.png)
Nga Gazeta “SI”- Përfaqësuesi më i shquar i realizmit kritik në letërsinë shqipe, Migjeni, solli në krijimtarinë tonë artistike me një forcë të lartë idesh protestën e hapur, ëndrrën për një botë të re dhe optimizmin e thellë shoqëror.
Emri i tij i vërtetë ishte Millosh Gjergj Nikolla, ndërsa pseudonimi Migjeni lindi nga bashkimi i rrokjeve të para të tre emrave të tij, duke u bërë kështu emri i tij letrar.
Migjeni lindi më 13 tetor 1911 në Shkodër, në një familje ortodokse. Mbiemri Nikolla vinte nga gjyshi i tij, Nikolla Dibrani, një shqiptar i ardhur nga krahina e Rekës (sot në Maqedoni), pjesë e komunitetit ortodoks që dha edhe një tjetër emër në letërsinë poetike, Josif Jogan Begerin. Që fëmijë, Migjeni tregoi prirje dhe aftësi të shumta: kishte zë të bukur, merrej me sport, dallohej për të folurit e tij të gjallë dhe kishte etje të madhe për lexim.
Në shkollë, përveç gjuhës serbe dhe atyre klasike, ai mësoi edhe rusishten e frëngjishten, që u bënë burime të rëndësishme kulture dhe formimi për të. Që në vitet e gjimnazit ai shfaqi ide përparimtare dhe mbajti qëndrime që nuk përputheshin me dogmat e moralin fetar. Në vitin 1933, duke shpresuar ende për një bursë që t’i mundësonte studimet e larta, u emërua mësues në Vrakë, një fshat pranë Shkodrës. Atje u ndesh me shumë vështirësi, me pengesa të ardhura nga mentalitetet fetare dhe ndërhyrjet e konsullit serb, i cili e kishte regjistruar në “librin e zi”. Pikërisht në këtë periudhë u prek edhe nga tuberkulozi i mushkërive.
Duhet përmendur se më herët, në vitin 1922, ai ishte përzgjedhur përfaqësues i Shkodrës në Kongresin e Beratit, ku Fan Noli shpalli Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë. Në qytetin e lindjes Migjeni njohu nga afër shtypjen shoqërore dhe hipokrizinë fetare. Këto përvoja forcuan urrejtjen e tij ndaj padrejtësive, si edhe dashurinë e tij për njerëzit e thjeshtë, ndërkohë që lidhjet me lëvizjen komuniste përparimtare ushqyen shpresat dhe besimin e tij për të ardhmen, të cilat u pasqyruan fuqishëm në veprimtarinë e tij të shkurtër, por të vrullshme dhe të thellë.
Në vitin 1935, me shpresën se klima malore do ta ndihmonte shëndetin, shkoi mësues në Pukë. Por edhe atje nuk gjeti shërim. Megjithatë, në këtë qytet zhvilloi aktivitetin më të gjerë dhe më të frytshëm si mësues dhe poet. Aty ai shkroi jo vetëm shumë, por edhe krijimet më të mira që sot konsiderohen kulmi i pendës së tij.
Vuajtjet e popullit shqiptar, veçanërisht ato të malësorëve, e prekën më thellë se vetë sëmundja që e rrënonte. Më 16 qershor 1937, në Pukë, ai shkroi poezinë e tij të fundit, “Nën flamujt e melankolisë”. Klima e ashpër e atjeshme e rëndoi sëmundjen, ndaj vendosi të shkojë jashtë shtetit për t’u kuruar. Më 13 dhjetor 1937 mori leje dhe vizë italiane dhe u vendos në Itali, në shtëpinë e motrës Olgës, që studionte atje. Shëndeti i tij u përkeqësua edhe më shumë, sidomos nga klima e ftohtë e Torinos. Në dhjetor të atij viti shkoi për kurim në sanatoriumin “Shën Luigji”, pranë Torinos, ku edhe mbylli sytë më 26 gusht 1938.
Në qendër të krijimtarisë së Migjenit qëndronte aspirata për një botë të re, ku njerëzit e thjeshtë të jetonin të lirë, me dinjitet, pa frikë dhe në lumturi. Ky humanizëm aktiv përshkon tërë veprën e tij. Në poezitë e hershme, si “Zgjimi”, “Të birtë e shekullit të ri”, “Shkëndija”, “Shpirtënit shtegtarë” e të tjera, u shpreh qartë pakënaqësia e tij e thellë ndaj realitetit dhe ëndrra për një të ardhme më të ndritur, përmes figurave romantike të gjalla. Ai ngriti zërin kundër prapambetjes shoqërore dhe forcave që e mbanin vendin në errësirë, kundër “kalbësinave që kërkojnë shejtnim”. Kritika e ashpër ndaj gjendjes së rëndë të vendit u shoqërua në krijimet e tij me thirrjen e zjarrtë për një agim të drejtë dhe kombëtar, për një të ardhme më të bukur. Zhvillimi i Migjenit si autor shënon kalimin e shpejtë nga romantizmi revolucionar në realizmin kritik.
Pasqyrimi i varfërisë së thellë të masave popullore përbën thelbin e krijimtarisë së tij. Për Migjenin, ishte me rëndësi shoqërore që të nxirrte në pah sa më qartë greminën e mjerimit, ku regjimi kishte zhytur popullin. Personazhet e veprave të tij më përfaqësuese si “Bukën tonë të përditshme falna sot”, “Bukuria që vret”, “Mollë e ndalueme”, “Legjenda e misrit”, “A don qymyr, zotni?” e të tjera janë të papunët që luftonin për bukën e gojës, malësorët në buzë të jetës, të mjerët e braktisur nga shoqëria. Në “Poemën e mjerimit”, kryeveprën e tij, Migjeni pikturoi me tone të forta dhe rrëqethëse mjerimin e klasave të shtypura, rrënimin fizik të tyre nën peshën e varfërisë, të cilën e mbronte monarkia. . Në shkrime të tjera, si “Zoti të dhashtë”, ai demaskoi ashpër indiferentizmin e shtresave të pasura ndaj dhimbjes së popullit.
Pas Çlirimit, vepra e Migjenit u njoh gjerësisht. “Veprat” e tij të plota u botuan tre herë (1954, 1957, 1961), dhe pati një varg botimesh të tjera të ndryshme. Poezitë dhe prozat e tij u përkthyen në disa gjuhë të huaja, ndërsa për jetën dhe krijimtarinë e tij janë shkruar shumë studime dhe artikuj.
Në vitin 1956, me kujdesin e Republikës Popullore të Shqipërisë, eshtrat e Migjenit u sollën në atdhe. Një vit më pas, në vitin 1957, atij iu dha titulli “Mësues i Popullit”, pas vdekjes.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
