.png)
Kur makinat pa shoferë filluan të marrin pasagjerë në San Francisko dy vjet më parë, ato nuk u pritën me shumë pozitivitet. Protestuesit dolën në rrugë duke kërkuar largimin e këtyre automjeteve, duke argumentuar se ishin të shqetësuar për sigurinë dhe humbjen e vendeve të punës për shoferët e vërtetë.
Më pas, një makinë e operuar nga Cruise, një filial i General Motors, përplasi dhe tërhoqi një këmbësor, jo shumë kohë pasi një tjetër automjet Cruise u përplas me një automjet zjarrfikës. Automjetet e kompanisë u hoqën nga rruga. E ardhmja e makinave pa shofer në qendrën e industrisë së teknologjisë dhe shpërthimit të inteligjencës artificiale dukej se ishte në krizë.
Por Waymo e Google, një kompani makinash pa shofer e me një qasje më të kujdesshme, qëndroi, dhe sot situata ka ndryshuar. San Francisko, për habinë e shumë njerëzve dhe irritimin e disa të tjerëve, ka përqafuar makinat Waymo.
Tani Waymo po përballet me një konkurrent të rëndësishëm në San Francisko. Amazon njoftoi të martën fillimin e një programi testimi falas në qytet për Zoox, taksitë e tij robotike me formë kutie dhe karroce. Kompania gjithashtu ka testuar taksitë e saj robotike në Las Vegas që nga shtatori dhe planifikon të zgjerojë shërbimin në Miami dhe Austin, Texas. Por San Francisko është qyteti i parë ku kompanitë do të konkurrojnë drejtpërdrejt.
“Dalja e Amazon në rrugët e San Francisko shënon fillimin e një gare të gjatë me Waymo,” tha Bryant Walker Smith, profesor në shkollat e ligjit dhe inxhinierisë të Universitetit të Karolinës së Jugut, i cili specializohet në teknologjitë e transportit në zhvillim.
“San Francisko është vendi ku kompanitë janë të vendosura të bëhen dominuese,” tha ai. “Parashikoj se do të ketë zhvillime shumë të fuqishme.”
Eksperiencat ditore të njerëzve këtu, si ato të mira ashtu edhe ato të këqija, ofrojnë një parashikim të asaj që qytetet e tjera mund të presin në vitet e ardhshme. Por së pari, një vështrim mbi konkurrentin e ri:
Njihuni me Zoox të Amazon
Ne (Brian X. Chen, një gazetar i teknologjisë për konsumatorët, dhe Cade Metz, një reporter që shkruan për A.I.) bëmë një test udhëtimi me një makinë Zoox këtë muaj.
Udhëtimi ynë filloi një pasdite me diell në Distriktin Mission të San Franciskos, ku themeluesi i Zoox, Jesse Levinson, përdori aplikacionin Zoox për të thirrur një makinë në Tartine Manufactory, një biznes i njohur.
Pas disa minutash, një makinë Zoox që mbërriti u parkua në një rrugë rreth qoshes, jo përpara biznesit. Ky veprim ishte i qëllimshëm: taksitë robotike janë programuar të marrin njerëzit vetëm nga zona që konsiderohen të sigurta, tha Levinson, që do të thotë se pasagjerët ndonjëherë mund të duhet të ecin pak për të arritur tek makina.
Kur hyri në makinë, ndiheshe si në një automjet luksoz dhe të bollshëm, i ndërtuar nga e para me idenë se një shofer njeri nuk do të ishte i nevojshëm. Kishte katër ulëse, dy nga secila anë përballë njëri-tjetrit, që do të thotë se disa pasagjerë mund të ulen me shpinë përpara. Secili pasagjer kishte qasje në një karikues ëireless për telefonin dhe një ekran prekje për të zgjedhur muzikë, vendosur temperaturën e ambjentit, thirrur ndihmë ose hapur dyert e makinës. Me rëndësi, ndryshe nga Waymo, Zoox nuk ka timon.
Udhëtimi ynë 15-minutësh me Zoox ishte i këndshëm; makina përshpejtoi gradualisht sipas kufijve të shpejtësisë së qytetit. Në një rast, makina frenoi papritmas për të shmangur një shofer që vinte nga drejtimi i kundërt dhe hyri në korsinë tonë për të kaluar një autobus. Në semaforë, makina frenoi butësisht. Kur arritëm destinacionin, shtypëm një buton në ekran për të hapur dyert dhe për të dalë.
Këto janë ende ditë të hershme për Zoox në San Francisko, dhe fillimisht vetëm njerëzit që kanë qenë në listën e pritjes së kompanisë do të mund të thërrasin një makinë. Për tani, ata do të mund të udhëtojnë brenda një zone të vogël që përfshin lagjet South of Market, Mission dhe Design të San Franciskos. Kompania planifikon të zgjasë gradualisht shërbimin për të mbuluar të gjithë qytetin vitin e ardhshëm.
Cilat janë përparësitë e taksive pa shofer?
