Nga Melvyn Krauss* – Mario Draghi, ish-presidenti i Bankës Qendrore Evropiane, i është kërkuar të formojë një qeveri të unitetit kombëtar në Itali në një moment të rëndësishëm.
Duke ardhur kaq shpejt pas mbërritjes së Joe Biden në Shtëpinë e Bardhë dhe me pensionimin e afërt të kancelares gjermane Angela Merkel, një kryeministër si Draghi do të thotë se presidenti francez Emmanuel Macron nuk do të shkurtojë më një figurë të tillë të harruar në Europë kur të ngrihet më këmbë për Perëndimin dhe vlerat demokratike.
Presidenca një mandatëshe e Donald Trump i dobësoi këto vlera dhe Perëndimi mbetet i shaluar me Kryeministrin e Mbretërisë së Bashkuar Boris Johnson, “Trump i Britanisë”, si dhe një shumëllojshmëri të larmishme të sundimtarëve populistë në Hungari, Poloni, Slloveni dhe gjetkë.
Duke pasur parasysh aftësitë drejtuese të testuara të Draghi-t dhe besnikërinë e padiskutueshme të normave demokratike, ardhja e tij në Këshillin Europian mund të provojë të jetë po aq e rëndësishme për të ardhmen e Europës dhe marrëdhëniet transatlantike, sa largimi i Merkel.
Duke u përballur me sfida të jashtme si Rusia dhe Kina dhe kërcënimet e brendshme nga populistët dhe autoritaristët e saj në rritje, një Europë pas Merkel ka nevojë për udhëheqës që janë më të sinkronizuar me administratën pro-demokracisë së Biden. Me Draghi-n, i cili është shumë pro-amerikan, në lidershipin kryesor të Bashkimit Europian, do të shkohet drejt arritjes së kësaj.
Deri më tani, BE ka dhënë pak prova se e kupton që Shtetet e Bashkuara janë nën menaxhim të ri dhe se nën Biden, ka një partner i cili është më i informuar për Europën sesa çdo president, që nga Dwight Eisenhower. Përkundrazi, qeveritë europiane dhe BE kanë treguar – deri më tani, të paktën – më pak gatishmëri për të bashkëpunuar me Biden sesa bënë me Trump.
Në vend që të qëndrojë me Sekretarin e Shtetit të ShBA Antony Blinken për të dënuar me forcë përpjekjen për vrasje të Rusisë dhe tani burgosjen e disidentit Alexei Navalny, BE ka kthyer kryesisht faqen tjetër. Në vend që të qëndrojë përpara një vetoje të kërcënuar të buxhetit të BE-së dhe fondit të rimëkëmbjes, Bashkimi qetësoi kryeministrin autoritar të Hungarisë, Viktor Orbán, ish-miku më i mirë i Trump në Europë.
Pastaj, vetëm disa javë para inaugurimit të Biden, dhe duke injoruar lutjet e ekipit të tij për të pritur dhe për të krijuar një qëndrim të përbashkët mbi Kinën, BE njoftoi përfundimin e suksesshëm të shtatë viteve të negociatave me Kinën mbi Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse për Investime (CAI).
Një fushë e politikëbërjes europiane që ka më shumë nevojë për ndryshim, si në nivelin e BE-së dhe atë kombëtar, është ajo që mund të quhet një qasje “së pari tregti” ndaj Rusisë dhe Kinës.
Shifrat nuk janë të parëndësishme. Rusia është partneri i pestë më i madh tregtar i BE-së dhe BE është partneri më i madh tregtar i Rusisë, me qarkullim për mallra që arrijnë në 232 miliardë euro në 2019. Deficiti tregtar i BE-së me Rusinë (57 miliardë euro në 2019) është i dyti vetëm në deficitin e saj me Kinën.
