Taulant, po kur të bëhen zgjedhjet — si do t’i respektosh kuotat e kandidatëve përveç burrit e gruas?

Në Kuvendin e Shqipërisë, debati për projektligjin e ri të Barazisë Gjinore është kthyer nga një diskutim mbi standardet e integrimit europian, në një arenë përplasjesh politike. Përplasja e sotme mes Sali Berishës dhe Taulant Ballës është vetëm sipërfaqja e një problemi më të thellë: mungesa e një diskutimi të ndershëm mbi përmbajtjen reale të ligjit.

Nga pyetja ligjore te përplasja politike

Në qendër të debatit, Berisha ngriti një pyetje të thjeshtë dhe legjitime:

“A ekziston ndonjë direktivë e Bashkimit Europian që kërkon përfshirjen e koncepteve si ‘përkatësi të shumëfishta gjinore’ apo ‘gjini gjithëpërfshirëse’ në ligjin shqiptar?”

Kjo është një pyetje juridike që meriton një përgjigje faktike, pasi Shqipëria po justifikon ndryshimet ligjore si pjesë të procesit të integrimit europian.
Por në vend të një përgjigjeje, Balla reagoi në plan politik dhe etik, duke e akuzuar Berishën për sulm ndaj ambasadorëve të BE-së dhe kërkuar masa disiplinore në Komisionin e Etikës.

Kështu, thelbi u zëvendësua nga retorika politike, dhe çështja juridike mbeti pezull.
Në vend që të sqarohej burimi i konceptit të “gjinisë gjithëpërfshirëse”, debati u kthye në një duel mbi qëndrime personale dhe qëllime politike.

Një ligj me shumë ambicie, por me pak qartësi

Projektligji synon të modernizojë kuadrin e barazisë gjinore, duke përfshirë terma si “identitet gjinor” dhe “shprehje gjinore”.
Por këto terma, megjithëse përdoren në gjuhën e politikave europiane, nuk kanë përkufizime të qarta ligjore në draftin shqiptar.

A do të njihet ligjërisht më shumë se dy gjini në dokumentet zyrtare?
Si do të trajtohen rastet në të cilat individët vetëidentifikohen jashtë kategorive tradicionale “burrë” dhe “grua”?
Në mungesë të përgjigjeve të qarta, rrezikohet që ligji të bëhet më shumë deklarativ se funksional.

Kuotat gjinore në krizë konceptuale

Një nga dilemat më të prekshme është ajo e kuotave gjinore, që ekzistojnë në shumë ligje shqiptare — nga përfaqësimi në politikë deri te bordet publike.
Nëse pranohet që gjinia nuk është më binare, si do të zbatohen kuotat aktuale?

A do të krijohen kuota për gjini të tjera, përtej burrave dhe grave?
Nëse po, mbi çfarë baze ligjore dhe statistikore do të përcaktohen ato?
Këto janë pyetje që projekti i ligjit nuk i adreson, duke hapur një boshllëk të madh interpretimi që mund të sjellë vështirësi praktike dhe madje konflikte juridike.

Mes BE-së dhe realitetit shqiptar

BE-ja promovon barazi dhe përfshirje, por nuk kërkon detyrimisht uniformizim konceptual mbi gjininë.
Direktivat europiane flasin për mosdiskriminim, jo për rishpikje të përkufizimit të gjinisë.
Në këtë kuptim, duket se projektligji shqiptar ka shkuar përtej kërkesave të Brukselit, duke futur koncepte që nuk janë ende të konsoliduara as në vendet anëtare.

Përfundim: një ligj që kërkon më shumë qartësi

Në vend që të shihet si një “betejë morale” mes politikës, debati për këtë ligj duhet të rikthehet aty ku i takon — në analizën juridike, institucionale dhe shoqërore.
Nëse qëllimi është të garantohet barazia, atëherë qartësia ligjore është hapi i parë drejt saj.
Sepse një ligj që përpiqet të përfshijë të gjithë, por nuk di kë përfshin dhe si, rrezikon të mos mbrojë askënd.