.png)
Gazeta Si – Këtë të diel, më 18 maj, do të ketë zgjedhje në tre shtete europiane. Në Rumani, ka një balotazh presidencial, pasi raundi i parë u fitua qartë nga sovranisti George Simion (dhe pasi votimi i parë u anulua për shkak të një fushate masive ndërhyrjeje dhe dezinformimi).
Në Poloni ka edhe zgjedhje presidenciale, por në raundin e parë: kandidati i qeverisë pro-evropiane konkurron me dy kandidatë të ekstremit të djathtë.
Së fundmi, në Portugali ka zgjedhje të parakohshme parlamentare dhe ka shumë gjasa që të përfundojnë si të fundit, pra pa shumicë të qëndrueshme.
Rumania
Është më e vëzhguara nga të tre. Sepse Simion është një kandidat nacionalist dhe euroskeptik, me një histori të gjatë pozicionesh ekstreme: mohues gjatë pandemisë dhe përkrahës i pretendimeve territoriale ndaj Moldavisë dhe Ukrainës, ndër të tjera.
Kjo vlen edhe për strukturën institucionale të Rumanisë, e cila është praktikisht gjysmë-presidenciale: është presidenti që e përfaqëson atë në Këshillin Evropian, organi që mbledh së bashku krerët e shteteve dhe qeverive të Bashkimit Evropian.
Në raundin e parë, Simioni kishte marrë më shumë se 41 për qind dhe kishte dalë shumë mirë në votën e diasporës, gjë që ka shumë ndikim.
Kandidati tjetër është kryetari i bashkisë së kryeqytetit Bukuresht, Nicușor Dan. Ai është gjithashtu një kandidat anti-establishment, por idetë e tij janë të kundërta me ato të Simionit.
Dan është një i huaj në krahasim me partitë tradicionale, të cilat i ka kundërshtuar gjithmonë duke i akuzuar si të korruptuara, por ai mori mbështetjen e tyre, sepse u paraqit si mbrojtësi i vendit të Rumanisë në Bashkimin Europian dhe NATO.
Si favorit, Simion kohët e fundit është përpjekur të zbusë pozicionet e tij: para së gjithash për Ukrainën, për të hequr reputacionin e tij si një kandidat pro-rus dhe për të qetësuar aleatët e Rumanisë.
Është e paqartë se sa mirë po funksionon kjo taktikë. Në çdo rast, ai thotë se dëshiron të emërojë Calin Georgescu-n si kryeministër, kandidatin ultranacionalist që çuditërisht fitoi raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale, i cili më pas u anuluan, sepse inteligjenca kishte zbuluar ndërhyrje ruse në avantazhin e tij.
Simion dhe Dan, janë të barabartë në sondazhet e fundit – edhe pse në të kaluarën kanë treguar se nuk kanë fituar (për Georgescun) dhe shpesh nuk marrin parasysh votuesit jashtë vendit, të cilët siç u përmend janë shumë të rëndësishëm.
Polonia
Zgjedhjet presidenciale polake janë gjithashtu vendimtare. Në fakt, një konflikt institucional po zvarritet për një vit e gjysmë, i cili ka kufizuar shumë veprimtarinë e qeverisë pro-evropiane, sepse presidenti në largim, Andrzej Duda, përfaqësohet nga Ligj dhe Drejtësi, partia sovraniste që qeverisi në mënyrë gjysmë autoritare nga viti 2015 deri në vitin 2022.
Për kryeministrin Donald Tusk, i cili fitoi zgjedhjet e vitit 2023, do të ishte thelbësore të ishte në gjendje të vendoste kandidatin e tij. Për të njëjtat arsye, Ligj dhe Drejtësi është e vendosur ta parandalojë atë.
Koalicioni Qytetar (blloku i qendrës së djathtë, partia kryesore e të cilit është ajo e Tuskut), ka emëruar kryebashkiakun e Varshavës, Rafał Trzaskowski, një politikan i njohur dhe i respektuar prej vitesh, i cili kryeson në sondazhe.
Ligj dhe Drejtësi, e cila është dobësuar nga problemet ligjore dhe financimi, ka synuar në fakt te Karol Naërocki: një historian që deri në këtë fushatë zgjedhore ishte praktikisht i panjohur për shumicën e njerëzve.
Naërocki gjithashtu ndjen konkurrencën nga Slawomir Mentzen, kandidati i Konfederatës, një parti edhe më shumë në të djathtë se sa e tij (por gjithsesi ekstremi i djathtë).
Me shumë mundësi, do të nevojitet një balotazh (më 1 qershor) midis Trzaskowski-t dhe Nawrocki-t. Edhe në pritje të raundit të dytë, Trzaskowski ka zhvendosur pozicionet e tij dukshëm djathtas, veçanërisht për çështje të tilla, si siguria dhe emigracioni, të cilat ai beson se janë pikat e forta të kundërshtarëve të tij kryesorë.
Kjo taktikë synon të zgjerojë konsensusin, duke e pasur të sigurt votën nga zgjedhësit e Koalicionit Qytetar dhe ato të partive të tjera progresive të mazhorancës që mbështet Tusk në parlament (duke përfshirë Poloninë 2050 dhe të Majtë) do ta votojnë gjithsesi.
Në të njëjtën kohë, ripozicionimi i Trzaskowski-t, i dukshëm nga zhdukja e referencave për abortin dhe komunitetin LGBT+ nga tubimet e tij, rrezikon të tjetërsojë një segment të elektoratit progresiv që ishte vendimtar në vitin 2023, veçanërisht gratë dhe të rinjtë.
Portugalia
Zgjedhjet e parakohshme nuk kanë qenë një risi në Portugali prej disa vitesh: këto janë të tretat në një seri që filloi në vitin 2022. Dy qeveritë e fundit në fakt ranë për shkak të skandaleve politike dhe gjyqësore.
Kryeministri në largim i qendrës së djathtë, Luís Montenegro, u rrëzua nga parlamenti në mars për një konflikt të mundshëm interesi.
Paraardhësi i tij i qendrës së majtë, Antonio Costa, kishte dhënë dorëheqjen si pjesë e një hetimi për ryshfet të dyshuar, në të cilat ai nuk ishte i përfshirë në të vërtetë (kishte një gabim në transkriptimin e përgjimeve).
Në zgjedhjet e fundit, në mars 2024, nuk pati një fitues të qartë: koalicioni i qendrës së djathtë të Montenegros (Aleanca Demokratike) përfundimisht formoi një qeveri të pakicës falë mbështetjes së jashtme të socialistëve, të cilët ishin zotuar se nuk do të votonin mosbesimin ndaj saj: qëllimi ishte të parandalonte një aleancë me Chega-n, që ka rritur në vite ndihmën e saj të ekstremit të djathtë si një sistem politik bipolar.
Ka shumë gjasa që të shkojë si herën e kaluar: edhe nëse Aleanca Demokratike e ka zgjeruar pak epërsinë ndaj socialistëve (partia e Kostës), nuk ka gjasa të ketë shumicën.
Nëse fiton, do të duhet të paktën të bashkohet me centristët e Nismës Liberale ose të mbështetet në një pakt informal të ngjashëm me atë që ka pasur me socialistët këtë mandat.
Lideri i tyre, Pedro Nuno Santo, ka preferuar të mos e komentojë këtë mundësi gjatë fushatës zgjedhore. Montenegro deri më tani ka përjashtuar çdo bashkëpunim me Chega-n!.
Përrshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
