.png)
Gazeta Si – Salvatore Stramondo, profesor në Universitetin Sapienza në Itali dhe drejtor i seksionit kombëtar të observatorit të tërmeteve në INGV, shpjegon natyrën e jashtëzakonshme të tërmetit që ndodhi në Myanmar: “Ka një përplasje të vazhdueshme midis pllakave tektonike euroaziatike dhe indiane me rëndësi të madhe. Nga të dhënat e disponueshme, tërmeti ndodhi në një gjatësi të thyerjes për rreth 200 km në drejtim veri-jug.
Stramondo thotë: “Është një tërmet me fuqi afërsisht 300 herë më i madh se tërmeti në Amatrice (disa vite më parë) dhe 8 herë me magnitudë më të madhe të regjistruar ndonjëherë në Itali, historikisht ngjan me atë të prillit 2015 në Nepal me një shkallë 7,8”.
“Momenti i madhësisë”
Sa i përket kritereve teknike të matjes, sipas profesor Stramondo, “përdorimi i shkallës Richter ose Mercalli, i përdorur shpesh në Itali, nuk ka më kuptim. Sot flasim për “magnitudë-moment”, i cili mat energjinë e prodhuar dhe ndikimin në artefakte”.
“Pllakat tektonike po lëvizin, por duhen bërë dallime të rëndësishme: pllaka afrikane gjithashtu shtyhet drejt veriut, por shpejtësia e atyre indiane dhe euroaziatike është dukshëm më e lartë. Në zona si Mianmari po flasim për disa centimetra në vit: 4-5; ajo afrikane lëviz drejt veriut me disa milimetra në vit. Pra, sasia e energjisë e çliruar në atë kontekst është shumë më e lartë dhe shpërndahet me tërmete të rënda, shpesh në një shkallë të mëvonshme. E para u pasua nga një e shkallës 6.4 dhe do të kemi të tjera që shprehin lëvizjen e të gjithë zonës”.
Si funksionon shkalla e Rihterit
Magnituda është matja që përdorin sizmografët për të llogaritur energjinë e çliruar në epiqendrën e një tërmeti.
Për të llogaritur magnitudën, përdoret indeksi i Rihterit, i cili nuk matet me gradë, por përfaqëson sasi që korrespondojnë me amplitudat e valëve sizmike që lëshon një tërmet në epiqendrën e tij, të ngritura në bazë logaritmike.
Duhet të merret parasysh se çdo rritje prej 0,2 pikësh në magnitudë, korrespondon me një dyfishim të fuqisë së lëshuar nga tërmeti.
Një magnitudë 4 ka filluar të perceptohet qartë nga popullata. Me magnitudë 5, lëkundjet bëhen të forta: ato mund të shkaktojnë shembjen e disa shtëpive, veçanërisht të atyre të ndërtuara keq dhe të shkaktojnë viktima.
Me një magnitudë 6 ballë, 60% e ndërtesave shemben, krijohen mini-tsunami dhe pasojat ndjehen deri në rreth 200 kilometra larg.
Në magnitudë 7.3 binarët e trenit thyhen. Në nivelin e magnitudës 8.1, 0.4 pikë më i lartë se ai i verifikuar mëngjesin e sotëm në Myanmar, digat dhe urat mund të shemben.
“300 herë më i fortë se Amatrice”
Efektet e ilustruara nga profesori Stramondo, janë dramatike: “Toka lëngohet, ka rrjedhje lëngjesh, ndërtesa që anojnë, sepse themelet nuk gjejnë më material mbështetës. Tërmeti i sotëm i ngjan, ndonëse është pafundësisht më intensiv, atij të vitit 2012 në Emilia, me praninë e depozitimeve aluviale të pakonsoliduara. Tërmeti i sotëm kishte një magnitudë 300 herë më të lartë se ai në Amatrice të vitit 2016 dhe 8 herë më i lartë se më i larti i regjistruar ndonjëherë në Itali, i cili ishte 7.1 në 1908 në Messina”.
“Lëngëzimi” i tokës
“Lëngëzimi i tokës është një fenomen fizik natyror që mund të ndodhë pas një tërmeti: toka humb kohezionin dhe fillon të sillet si një lëng, i ngjashëm me rërën e gjallë. Prandaj, është një fenomen shkatërrues që vë në rrezik stabilitetin e strukturave sipërfaqësore dhe mund të ndryshojë ndjeshëm peizazhin. Lëngëzimi ishte një nga efektet që shoqëroi edhe ngjarjet sizmike që goditën Emilia-Romagna në vitin 2012”, vijon ai.
Seria e lëkundjeve: Do të ketë qindra të tilla
Goditja e parë, e ndodhur në orën 07.20 me orën europiane, u pasua menjëherë më pas, në orën 07.32, nga një tjetër me magnitudë 6.4, sipas asaj që u zbulua nga instituti gjeozizmik amerikan Usgs. “Kur ka një tërmet të kësaj magnitudë, – nënvizon Stramondo, – presim që të pasohet nga shumë goditje të mëvonshme: do të ketë qindra magnituda në rënie graduale që ndoshta do të vazhdojnë për një kohë të gjatë”.
Epiqendra e tërmetit në Mianmar ndodhet disa dhjetëra kilometra larg Mandalay, një qytet me rreth 1 milion banorë.
Kjo është një zonë e karakterizuar nga aktiviteti sizmik shumë i lartë, përgjatë vargmalit malor Himalayan: midis viteve 1930 dhe 1956, ndodhën gjashtë tërmete me magnitudë më të madhe se 7.0.
Profesor Stramondo shpjegon: “Zona në fjalë është një zonë përplasjeje midis dy pllakave të mëdha tektonike, asaj indiane dhe asaj euroaziatike, të cilat lëvizin me rreth 5 centimetra në vit. Për më tepër, ne kemi matur një deformim sipërfaqësor të tokës mbi një metër në këtë zonë”.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
