Nga Sergio C.Fanjul – Dikur ka qenë një periudhë kur ideja e Zotit ishte e plotfuqishme. Pastaj, jo dhe aq shumë: Koperniku e nxori Tokën nga qendra e Universit. Darvini e largoi qenien njerëzore nga qendra e evolucionit. Dhe Frojdi na nxori edhe nga qendra e psikikës sonë.
Shpjegimet fetare po tërhiqeshin për t’i lënë vendin njohurive më të mëdha shkencore. Por ka nga ata që argumentojnë se gjërat kanë ndryshuar, dhe po fiton sërish terren ideja e Zoti krijues. Libri më i ri “Dieu:La science, les preuves” (Zoti:Shkenca dhe prova) me autorë inxhinierin Michel-Yves Bolloré dhe biznesmenin Olivier Bonnassies, argumenton se shkenca moderne është e pakonceptueshme nëse nuk merr parasysh ekzistencën e Zotit.
Në Francë, libri bëri bujë dhe ka shitur deri më sot mbi 250.000 kopje. Ai ka një parathënie nga fituesi i çmimit Nobel në Fizikë, Robert W.Wilson, bashkë-zbuluesi i rrezatimit me mikrovalë, dhe që e mbështet teorinë e Big Bang-ut për formimin e Universit.
Në librin e tyre, Bolloré dhe Bonnassies kritikojnë ashpër materializmin aktual, dhe i konsiderojnë si “prova” (megjithëse jo demonstrime) të ekzistencës së Zotit disa nga zbulimet shkencore të shekullit XX-të. Ata përmendin në veçanti teorinë e Big Bang-ut.
Kundër përkrahësve të një Universi të palëvizshëm, i cili nuk ka një fillim apo një fund, teoria e Big Bang-ut ofron mundësinë e një Zoti krijues, ndoshta jo në termat e mirëfilltë të Biblës, por që gjithsesi e pranon idenë e një krijuesi të gjithçka.
Në gjuhën teologjike, Zoti do të vepronte më pas përmes shkaqeve dytësore:Zoti nuk i krijon drejtpërdrejt gjërat në botë, por ai krijon botën në të cilën gjërat ndodhin më pas përmes ligjeve të natyrës. Një nga shkencëtarët që zhvilloi Teorinë e Big Bengut, Georges Lemaître, ishte jo vetëm kozmolog por edhe prift.
Sipas autorëve të librit, parashikimi i Parimit të Dytë të Termodinamikës, se Universi një ditë do të shkatërrohet, është gjithashtu një argument në favor të ekzistencës së Zotit, të cilët e konsiderojnë “irracionale” qasjen e sotme materialiste. “Disa argumente janë shumë të vjetra”- mendon Antonio tashmë, profesor i logjikës dhe filozofisë së shkencës në Universitetin e Malagas në Spanjë.
Ai i referohet argumentit të rregullimit në detaje, që lidhet me parimin antropik. E para është ideja që konstantet universale (shpejtësia e dritës, konstantja gravitacionale dhe ajo e Plankut) duken të përshtatura në një mënyrë të përkryer për të garantuar ekzistencën e jetës. Duket sikur dikush e ka krijuar me qëllim.
Parimi antropik vëren se Universi duket se është krijuar duke pasur ne njerëzit në mendje. Gjithçka përshtatet mrekullisht mirë. “Për këtë ka disa përgjigje. Për shembull, mund të ketë një multivers, dhe ky është vetëm një univers nga shumë të tillë, ku ekzistojnë këto kushte. Ose jeta ka lindur për shkak të faktit se këto kushte ekzistonin tashmë”- thotë ai.
Po ashtu, dikush mund të theksojë se në një Univers të barazuar në një formë tjetër, mund të shfaqet një formë tjetër e jetës, siç mund të shfaqet në fakt edhe në planetë të tjerë. Kjo përputhet me argumentin kozmologjik të Thomas Aquinas, në të cilin ai thotë se nëse ekziston universi, është e nevojshme që dikush ta ketë krijuar atë.
Ka argumente të tjera të këtij lloji, siç është argumenti i projektimit inteligjent teleologjik: nëse bota është komplekse, duhet të ketë një Zot që e ka krijuar këtë kompleksitet. Në këtë aspekt, e ashtuquajtura analogji e orëndreqësit sugjeron që ku ka një orë, duhet të ketë një orëndreqës.
Për shembull, për shumë kreacionistë, kompleksiteti i syrit të njeriut frymëzon nevojën për një projektues të madh të botës, përtej tezës së thjeshtëzuar të evolucionit. Por këto janë argumente të dobëta. Pra libri i Bolloré dhe Bonnassies nuk “dëshmon” asgjë.
