.png)
Nga Gazeta Si- Ai ka qenë përballë dy emrave të mëdhenj të epikës historike, që përpos krenarisë që ndjente, ka pasur detyrimin edhe t’i trashëgonte.
Ndaj polifonia për të erdhi edhe si një formë obligimi.
“Jam nga Tepelena, por kam një lidhje të dyfishtë me Tepelenën. Përveçse jam nip në Bënçë të Tepelenës, te këngëtari i shquar i grupit polifonik të Bënçës, Golik Jaupi, njëkohësisht dhe nga gjeneza historike unë jam nipi i Heroit të Popullit, Xheladin Beqiri të Karadakut. Sigurisht janë dy emra të mëdhenj të epikës historike, që është Heroi i Popullit, por edhe të këngës epike të Golik Jaupi, këngëtarit të grupit të Bënçës”. Kështu e nis rrëfimin për Gazetasi.al Xheladin Beqiri, i cili mban mbi supe titullin 'Mjeshtër i madh' për kontributin e tij si këngëtar, rapsod dhe si një përçues i këngës polifonike përgjatë kohërave.
Për Xheladin Beqirin, të gjitha llojet e muzikës janë të dashura për njerëzit, po kënga polifonike është shumë herë më e dashur.
“Të gjitha këngët e tjera bëhen duke ushtruar mënyrën e të kënduarit mbi një vegël tjetër, ndërsa kënga polifonike e ushtron mënyrën dhe melodinë e të kënduarit direkt me kordat zanore, domethënë është sikur e prek një gjë vetë”, rrëfen Beqiri më shumë për këtë trashëgimi kulturore shpirtërore si polifonia.
Duke qenë nip i Golik Jaupit, një Mjeshtri të polifonisë, Xheladin Beqiri e ka rrahur veshin që në fëmijëri me këngët e bukura polifonike të grupit të Bënçës, por edhe të grupeve të tjera të Labërisë.
“Fillesat e para si çdo fëmijë i kam që në 8-vjeçare me ato rrethet muzikore, në koncertet e shkollës, festivale të ndryshme”, rrëfen Xheladin Beqiri, ndërsa shton se polifoninë do ta ndiqte hap pas hapi edhe në vitet në vijim.
Muzika dhe polifonia ishin më shumë pasion dhe lidhje familjare sesa studime të mirëfillta për këtë fushë. Të kënduarit e kishte shumë më të rëndësishme, të domosdoshme. Nuk qëndronte dot.
“Unë kam mbaruar për histori-gjeografi në Universitetin e Gjirokastrës, në vitet ‘83-‘87, por brenda degës së historisë së atëhershme ishte edhe folklori. E ruajta dhe në universitet lidhjen me polifoninë. Në universitet kishte një grup të mirë polifonik me djem nga Tepelena, nga Vlora, edhe atje këndonim. Njëkohësisht unë gjatë muajve të verës isha pjesë e grupit polifonik të Bënçës. Në ‘83 për herë të parë që unë vajta në Universitet, ne ishim në formacionin e grupit të Bënçës, bëmë festivalin e rrethit, që zgjidheshin numrat më të mirë, si ky që u bë sivjet, por në kohën e komunizmit bëheshin shumë herë më të mirë”, kujton Beqiri fillesat e të kënduarit që në kohën e Universitetit.
Dalja në skenë për herë të parë në rrugë zyrtare dhe profesioniste për Xheladin Beqirin ka qenë vitin 1983 me grupin e Bënçës, nga mbrapa me iso. Pastaj filloi që kënga të bëhej edhe më e dashur për të, po njëkohësisht edhe më e pëlqyeshme.
“Me kalimin e viteve fillon njeriu edhe të krijojë dhe të ndërtojë vetë edhe mënyrën se si këndon, edhe stilin e këngës, edhe tonalitetin, edhe melodinë”, rrëfen më tej mjeshtri Beqiri.
Pas viteve 2000 ai u bë pjesë e grupit polifonik “Jonianët” në Sarandë, ku vazhdoi për gati 10 vjet në skenat e Sarandës me këtë grup, por edhe si të ftuar jashtë shtetit si Gjermani, Pragë, Belgjikë, Kosovë.
Në vitet 2015 ai do të bëhej pjesë e një tjetër grupi polifonik, “Zëri i bilbilit” në Sarandë, që për të ka qenë një përvojë e mirë.
“Përveçse performonte në skena dhe në festivale, apo koncerte, përgjegjësi i grupit e kishte futur këngën polifonike edhe te turistët e huaj, në Sarandë, kryesisht në Kalanë e Lëkursit duke dhënë një koncert rreth një orë me 7-8 këngë polifonike”.
Polifonia ka ardhur gradualisht duke u forcuar e duke u dashuruar më shumë me të, ndaj vitet e fundit ai ka ndërtuar grupin e tij polifonik, me emrin “Shqiponja”.
“Marrim përsipër edhe këngë tablo në kuptimin e historisë së njerëzve që e duan këngën polifonike, për t’ia dedikuar një personazhi të tyre, por ishim edhe pjesë e koncerteve si p.sh hapjes së turizmit në Sarandë”, rrëfen me ngazëllim Beqiri, ndërsa sqaron se ai është këngëtar solist, pra marrës grupi, por njëkohësisht edhe tekstshkrues për grupin, por edhe për grupe të tjera.
