.png)
Nga Gazeta ‘Si’– Përfundimi i luftërave në Ukrainë dhe Gaza është në krye të agjendës së politikës së jashtme të Presidentit Donald Trump.
Diskutimi popullor shpesh i qaset luftës përmes prizmit të moralit, ligjit ose drejtësisë. Megjithatë, nën të gjitha këto qëndron interesi dhe fuqia.
Çdo luftë fillon me pikëpamje të ndryshme mbi fuqinë relative të palëve ndërluftuese, pasi secila palë mendon se është mjaft e fortë për të arritur qëllime të rëndësishme duke luftuar. Ndërsa fusha e betejës teston forcën e tyre relative, situata bëhet më e qartë dhe pikëpamjet konvergojnë. Kur të dyja palët bien dakord për fuqinë e tyre relative, duke shënuar ambiciet e tyre për treg, fillon fundi i luftës.
Si në Ukrainë ashtu edhe në Gaza, shumë gjëra janë bërë më të qarta me kalimin e kohës: sa potencial ushtarak dhe ekonomik kanë koalicionet ndërluftuese, sa lehtë mund të shndërrohet ai potencial në fuqi të përdorshme, sa gjasa ka që kjo fuqi të vendoset në terren dhe çfarë mund dhe nuk mund të realizohet atje. Kjo qartësi e re mund të ndihmojë në krijimin e zgjidhjeve të të dyja luftërave në vitin e ardhshëm, bazuar në vlerësimet realiste të objektivave për të cilat secila palë kujdeset më shumë dhe mund të përballojë.
Tre interesat madhorë të SHBA-së në secilin konflikt
Shtetet e Bashkuara kanë tre interesa kryesore në luftën evropiane: shpëtimin e Ukrainës, mbrojtjen e Evropës dhe kontrollin e Rusisë.
Shtetet e Bashkuara kanë gjithashtu tre interesa madhore në konfliktin e Lindjes së Mesme: mbrojtjen e Izraelit, kontrollin e Iranit dhe ruajtjen e mundësisë së Palestinës. Arritja e dy qëllimeve të para tani duket e mundur, por i treti – i domosdoshëm për çdo paqe dhe stabilitet rajonal afatgjatë – do të jetë më i vështirë për t’u arritur. Kjo do të kërkojë të shkojë përtej marrëveshjes së fundit të armëpushimit për t’i dhënë fund përfundimisht pushtimit izraelit të Gazës dhe Bregut Perëndimor.
Por duhet pasur kujdes, pasi të gjithë lojtarët e tjerë në ndeshjet e fundit kanë axhendat e tyre dhe do të luftojnë paqen po aq ashpër sa kanë luftërat.
Çfarë mund të bëhet për Ukrainën?
Trump bëri fushatë me një zotim për t’i dhënë fund luftës shpejt. Shumica supozojnë se kjo do të përfshijë përpjekje për të siguruar një marrëveshje të negociuar që i lejon secilës palë të mbajë pjesën më të madhe të territorit që zotëron aktualisht. (Kjo është arsyeja e luftimeve intensive këtë vjeshtë dhe dimër.) Ukraina dhe shumica e mbështetësve të saj e urrejnë këtë ide me arsyetimin se kjo do të shpërblente agresionin rus dhe do ta lejonte Rusinë të rrëmbejë ilegalisht një pjesë të konsiderueshme të Ukrainës. Ato janë të sakta dhe ky nuk është lloji i rezultatit që shumëkush kishin shpresuar të shihnin.
Megjithatë, një marrëveshje e tillë tani mund të përfaqësojë alternativën më pak të keqe që është e mundshme – dhe, e strukturuar me kujdes, ajo mund të kënaqë interesat e të gjitha palëve aq mirë sa të jetë e pranueshme.
Ajo që e shtyu Rusinë të pushtonte nuk ishte kërcënimi i krijuar nga zgjerimi i NATO-s, por zhvendosja e qëndrueshme e Ukrainës drejt Perëndimit në dekadat e fundit. Lufta duhej ta ndalonte këtë lëvizje dhe ta kthente Ukrainën në statusin vasal të sigurt.