BE-së i duhet një politikë tregtare që pranon se tregtia është burimi më i mirë i fuqisë së sigurisë për Europën. Për shembull, Merkel tani duhet t’ia bëjë të qartë Putinit se persekutimi i vazhdueshëm i Navalny-t do të rrezikojë përfundimin e Nord Stream 2, një tubacion i diskutueshëm gazi që do të dërgojë furnizimet ruse direkt në Gjermani, duke anashkaluar Ukrainën dhe aleatët e vetë Gjermanisë, në Europën Qendrore.
Trajtimi i vendeve anëtare gjithnjë e më autoritare të BE-së, Hungaria dhe Polonia duhet të jetë po aq i ashpër. Mosrespektimi i shtetit ligjor duhet të nënkuptojë kufizim të hyrjes jo vetëm të financimit nga buxheti i BE, por edhe në tregun e brendshëm. Traktatet e BE, në fund të fundit, nuk janë një pakt vetëvrasjeje; asnjë vend nuk mund të lejohet të shkatërrojë Bashkimin nga brenda.
Administrata e Biden-it e ka bërë krijimin e një qasje të përbashkët me aleatët e saj, ndaj Kinës dhe Rusisë, një shtyllë të politikës së saj të jashtme. Marrëdhëniet e përmirësuara transatlantike, për të cilat europianët thanë se gjatë gjithë presidencës së Trump ishin qëllimi i tyre, tani varen nga udhëheqësit e BE-së që takojnë Biden në gjysmë të rrugës. Mospërfilljet e vazhdueshme të këtij lloji, të përfaqësuara nga nxitimi për të njoftuar Marrëveshjen BE-Kinë,do të shkaktojnë vetëm më shumë tension.
Sigurisht, ndryshimi i politikës së saj tregtare kryesisht pa vlerë do të jetë një biznes i komplikuar për BE. Asnjë nga vendet jugore të Bashkimit nuk ka të ngjarë të jetë i gatshëm të marrë një qëndrim të ashpër kundër Rusisë.
Për shembull, partitë politike në të gjithë bordin në Itali kanë qenë pro-Rusisë për vite me radhë. Federica Mogherini, përfaqësuesja e mëparshme e lartë e BE-së për punët e jashtme dhe politikën e sigurisë, ishte jashtëzakonisht e butë ndaj Rusisë, veçanërisht në vitet e saj të para në këtë post.
Dhe Italia gjithmonë ka rezistuar në mbajtjen e sanksioneve të vendosura ndaj Rusisë, pas aneksimit të saj të paligjshëm të Krimesë dhe luftës në Ukrainën lindore.
Bindja e vendeve anëtare të Jugut të BE-së të ndjekin një politikë tregtare që pasqyron interesat e sigurisë së Bashkimit do të bëjë thirrje për negociata delikate. Por ka gjëra që vendet anëtare të Europës Jugore dëshirojnë – të tilla si eurobono, rregulla më të buta buxhetore, mbrojtje për bankat e tyre apo edhe një stimul fiskal të Europës Veriore – që mund të vihen në lojë.
Këtu është vendi ku Draghi mund të japë një kontribut të madh. Njeriu “me çfarëdo kushti” që shpëtoi euron, ka përvojën dhe njohuritë për të ndërmjetësuar një pazar të madh midis veriut dhe jugut të Europës: koncesione ekonomike në këmbim të një politike tregtare me mendje të fortë ndaj Rusisë dhe Kinës.
Në fakt, përafrimi me qëndrimin më të ashpër ndaj Rusisë dhe Kinës që administrata Biden kërkon, mund të çojë në një humbje politike për Europën. Koncesionet e vendeve veriore mbi politikën ekonomike do të forconin solidaritetin e BE-së dhe do të përshpejtonin integrimin veri-jug – objektiva të cilave Draghi u ka kushtuar pjesën më të madhe të jetës së tij profesionale. Italianët më në fund kanë bërë një zgjedhje brilante.
/Project Syndicate/. Përktheu: Gazeta “Si”.
*Melvyn Krauss është Profesor Emeritus i Ekonomisë në Universitetin e New York-ut.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