Në Francë, jezuiti François Euvé botoi një përgjigje për librin e tyre me titull “La science l’épreuve de Dieu?” (A është shkenca provë e ekzistencës së Zotit?). Ai arrin në përfundimin se nuk është kështu. Në këtë rast, më vjen ndërmend një anekdotë e famshme mbi fizikanin Pierre-Simon Laplace.
Shkencëtari shkoi t’i tregonte Napoleonit zbulimet e tij në lidhje me mekanikën qiellore, shpjegimin e arsyetuar të lëvizjes së sistemit diellor. I interesuar, perandori e pyeti fizikanin se cili ishte roli i Zotit në gjithë këtë renditje. Laplace u përgjigj: “Zotëri, unë nuk kam nevojë për atë hipotezë!”.
Nëse libri i Bolloré dhe Bonnassies, do të vërtetonte realisht ekzistencën e Zotit, do të përjetonim ndoshta revolucionin më të madh në njohuritë njerëzore të të gjitha kohërave. Por për momentin, pozicionet duken të vështira. Ato janë aty ku kanë qenë gjithmonë, dhe feja duket se ka mbetur në fushën e saj natyrore:atë të besimit.
Përtej këtij libri, marrëdhënia midis shkencës dhe fesë ka qenë gjithmonë e ndërlikuar. “Që nga revolucioni shkencor, janë hedhur poshtë shumë besime që u shfaqën në shumë libra të shenjtë, nga lëvizja e diellit dhe e yjeve deri tek evolucioni i specieve. Dora e Zotit është zhdukur gradualisht nga të gjitha fushat e dijes,” thotë Jorge J.Frías, president i ARP (Shoqëria për Përparimin e Mendimit Kritik).
Një moment i rëndësishëm historik ishte gjyqi, dhe dënimi i Galileos për idetë e tij heliocentrike në vitin 1633. Me kalimin e kohës, konflikti u zbut, pjesërisht për shkak të pranimit të ideve shkencore nga Kisha Katolike, siç është teoria e evolucionit.
Por degët e tjera të krishterimit vazhdojnë të mbrojnë kreacionizmin – krijimin e botës siç tregohet nga Bibla – i cili po shkakton mjaft konflikte midis shkencës dhe fesë në sistemin arsimor amerikan. Ndërsa dikush mund të mendojë se shkencëtarët priren drejt ateizmit, bota ka pasur të gjitha llojet e besimtarëve dhe jobesimtarëve:ateistë, teistë (besimtarë me zbulesë hyjnore), deistë (besimtarë pa zbulesë hyjnore), agnostikë…
“Gati të gjithë fizikantët e mëdhenj në histori, kanë qenë në një në mënyrë apo tjetrën besimtarë”- thotë astrofizikani Eduardo Battaner, autor i librit “Los físicos y Dios” (Fizikanët dhe Zoti). Për shembull, Albert Ajnshtajni ishte një deist, dhe mbështeste idenë se ekziston një qenie supreme, por jo si person, dhe që është indiferente ndaj pranisë sonë dhe që nuk ndërhyn në botën tonë.
Ky nuk është Zoti i feve monoteiste. Besimet kanë ndikuar historikisht tek shkenca. Kështu Kepleri donte të ishte shumë i saktë në punën e tij, për ta informuar botën se si e kishte bërë Zoti. Njutoni besonte në ndërhyrjen e nevojshme të Zotit për ta mbrojtur sistemin diellor nga çrregullimi.
Ajnshtajni u përpoq ta vinte veten në vendin e Zotit për të gjykuar teoritë e tij…A do ta kishte bërë Zoti në këtë mënyrë? Përputhshmëria midis shkencës dhe besimit ka kritikët e saj. “Meqë njerëzit nuk janë objektivë, disa shkencëtarë përpiqen ta kthejnë çështjen në një mënyrë të tillë që t’ia përshtatin bindjeve të tyre”- shpjegon Jorge J.Frías. Për shembull, ai i referohet paleontologut dhe edukatorit Stephen Jay Gould, i cili argumenton se shkenca dhe feja janë dy “mjeshtëri që nuk mbivendosen”.
Pra ato janë krejtësisht të pajtueshme. “Kjo do të ishte e vërtetë nëse fetë do të pretendonin se protagonistët e miteve të tyre ishin personazhe të trilluara. Por ajo që ata thonë, është se ata krijojnë, shkatërrojnë, transformojnë dhe ndërveprojnë me botën. Dhe këtu përplasen me shkencën”- përfundon Frias. Burimi “El Pais”, përshtati në Shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
