Gazeta Si – Në gati katër vjet luftë kundër Rusisë, Ukraina ka grumbulluar ekspertizë, përvojë dhe aftësi të shkëlqyera prodhimi në prodhimin e dronëve ushtarakë.
Në të njëjtën kohë, shumë vende evropiane po përpiqen të riarmatosen për t’u mbrojtur nga sulmet e mundshme ruse dhe po shqyrtojnë mundësinë e investimit dhe blerjes potenciale të dronëve ukrainas.
Dronët janë mjete ajrore pa pilot, pothuajse gjithmonë të kontrolluara nga distanca, që mund të përdoren për zbulim, sulm ose për të rrëzuar dronë të tjerë.
Dronët ukrainas janë të ndryshëm nga të tjerët, sepse testohen direkt në vijën e frontit: inxhinierët që punojnë për kompanitë ukrainase, mund t’i modifikojnë prototipet e tyre shumë më shpejt duke ndjekur udhëzimet e mijëra operatorëve të dronëve të shpërndarë përgjatë vijës së frontit, të cilët i përdorin këto armë çdo ditë.
Komunikimi i vazhdueshëm është një avantazh kyç, që lejon krijimin e dronëve efektivë dhe që përmirësohen vazhdimisht.
Për më tepër, Ukraina i prodhon ato në sasi dhe lloje dukshëm më të mëdha se vendet perëndimore, dhe me një kosto më të ulët.
Presidenti ukrainas, Volodimir Zelenski, tha se në vitin 2024, Ukraina prodhoi 2.2 milionë dronë: kjo është më shumë se çdo vend tjetër i NATO-s, por edhe më shumë sesa vetë qeveria ukrainase mund të blejë nga kompanitë e veta.
Sipas ministrit të Jashtëm, Andrii Sybiha, me fonde të mjaftueshme, Ukraina mund të rrisë prodhimin në 20 milionë dronë në vit, gjë që do t’i lejonte asaj të furnizonte ushtritë perëndimore dhe të financonte mbrojtjen e tyre.
“Lufta moderne kundër armëve nuk ka të bëjë me armët bërthamore, por me miliona dronë me kosto të ulët”, tha ai.
Dronët nevojiten në numër të madh, sepse shumica shpërthejnë në shenjë, qëllohen ose humbasin në territorin e armikut.
Megjithatë, që nga fillimi i luftës, qeveria ukrainase ka ndaluar eksportet e armëve jashtë vendit, si për të parandaluar që ushtria e saj të mbetet pa furnizime, ashtu edhe për të parandaluar aleatët e saj të mendojnë se është më e interesuar për fitimin, sesa për aftësitë e veta mbrojtëse.
Për muaj të tërë, kompanitë ukrainase të armëve kanë bërë thirrje për lehtësimin e kufizimeve, të paktën për llojet e armëve që janë në dispozicion me shumicë. Në shtator, Zelenski njoftoi qëllimin e tij për ta bërë këtë për herë të parë.
Ndërkohë, në muajt e fundit, Rusia ka rritur presionin mbi qeveritë evropiane, me sulme dhe ndërhyrje kufitare që kanë demonstruar kryesisht joefektivitetin e sistemeve të tyre mbrojtëse.
Për shembull, nga 19 dronë rusë të vërejtur në hapësirën ajrore polake në shtator, vetëm katër u rrëzuan, dhe me një kosto shumë të lartë.
Nëse Rusia do të niste një sulm në shkallë të gjerë me dronë, asnjë vend i Bashkimit Evropian nuk do të kishte mbrojtje të mjaftueshme për t’iu përgjigjur.
Në të kundërt, Ukraina rrëzon qindra dronë rusë çdo ditë, një zgjidhje shumë më efektive nga ana e kostos.
