Gazeta Si- Me pushtimin e fundit të një pjesë të territorit në kufirin me Sirinë, Izraeli ka ndryshuar sërish kufijtë e tij përmes rrugës ushtarake.
Që nga viti i themelimit të tij, 1948, një pjesë e madhe e kufijve të shtetit të Izraelit janë modifikuar dhe ende mbeten të përkohshëm, të paligjshëm ose të pacaktuar ligjërisht.
Të gjitha këto ndryshime u krijuan nga luftërat që Izraeli ka bërë gjatë dekadave me fqinjët e tij dhe nga traktatet dhe marrëveshjet që janë bërë gradualisht. Këtu janë fazat kryesore.
1948
Shteti i Izraelit u themelua në vitin 1948 në bazë të një plani të OKB-së, Rezoluta 181, e cila parashikonte një ndarje të territorit të Palestinës midis hebrenjve dhe palestinezëve.
Plani parashikonte që 56 për qind e territorit t'u jepej hebrenjve, pjesa tjetër palestinezëve. Jeruzalemi do të qeveriset drejtpërdrejt nga OKB-ja dhe do të mbetet një territor neutral.
Udhëheqja izraelite e pranoi propozimin e OKB-së, por udhëheqja palestineze jo. Në ditët pas shpalljes së pavarësisë izraelite, një koalicion i shteteve arabe dashamirës ndaj kauzës palestineze - Egjipti, Iraku, Jordania (atëherë e quajtur Transjordania) dhe Siria - sulmuan shtetin e sapolindur të Izraelit nga të gjitha frontet.
Ushtria izraelite u mbrojt dhe në fakt kundërsulmoi, duke pushtuar pjesë të mëdha të territorit që OKB ua kishte atribuar palestinezëve.
Në fund të luftës, në korrik 1949, Izraeli kontrolloi 72 për qind të territorit të Palestinës (kundër 56 që pritej nga OKB-ja).
Qindra mijëra palestinezë u detyruan dhunshëm të linin shtëpitë e tyre, në atë që ishte fillimi i “nakba”-së, ("katastrofë" në arabisht).
Vija ndarëse midis Izraelit dhe vendeve fqinje arabe që u vendos pas armëpushimit, u quajt "Vija e Gjelbër".
Kjo linjë është ende pjesë e debatit mbi konfliktin izraelito-palestinez sot. Kur vendet arabe thonë se Izraeli duhet të tërhiqet nga territoret e pushtuara dhe të kthehet në "kufijtë e 1967", ata i referohen kufijve të vendosur nga Vija e Gjelbër, që përjashton Bregun Perëndimor, Rripin e Gazës dhe Lartësitë e Golanit, të pushtuara pas vitit 1967.
1967
Në vitin 1967 Izraeli përjetoi periudhën e tij të zgjerimit maksimal territorial pas Luftës Gjashtë Ditore: në pranverën e vitit 1967 Egjipti, Siria dhe Jordania dukeshin gati për të sulmuar Izraelin edhe një herë, por ushtria izraelite i priti ata me një sulm parandalues dhe shkatërrues.
Lufta filloi më 5 qershor dhe deri më 10 qershor Izraeli kishte mundur tashmë shtetet arabe dhe pushtoi të gjithë Gadishullin Sinai, Jeruzalemin Lindor, Bregun Perëndimor, Rripin e Gazës dhe Lartësitë Golan, në kufirin me Sirinë.
1974
Pas Luftës së Yom Kipurit të vitit 1973, vitet 1970 ishin një kohë që Izraeli të vendoste kufijtë e tij, duke rezultuar në një konfigurim të ngjashëm me atë të sotëm. Në vitin 1974, ai nënshkroi një marrëveshje me Sirinë në përpjekje për të zgjidhur çështjen e Lartësisë Golan të pushtuar në 1967.
Marrëveshja parashikonte që midis territorit të pushtuar nga Izraeli dhe Siria do të krijohej një "zonë tampon" prej rreth 400 kilometrash katrorë, e cila do të patrullohej nga misioni UNDOF (United Nations Observer Disengagement Force) për të shmangur konfliktet midis dy pjesëve. Kufiri në anën izraelite të zonës tampon quhet linja “Alfa”, ndërsa kufiri në anën siriane quhet linja “Bravo”.
