjitha për vizitorët: është një trashëgimi që vjen nga përvoja e menaxhimit të Neë York High Line, e përshkuar nga 8 milionë njerëz. Do të doja që ata të shihnin një ekspozitë të madhe siç nuk e kanë bërë në dy vjet për shkak të pandemisë që kishte vëmendje për bashkëkohësit: ka 80 prodhime absolutisht të reja. Do të doja që veprat e së djeshmes të mund të tregonin histori më pak të njohura që kanë ndikuar gjithashtu në atë që ne shikojmë sot. Një bienale nuk është vetëm një ekspozitë e status quo-së.
Ka artiste femra nga 58 shtete, një rekord, por ajo nuk ka mundur të udhëtojë shumë për shkak të pandemisë. Si e zgjidhni artin përmes Zoom?
Kam pasur një grup këshilltarësh në rajonet e botës ku nuk kam shkuar personalisht. Nuk kam arritur ende të bëj një udhëtim në Japoni, Indi, Kinë. Po kërkoja edhe artistë në ato vende që përkonin me rrugën time. Pata mundësinë të takoj qindra artistë nëpërmjet Zoom. Ka pasur edhe biseda intime, me një ndjenjë të çuditshme intimiteti nga fundi i botës. Nga ky dialog shumë pyetje u bënë për situatën. Si po ndryshon përkufizimi i njeriut? Cilat janë ndryshimet që ndajnë perimet, kafshët, njeriun dhe jo njeriun? Cilat janë përgjegjësitë tona ndaj njerëzve tanë, formave të tjera të jetës dhe planetit që ne jetojmë? Dhe si do të ishte jeta pa ne? Këtu lindi ekspozita.
Janë 26 italianë.
Si italiane ndjeva përgjegjësinë e pranisë së tyre. Më dukej absurde që nuk kishte asnjë. Përveç figurave historike – si Carol Rama apo Mirella Bentivoglio – kërkova të reja si Giulia Cenci apo Diego Marcon. U dhashë hapësirë dhe dukshmëri. Shpresoj që të huajt t’i shohin me interes veprat e tyre.
Te cilët artistë jeni përqëndruar?
Nuk ishte domosdoshmërisht një zgjedhje e vetëdijshme. Pastaj thashë me vete: galeritë zemërohen këtu. Jam përqendruar tek artistët që kanë të gjitha kredencialet për të qenë më komercialë, por që, në mënyrë të pabesueshme, nuk kishin qenë kurrë në Bienale si Nan Goldin dhe Louise Laëler.
Çfarë mendoni për NFT-të?
Është një fenomen shumë popullor i nxitur nga interesa që nuk kanë të bëjnë me artin. Më duket shumë interesante teknologjia blockchain për efektet që mund të ketë në kaq shumë aspekte të jetës sonë. Por nuk mendoj se NFT ka prezantuar një të re. Gjuha në botën e artit siç është fotografia ishte për shembull: është një medium me një rezultat jo tërheqës. Nuk do të ketë NFT në këtë Bienale.
Cili është rreziku më i madh me të cilin përballet Bienalja juaj?
Që flasim vetëm për prevalencën e grave. Do të ishte si minimizim. Është një ekspozitë kaq e madhe, e cila tregon histori të ndryshme përmes një pluraliteti dhe një kori zërash. Dhe më pas janë rreziqet praktike të shkaktuara nga situata globale: transporte të bllokuara, letra që nuk gjendet…
Marrë nga “La Repubblica”, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
