.png)
Nga Jaschar Dugalic- Kanë kaluar gjashtë muaj që kur ndalimi i parë kombëtar i TikTok në Europë hyri në fuqi në Shqipëri më 13 mars. Rreth 1.5 milion përdorues në Shqipëri, një e treta e të cilëve janë midis 12 dhe 25 vjeç, nuk ishin më në gjendje të hynin në platformën popullore të videove të shkurtra nga Kina.
Ndalimi ishte një reagim ndaj vrasjes së një 14-vjeçari në nëntor 2024. Një adoleshent tjetër e goditi me thikë pasi të dy kishin debatuar më parë në mediat sociale. Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, më pas njoftoi ndalimin e TikTok si një masë kundër dhunës midis fëmijëve dhe gjuhës së urrejtjes në internet – edhe pse, sipas TikTok, asnjëri prej dy adoleshentëve nuk kishte një profil në platformë.
Sot është e qartë: ndalimi nuk funksionoi.
Rritje prej 1200 për qind në përdorimin e VPN
Nga njëra anë, është e paqartë nëse qëllimi u arrit.
“Nuk kemi të dhëna nëse dhuna midis të rinjve ose gjuha e urrejtjes në internet ka ndryshuar që nga ndalimi”, thotë Daniel Prroni, studiues në Institutin për Demokraci dhe Ndërmjetësim.
Nga ana tjetër, TikTok përdoret gjerësisht në Shqipëri pavarësisht ndalimit. Përdoruesit mund ta anashkalojnë ndalimin duke përdorur një VPN (Rrjet Virtual Privat). Kjo ridrejton trafikun e të dhënave përmes një vendi të tretë, duke e bërë të pavlefshëm kështu gjeobllokimin. Kjo është pikërisht ajo që bënë shumica e përdoruesve të TikTok në Shqipëri.
Më 12 mars, një ditë para ndalimit të TikTok, ofruesi zviceran i VPN-ve Proton regjistroi një rritje prej 1200 për qind të regjistrimeve në Shqipëri. Një analizë nga firma e analizës së të dhënave Pikasa Analytics tregoi se ndërsa u krijuan 3.3 për qind më pak video në javën pas ndalimit, u shikuan 14 për qind më shumë video.
Shqipëria si një laborator testimi
Ka pasur shumë spekulime se pse qeveria iu drejtua kësaj mase drastike pavarësisht shanseve të pakta për sukses. Politikanët e opozitës akuzuan Ramën për censurë në prag të zgjedhjeve të 11 majit. Shoqatat e gazetarëve iu drejtuan Gjykatës Kushtetuese, duke kërkuar që ajo ta shpallë ndalimin e TikTok si jokushtetues.
Prroni i sheh gjërat ndryshe: Rama nuk kishte nevojë të merrte masa kaq drastike për të fituar zgjedhjet. Kjo u bë e qartë ditën e zgjedhjeve: Partia Socialiste fitoi 52 për qind të votave dhe Rama filloi mandatin e tij të katërt në detyrë.
Ekziston një shpjegim shumë më i thjeshtë, thotë studiuesi Prroni.
“Ndalimi i TikTok kishte për qëllim kryesisht t’i ofronte publikut të zemëruar një zgjidhje të shpejtë dhe të shpërqendronte vëmendjen nga probleme të tjera, siç është korrupsioni.”
Pas vrasjes së 14-vjeçarit, shpërthyen protesta në Tiranë. Mësuesit, nxënësit dhe prindërit kërkuan llogaridhënie dhe veprime nga qeveria.
Megjithatë, ndalimi i TikTok mund të shihet edhe si pjesë e projektit të Edi Ramës për ta përdorur Shqipërinë si një lloj laboratori europian testimi për masa politike kontroverse. Këto përpjekje përfshijnë qendrat kontroverse të deportimit për azilkërkuesit e refuzuar nga Italia, si dhe idenë e krijimit të një ministrie të kontrolluar nga inteligjenca artificiale ose ta bëjë shoqërinë shqiptare tërësisht pa para cash. Sipas ekspertëve, Rama dëshiron t’i përdorë këto masa për ta bërë vendin e tij të dukshëm për shtetet europiane, për të mundësuar bashkëpunimin dhe për të avancuar anëtarësimin e mundshëm në BE.
Kryebashkiaku i arrestuar mbron veten në Tiktok
Ndërkohë, vetë qeveria nuk duket se e vlerëson shumë masën. Rama e kishte kufizuar tashmë ndalimin e TikTok në 12 muaj kur u njoftua. Tani, po shtohen raportet se është e mundur të qasesh përsëri në TikTok pa një VPN. Edhe anëtarë të partisë së Ramës dhe bashkëpunëtorë të ngushtë po e injorojnë ndalimin.
Njëri prej tyre është Erion Veliaj. Kryebashkiaku i Tiranës u arrestua në shkurt me akuza për korrupsion dhe që atëherë ka qenë në paraburgim. Veliaj, ose dikush afër tij, ndan rregullisht deklarata nga avokatët e tij dhe video që festojnë sukseset e tij si kryetar bashkie përmes kanalit të tij në TikTok. Videot kanë dhjetëra deri në qindra mijëra shikime në TikTok.
Për Prronin, kjo është një tjetër shenjë se qeveria nuk është realisht e interesuar të ndalojë TikTok-un dhe se ky ishte thjesht një devijim afatshkurtër. Ai pret që ndalimi të hiqet para afatit zyrtar të marsit 2026.
*Jaschar Dugalic është gazetar në gazetë zvicerane ‘The Neue Zurcher Zeitung’
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