1978
Marrëveshja më e rëndësishme ishte ajo e parashikuar me Egjiptin përmes marrëveshjeve të Camp David. Presidenti egjiptian Anwar Sadat dhe kryeministri izraelit Menachem Begin ranë dakord që Izraeli do të tërhiqej nga Gadishulli i Sinait dhe Egjipti do të bëhej vendi i parë arab që do të njihte shtetin izraelit.
1981
Në vitin 1981, Izraeli aneksoi në mënyrë të njëanshme pjesën e Lartësisë Golan nën kontrollin e tij.
Sipas bashkësisë ndërkombëtare, ai territor ende i përket Sirisë. Në vitin 2019, administrata amerikane e Donald Trump njohu aneksimin izraelit.
1982
Në vitin 1982 Izraeli pushtoi Libanin jugor për herë të dytë (i pari ishte në vitin 1978) dhe u largua nga vendi vetëm 18 vjet më vonë, në vitin 2000.
Megjithatë, në kohën e tërheqjes, qeveria izraelite nuk ishte në gjendje të arrinte një marrëveshje me qeverinë libaneze se ku të vizatoni vijën.
OKB-ja më pas vendosi një vijë të përkohshme demarkacioni, e cila supozohej të diskutohej, por ka mbetur e tillë që atëherë.
1993
Më 13 shtator 1993 u ratifikuan marrëveshjet e Oslos, me të cilat për herë të parë Izraeli dhe Palestina e njohën njëri-tjetrin si bashkëbisedues legjitimë.
Izraelitët i dhanë Autoritetit të ri Kombëtar Palestinez (d.m.th. qeverisë së Palestinës) kontrollin mbi një pjesë të Bregut Perëndimor, por vazhduan të pushtojnë Gazën.
Gjatë viteve, Izraeli kurrë nuk e ka aneksuar zyrtarisht Bregun Perëndimor, por ndër të tjera ka mbajtur kontrollin ushtarak të pjesës më të madhe të territorit të tij.
Ky kontroll është shtrirë me kalimin e kohës, pasi izraelitët kanë krijuar koloni në territorin që për shumicën dërrmuese të komunitetit ndërkombëtar i përket palestinezëve. Sot ka më shumë se 700 mijë kolonë izraelitë në Bregun Perëndimor.
2005
Pas gati dyzet vitesh pushtim, në vitin 2005 Izraeli u tërhoq në mënyrë të njëanshme nga Rripi i Gazës, në atë që u quajt "shkëputje".
Më 12 shtator, kur ushtari i fundit izraelit u largua nga Rripi, territori ra nën kontrollin e plotë të Autoritetit Kombëtar Palestinez.
Pas zgjedhjeve dhe një lufte civile, kontrolli i Rripit të Gazës i kaloi Hamasit në vitin 2007.
2023-2024
Me fillimin e luftës në Rripin e Gazës, pas sulmit të Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor 2023, Izraeli ka rivizatuar sërish kufijtë e tij.
Ai pushtoi Rripin e Gazës dhe edhe nëse lufta është ende në vazhdim, pritet që të mbajë të paktën njëfarë pranie ushtarake në territor pas saj.
Në veçanti, javët e fundit Izraeli ka kryer një operacion në shkallë të gjerë në veri të Rripit, ku ka shkatërruar ndërtesat dhe infrastrukturën civile, dhe ku ushtria duket se synon të mos i kthejë civilët palestinezë që i ka larguar me forcë.
Ai po ndërton gjithashtu rrugë ushtarake që përshkojnë Rripin, duke e ndarë territorin në sektorë të ndryshëm dhe duke lejuar ushtrinë të ndërhyjë shpejt kudo në zonë.
Në tetor 2024, Izraeli pushtoi Libanin dhe megjithëse u arrit një armëpushim, tërheqja e ushtrisë izraelite nga vendi nuk ka përfunduar ende.
Në dhjetor, me fundin e regjimit sirian të Bashar al Asadit, Izraeli pushtoi "zonën tampon" në kufirin me Sirinë.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