Pas pushtimit të kufijve nga Rusia, në Evropë kanë filluar diskutimet rreth mundësisë së krijimit të një të ashtuquajturi “mur” kundër dronëve, i përbërë nga radarë, sensorë akustikë dhe pajisje për të ngatërruar sistemet e drejtimit të dronëve të armikut, për t’i kapur dhe rrëzuar ato.
Për momentin, plani është disi i paqartë, por nëse do të materializohej, Bashkimi Evropian ka të ngjarë t’i kërkojë ndihmë Ukrainës: Komisioni Europian ka thënë tashmë se synon të dërgojë fonde për të rritur më tej kapacitetin prodhues të vendit, me idenë se edhe Bashkimi Evropian mund të përfitojë nga këto teknologji. Në muajt e fundit, disa vende kishin filluar tashmë bashkëpunime përgjatë këtyre linjave.
Për shembull, në qershor, Danimarka ndau ekuivalentin e afërsisht 67 milionë eurove për të nxitur krijimin e kompanive ukrainase të armëve në territorin e saj: e para, “Fire Point”, filloi së fundmi prodhimin (diskutuam për “Fire Point”, kompaninë më të përparuar të armëve në Ukrainë, këtu).
Në tetor, Mbretëria e Bashkuar njoftoi gjithashtu se kishte nisur një program për prodhimin e përbashkët të 2,000 dronëve në muaj: ministri i Mbrojtjes, Luke Pollard tha se për momentin, ato do të jenë të destinuara për ushtrinë ukrainase, por prodhimi do të zhvillohet në Mbretërinë e Bashkuar.
Ukraina ka interes të zhvendosë prodhimin jashtë vendit, sepse fabrikat e saj të armëve janë shënjestër e sulmeve ruse.
Shtetet e Bashkuara kanë filluar negociata të ngjashme. Ushtria amerikane kohët e fundit tha se synon të rrisë ndjeshëm blerjet e dronëve në vitet e ardhshme, nga 50,000 që është aktualisht, në të paktën gjysmë milioni në vit.
Kjo shifër është shumë më e madhe se kapaciteti aktual i prodhimit të SHBA-ve, i cili është rreth 100,000 në vit.
Për ta bërë këtë, ata domosdoshmërisht do të duhet të kthehen jashtë vendit, dhe Ukraina është vendi me ofertat më të përparuara.
Agjencia “Bloomberg” raportoi se presidenti ukrainas, Volodymyr Zelenski diskutoi me Donald Trump mundësinë e prodhimit të dronëve ukrainas në Shtetet e Bashkuara të Amerikës gjatë takimit të tyre në Shtëpinë e Bardhë në mesin e tetorit.
Rreth një muaj më vonë, Sekretari i Ushtrisë Amerikane, Dan Driscoll dhe Kryetari i Shtabit të Përbashkët, Randy George, vizituan Ukrainën për të diskutuar një shkëmbim të mundshëm të teknologjisë ushtarake.
Një mundësi mund të jetë një bashkëpunim midis kompanive ukrainase dhe amerikane, ku e para do t’i ofronte të dytës prototipa dhe teknologji në këmbim të pagesës së të drejtave të përdorimit.
Individët privatë kanë ndërmarrë gjithashtu veprime. Që nga fillimi i luftës, janë krijuar fonde investimi të specializuara në teknologji me përdorim të dyfishtë të prodhuara në Ukrainë, dhe disa kompani evropiane dhe amerikane kanë investuar në kompani ukrainase.
Për shembull, kompania gjermane, “Quantum Systems”, është partnerizuar me kompaninë ukrainase “Frontline Robotics” për të prodhuar dronë në Gjermani dhe për t’i dërguar ato në Ukrainë.
Qeveria ukrainase ka njoftuar gjithashtu se ka marrë mbi 100 milionë dollarë investime në sektorin e saj të mbrojtjes nga katër kompani evropiane dhe amerikane.
Investimi në kompani që prodhojnë në Ukrainë, në vend të zhvendosjes së prodhimit, është i favorshëm për vendet perëndimore, sepse kostot janë dukshëm më të ulëta.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
