Nafta Brent ka rënë më shumë se 30% nga niveli më i lartë i këtij viti, por nuk do ta dinit nëse jetoni në Paris, Mumbai ose Akra.
Rënia e standardit global të naftës nga gati 128 dollarë për fuçi është shoqëruar me një kërcim të dollarit prej rreth 15% gjatë së njëjtës periudhë. Kjo do të thotë se çmimet e karburantit mbeten një faktor i rëndësishëm që rrit koston e jetesës në pjesën më të madhe të botës.
Kina, India dhe Bashkimi Europian kanë parë të gjitha rënie më të vogla reale të çmimeve të naftës së papërpunuar nga sa sugjeronin standardet. Dhe për disa tregje në zhvillim si Sri Lanka, ndikimi i një çmimi spirale të naftës dhe i monedhës në rënie është shfaqur tashmë në formën e një kolapsi pothuajse total ekonomik.
“Një dollar më i fortë është një erë e kundërt për vendet konsumatore të naftës, monedhat e të cilave nuk janë të lidhura me monedhën e gjelbër,” tha Giovanni Staunovo, analist i mallrave në UBS Group AG. “Gjatë 12 muajve të fundit, çmimet e naftës janë rritur shumë më tepër në terma të monedhës vendase.”
Nuk ka zgjidhje të lehtë. Rritja e normave të interesit për të forcuar monedhat rrezikon të ngadalësojë ekonomitë tashmë të brishta, ndërkohë që vendet në zhvillim duhet të mbajnë një sy në rezervat e dollarit.
Varësia nga nafta bruto
Vendet e Eurozonës janë shumë të varura nga importet për naftën e tyre. Me pothuajse asnjë furnizim vendor të papërpunuar, secila nga pesë ekonomitë më të mëdha të bllokut të monedhës – Gjermania, Franca, Italia, Spanja dhe Holanda – janë të paktën 90% të varura nga blerjet e huaja për të drejtuar rafineritë.
Në këtë sfond, vlera e naftës në dollarë është provuar të jetë një dhimbje koke e veçantë për zyrtarët e Bankës Qendrore Europiane në atë që tashmë ka qenë një vit testimi. Shtrydhja e furnizimeve me energji nga lëvizjet e Rusisë për të shkurtuar furnizimet me gaz ka nxitur rritje të mëdha në çmimet e konsumit, duke arritur në një rekord prej 9.9% në shtator.
Vendet aziatike kanë ndjerë dhimbje të ngjashme. Deri në gusht, vlera e importeve të naftës të Kinës u rrit me 50% nga një vit më parë, pavarësisht se vëllimet e përgjithshme ishin më të ulëta ndërsa vendi përballet me kufizimet për të ndaluar përhapjen e Covid-19.
Faturat në rritje
Guvernatori i Bankës së Koresë Rhee Chang-yong u ankua muajin e kaluar se dobësia e monedhës së tij po anulon përfitimet e çmimeve më të ulëta të naftës. Si Koreja ashtu edhe Japonia kanë kërkuar të mbrojnë konsumatorët nga dhimbja e çmimeve më të larta të karburantit duke ofruar subvencione — duke transferuar në mënyrë efektive një pjesë të barrës te qeveria.
Tendosja e dollarit të fortë e ka shtyrë Indinë të kontaktojë partnerët tregtarë, përfshirë Arabinë Saudite, Rusinë dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, për të zhvendosur marrëveshjet në monedhat lokale. Rupia ka rënë rreth 11% kundrejt dollarit këtë vit.
“Nëse çmimet e naftës së papërpunuar vazhdojnë në nivelet aktuale ose rriten më tej, kjo mund të rezultojë që deficiti tregtar të mbetet i gjerë, duke çuar në presion të mëtejshëm nënçmues mbi rupinë indiane,” tha Divya Devesh, një strateg i monedhës në Standard Chartered.
‘Dhimbje’ në monedhë
Megjithëse presioni nga dollari është i përhapur, ekonomitë në zhvillim po ndjejnë dhimbje më të mprehtë.
Çmimet spirale të karburanteve dhe mungesat e valutës po krijojnë një përzierje toksike për disa. Sri Lanka kohët e fundit mbylli rafinerinë e saj të vetme të naftës sepse nuk mund të paguante për naftën e papërpunuar. Vendi në fakt falimentoi gjatë verës, ndërsa luftoi për të financuar importet e ushqimit dhe karburantit.
Ndërsa vendet e zhvilluara kanë më shumë liri veprimi për të absorbuar ndryshimet e monedhës, “ka padyshim tregje në zhvillim që do të shohin probleme të bilancit të pagesave si rezultat i çmimeve të larta të naftës”, tha Caroline Bain, kryeekonomiste e mallrave në Capital Economics.
Burimi: Bloomberg; Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