Një zgjidhje pranë vijave aktuale të betejës mund të ndajë dallimin, duke i lejuar Rusisë të mbajë de facto kontrollin e të pestës lindore të vendit, ndërkohë që të lejojë pjesën tjetër të ecë përpara dhe të ndjekë fatin e saj të pavarur.
Çështja kryesore është të sigurohemi që Ukraina të ketë sigurinë dhe ndihmën për të jetuar e sigurt pas ndalimit të luftimeve. Këto shqetësime mund të trajtohen me garanci të forta sigurie pas zgjidhjes, dhe administrata Trump duhet të insistojë në to. Do të ishte një ironi e tmerrshme nëse e njëjta luftë që më në fund e futi Finlandën në NATO do të rezultonte në Finlandizimin e njëkohshëm të një fqinji tjetër më të madh rus më në jug.
Kjo lloj zgjidhjeje do ta linte Evropën përballë një agresori të militarizuar me një histori pushtimi të suksesshëm. Por do të blejë gjithashtu kohë për një NATO të sapozgjeruar dhe energjizuar për t’u riarmatosur dhe përgatitur për një periudhë të gjatë.
Sa për Rusinë, Putini natyrisht do ta shpallte një fitore të madhe një zgjidhje të tillë, por në të vërtetë, “operacioni i tij special ushtarak” do t’i kishte kushtuar shtrenjtë vendit të tij. Më shumë se gjysmë milioni të vdekur dhe të plagosur, qindra miliarda dollarë të shpërdoruara, marrëdhëniet me Perëndimin u ndërprenë dhe kapitali diplomatik dhe moral i vendit u shpërdorua, të gjitha për privilegjin për t’u bërë një shtet garnizon dhe një satelit kinez – historia do ta konsiderojë këtë jo një triumf por një fatkeqësi.
Po në Gaza?
Në Gaza, Izraeli ka shkatërruar Hamasin, duke e bërë grupin të paaftë për të paraqitur një kërcënim të madh sigurie për të ardhmen e parashikueshme.
Në Liban, ai ka shkatërruar Hezbollahun, duke zhdukur lidershipin e tij, duke shkatërruar armët e tij dhe duke reduktuar në masë të madhe kërcënimin ndaj veriut të Izraelit. Izraeli ka vrarë zyrtarë të nivelit të lartë iranianë që vepronin jashtë vendit, ka rrëzuar mbrojtjen ajrore brenda Iranit dhe ka mbrojtur me sukses kundër breshërisë së kthimit të Iranit, duke demonstruar aftësinë dhe gatishmërinë e tij për të goditur përsëri Teheranin sipas dëshirës së tij.
Dhe rënia e papritur e regjimit të Asadit në Siri i shtoi një goditje tjetër Republikës Islamike, e cila është në pozitën e saj më të dobët në vite.
E gjithë kjo ka riformuar ekuilibrin e fuqisë në rajon, duke vendosur dominimin izraelit dhe duke frenuar ndjeshëm ndikimin e Iranit – një situatë që mund të mbyllet dhe përmirësohet nga një zgjidhje e qëndrueshme për luftimet aktuale.
Armëpushimi i javës së kaluar në Gaza, që përfshin fundin e luftimeve dhe kthimin e pengjeve të mbetura, është një hap i parë vendimtar në këtë proces. Por nëse nuk ndjekin hapa të tjerë, prushi i konfliktit do të ndizet sërish së shpejti.
Prandaj, sfida tani është ruajtja e armëpushimit dhe shtimi i një marrëveshjeje që stabilizon Gazën e pasluftës me kontributin e vendeve nga Afrika e Veriut, Levanti dhe Gjiri.
Kjo, nga ana tjetër, mund të hapë rrugën për një marrëveshje që normalizon marrëdhëniet midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, e cila do të ishte një ndryshim i vërtetë i lojës për rajonin në tërësi.
Burimi: Foreign Affairs/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