Ndërkohë më 29 korrik, mjeshtri Xheladin Beqiri do të jetë drejtues artistik i eventit “Ngjyrat e Sarandës”, një event ky, në të cilin Gazetasi.al do të jetë media partner. Sipas tij, ky aktivitet që synon njohjen dhe ruajtjen e vlerave të trashëgimisë kulturore të zonës së Sarandës, vjen si një ide e bukur edhe për ta rivitalizuar jetën kulturore dhe artistike në këtë qytet.
“Aktiviteti është menduar të jetë në formën e një parade/pasarele veshjesh, ku vajza dhe djem të rinj do të veshin veshjet e veçanta tradicionale të zonës së Sarandës. Çdo veshje do të ketë shpjegimin e vet më të detajuar nga folkloristë të kësaj zone. Ndërkohë, çdo paradë me veshjen e një zone të caktuar do të përmbyllet me një këngë ose valle tradicionale nga grupe muzikore të ardhur nga trevat që përfaqësojnë veshjet e treguara”, shpjegon më tej rreth eventit Beqiri, ndërsa shton se “ky projekt do të ndikojë në njohjen e veshjeve, këngës polifonike, valles, traditës pasi qyteti i Sarandës në këtë kohë pret edhe numrin më të madh të turistëve vendas dhe të huaj. Këta të fundit do të kenë mundësi të njohin Sarandën me të gjitha ngjyrat e saj kulturore”.
Eventi është i mbështetur financiarisht nga Ministria e Kulturës, pjesë e programeve mbështetëse kulturore për sezonin turistik 2023, nën logon “Kult Art 2023” . Janë qindra projekte interesante që janë financuar nga ministria dhe që priten të marrin jetë edhe në muajt në vijim. “Ngjyrat e Sarandës” është një prej tyre, por nga ana tjetër, mjeshtri i polifonisë, Xheladin Beqiri kërkon që të ketë sa më shumë aktivitete të tilla dhe duhet të kenë mbështetjen e institucioneve përkatëse. Beqiri është i keqardhur që Polifonia si një proces i krijimit dhe ruajtjes së identitetit kombëtar, pas ‘90-ës e ka tjerrur vëmendjen dhe investimet prej institucioneve qeveritare.
“Ne më shumë e kemi problemin me strukturat. Domethënë duhet të marrësh përsipër një aktivitet por nuk i mban dot njerëzit po nuk ke marrëdhënie ekonomike. Nuk ka ndonjë mbështetje, thjesht ky është një pasion që e mbajmë ne për hir të historisë ose për hir të gjenezës”, thotë i shqetësuar ai.
Mjeshtri Beqiri që këtë të kënduar e ka mënyrë dhe stil jete, ngre edhe pyetjen “pse mos t’ua lëmë trashëgimi pasardhësve siç na e lanë ne të parët tanë që s’kishin as video, as kamera, as TV, as kanale”?
Në rrebeshin e madh folklorik ku ndërhyrjet nga llojet e tjera të muzikës janë të mëdha, ka tek-tuk edhe ndonjë tentativë për ta shpjerë përpara këtë trashëgimi kulturore të vendit.
“Sigurisht që ka edhe të rinj që i janë futur kësaj rruge. Kemi dhe këtu 3-4 të rinj që e duan dhe e këndojnë, sigurisht në fillimet e tyre kanë vështirësi sepse kanë probleme me zërin, të papjekur”, shprehet Beqiri, por e thotë me bindje se “nuk ka asnjë benefit për t’ju futur rrugës së polifonisë”.
Por kur vjen puna për ta dëgjuar, njerëzit mahniten dhe emocionohen, ndaj janë të shumtë ata që e dëgjojnë, edhe në zonën polifonike që mbase janë të velur nga polifonia.
“Polifonia është e bukur se çdo këngë nuk i ngjan këngës tjetër, por më shumë është interesante kur e këndojmë përpara turistëve të huaj. Kam disa raste që e kam marrë unë në krahë në iso dhe i kam vënë ison time në vesh që ta dëgjoje që është këngë që këndohet tani sepse nuk e besojnë. Janë të interesuar për ta dëgjuar dhe për të marrë informacione. Pyesin shumë herë për veshjet tona, për mënyrën e ndërtimit deri te detaje që nuk i dinë as shqiptarët ‘pse janë xhufkat në majë të këpucëve të polifonisë’”, rrëfen Beqiri.
Pavarësisht sfidave për ta ruajtur këtë trashëgimi kulturore, ai nuk ka ndërmend të shkëputet ndonjëherë.
“Ne kemi vendosur ta vazhdojmë; si t’i kemi benefitet, si të mos i kemi. Është kthyer në një ndërgjegje tonën dhe na ka bërë më shumë patriotë dhe nacionalistë për ta dashur dhe për ta dashuruar këngën polifonike. Edhe pse kam kosto si në drejtim ekonomik apo në drejtim të mungesës në familje, e kam marrë këtë vendimmarrje dhe nuk tërhiqem”, përfundon mjeshtri Xheladin Beqiri për Gazetasi.al.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
