.png)
Gazeta Si – Kush mund ta quajë veten amerikan? Fjala që Donald Trump përdori më shumë në fjalimin e tij të inaugurimit (21 herë) ishte “Amerikan”.
Pasuar nga “America” dhe “nation” (20 herë secila). Pesë referenca për “drejtësinë”. Amendamenti i Katërmbëdhjetë i Kushtetutës i vitit 1868, përcakton se kushdo i lindur në Amerikë, është automatikisht një “qytetar” i kombit të madh amerikan.
Ajo që ne e quajmë nga latinishtja Ius Soli (e djathta e bazuar në territor), një nga shtyllat e “ëndrrës amerikane” për 150 vjet, është e papranueshme për presidentin e ri (ai e ka thënë që nga viti 2018): tërheq imigracionin e paligjshëm dhe është një nxitje për “turizmin e lindjes”, turizmin e atyre që mendojnë të lindin një fëmijë në SHBA për ta bërë atë një “spirancë familjare”.
Kjo është arsyeja pse Trump nënshkroi një urdhër ekzekutiv (një nga njëqind të parët), i cili u mohon shtetësinë automatike fëmijëve të emigrantëve të paligjshëm të lindur në tokën amerikane. Një masë që bie ndesh me Kushtetutën dhe tashmë po përballet me ankime të shumta para gjykatave.
Protestat dhe Kushtetuta
Unioni Amerikan i Lirive Civile dhe grupe të tjera të të drejtave civile, kanë kundërshtuar tashmë urdhrin e nënshkruar nga Trump.
Rruga drejt zbatimit të tij, sipas shumë juristëve, duket e ndërlikuar. Gjithashtu edhe për një çështje numrash.
Për të ndryshuar një kalim të Kushtetutës Amerikane, nevojitet një shumicë prej dy të tretash, si në Dhomë, ashtu edhe në Senat, si dhe miratimin e tre të katërtave të 50 shteteve në SHBA.
Sa janë atje?
Sa “fëmijë amerikanë” ka të cilëve Trump do të donte t’u hiqte shtetësinë, ndoshta duke i deportuar përtej kufirit me prindërit e tyre emigrantë të paligjshëm? Një milion e dyqind mijë, sipas një studimi të Qendrës Kërkimore Peë (të dhënat e fundit në vitin 2022).
Në vitin 2016, 250,000 fëmijë lindën duke gëzuar mbrojtjen e Amendamentit të Katërmbëdhjetë, një rënie prej 36% krahasuar me kulmin e vitit 2007.
Dhjetorin e kaluar, Trump tha në TV se nuk donte të “ndante familjet” dhe se për këtë arsye, gjëja më e mirë ishte “duke i kthyer të gjithë prapa”, prindërit dhe fëmijët.
Amerika e shekullit të nëntëmbëdhjetë
Urdhri i Trump do të prekte djemtë dhe vajzat e lindura, pasi ai mori detyrën në Shtëpinë e Bardhë. Sipas gazetës “New York Times”, po studiohet një plan që parashikon zbatimin “de facto” të tij, pa ndryshime në dispozitat kushtetuese.
Bazuar në këtë hipotezë, presidenti mund të urdhërojë agjencitë federale që “të mos ofrojnë më shërbime (kujdes shëndetësor, arsim, etj.), për fëmijët e emigrantëve të paautorizuar”, duke u hequr atyre përfitimet e shtetësisë. Por edhe kjo mundësi do të haste shumë kundërshtime ligjore.
Në fund, çështjet duhet të përfundojnë në duart e Gjykatës së Lartë, e cila nuk ka marrë në gjykim në themel çështje të tilla që nga viti 1898, kur u gjend duke vendosur për çështjen e Wong Kim Ark, 24 vjeç, djali i një çifti emigrantësh kinezë, i bllokuar nga autoritetet kufitare në kthimin e tij nga një vizitë në Kinë.
Gjykata konfirmoi se Wong, si “të gjithë personat e lindur në tokën amerikane”, kishte të gjitha të drejtat e nënshtetësisë amerikane.
Çështja e pasaportave (për të sapolindurit e të gjithë të huajve)
Trump tha se duke filluar nga muaji i ardhshëm, të porsalindurit e lindur nga prindër që nuk janë as shtetas amerikanë dhe as banorë të përhershëm, nuk do të mund të kenë pasaporta. Urdhri vlen edhe për të gjithë të huajt që jetojnë në Amerikë për punë ose me vizë studentore.
Është e pamundur që kjo dispozitë të mos bllokohet nga ndonjë gjykatë. Por është ende një stres i rëndësishëm për familjet.
Gazeta “The Economist”, vëren se certifikatat e lindjes në Shtetet e Bashkuara nuk përfshijnë të dhëna për shtetësinë e prindërve, kështu që është e paqartë se si Trump do të presë që zyrtarët të kenë informacion për të mohuar lëshimin e pasaportave.
Situata në botë
Në botë, kujton BBC, ka më shumë se 30 vende (përfshirë Kanadanë dhe Meksikën, fqinjët e Trumpit), që aplikojnë parimin “Ius Soli”.
Në Itali aktualisht jepet në raste të jashtëzakonshme: për fëmijët e prindërve të panjohur, për fëmijët e prindërve pa shtetësi dhe për fëmijët e prindërve të huaj, të cilët, sipas ligjeve të vendit të origjinës, nuk mund t’i transmetojnë shtetësinë atyre.
Në Australi dhe Britaninë e Madhe shtetësia automatike u jepet të sapolindurve nëse të paktën njëri prind është shtetas ose banor i përhershëm.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