Shfaqja e Zoox, së bashku me zgjerimin e Ëaymo, do të thotë se më shumë konsumatorë së shpejti do të kenë mundësinë të provojnë një nga këto makina. Waymo, e cila operon me 2.500 automjete, tha këtë muaj se kishte zgjeruar shërbimin nga San Francisko deri në San Jose, rreth 40 milje larg, dhe kishte filluar t’u lejonte pasagjerëve të përdorin taksitë e saj robotike në autostrada në Bay Area, Phoenix dhe Los Angeles.
Pra pse mund të jetë kjo diçka e mirë?
Makinat vetëdrejtuese mund të reduktojnë rrezikun e aksidenteve të mëdha. Qoftë të shpërqendruar nga telefoni, të dehur, të pakujdesshëm ose të paaftë, shumë njerëz janë shoferë të dobët. Në gjysmën e parë të vitit 2025, rreth 17.000 persona në Shtetet e Bashkuara vdiqën në aksidente rrugore, sipas Departamentit të Transportit.
Sa herë që njerëzit zgjedhin të udhëtojnë me një makinë pa shofer, është një udhëtim më pak që kryhet nga një shofer njeri, një parim që deri tani ka funksionuar mirë për Waymo. Një zëdhënëse e Waymo, e cila refuzoi të komentojë, iu referua të dhënave të sigurisë së kompanisë. Në krahasim me shoferët njerëzorë, të dhënat treguan se shoferët mesatarë njerëzorë që udhëtonin të njëjtat distanca kishin pesë herë më shumë aksidente me lëndime, 11 herë më shumë me lëndime serioze dhe 13 herë më shumë aksidente që përfshinin këmbësorë.
Të dhënat mbi aksidentet që përfshinin Waymo të publikuara nga Administrata Kombëtare e Sigurisë Rrugore treguan se incidentet me Waymo janë rritur në vitet e fundit ndërsa kompania ka zgjeruar flotën dhe operacionet e saj, por shumica e madhe e incidenteve rezultuan me lëndime të vogla ose aspak.
Për konsumatorët, më shumë opsione është më mirë. Për shumë vite, Uber dhe Lyft kanë dominuar industrinë. Gjatë orëve të pikut, thirrja e një makine nga një shërbim tradicional mund të bëhet sfiduese dhe tarifat, të cilat rriten me kërkesën, mund të bëhen të shtrenjta. Waymo dhe Zoox u japin konsumatorëve më shumë opsione.
Disa pasagjerë mund të ndihen më të sigurt duke udhëtuar me një robot sesa me një të huaj. Uber dhe Lyft kanë bërë tituj gazetash për raportet e sulmeve seksuale nga shoferët. Një investigim i New York Times zbuloi se Uber kishte marrë një raport për sulm seksual ose keqpërdorim në Shtetet e Bashkuara mesatarisht çdo tetë minuta midis 2017 dhe 2022. Në Kansas, një shofer Lyft u akuzua vitin e kaluar për përdhunimin e një adoleshenteje.
Cilat janë disavantazhet?
Edhe pse taksitë pa shofer janë dizajnuar për të bërë më pak gabime se njerëzit, ato janë larg nga perfeksioni. Ka disavantazhe që banorët e San Franciskos mund ta konfirmojnë:
Makinat vetëdrejtuese janë më pak fleksibël. Për shumë shoferë që gëzojnë tejkalimin e kufirit të shpejtësisë, nuk është kënaqësi të ngecin pas një Waymo. Makina robotike janë konservatore për të respektuar kufijtë e shpejtësisë dhe për të frenuar për të shmangur përplasje. Kur më shumë nga këto makina do të hyjnë në rrugët publike, ato sigurisht do të shtojnë frustrimin e shoferëve.
Dhe për shkak se makinat vetëdrejtuese priren të jenë të kujdesshme, ndonjëherë nuk do të ju marrin pikërisht ku dëshironi. Ndërsa shoferët e Uber ose Lyft shpesh janë të gatshëm të parkohen në mënyrë të paligjshme përpara shtëpisë tuaj për të ju marrë, një Waymo ose Zoox ndonjëherë do të parkohen në një zonë që konsiderohet e sigurt edhe nëse është më larg, që mund të mos jetë ideale nëse keni bagazhe.
Ato ende kushtojnë më shumë për të udhëtuar. Pavarësisht mungesës së shoferëve, makinat autonome zakonisht tarifojnë më shumë sesa Lyft dhe Uber.
Një analizë nga Obi, një aplikacion që lejon pasagjerët të krahasojnë çmimet midis taksive, makinë të zezë dhe shërbimeve ride-hailing, gjeti se udhëtimet me Waymo kushtonin mesatarisht 41 përqind më shumë se Lyft dhe 31 përqind më shumë se Uber për të njëjtën rrugë në të njëjtën kohë.
Tarifat më të larta mund të lidhen me disa faktorë. Çdo makinë kushton qindra mijëra dollarë për t’u prodhuar, për shembull, dhe oferta është e kufizuar, me relativisht pak automjete autonome në shërbim.
Zoox tha se pasi të përfundojë periudha e tij testuese falas, planifikon të ofrojë çmime konkurruese me Uber dhe Lyft.
Ato ende bëjnë gabime. Është shumë herët për të konkluduar se makinat vetëdrejtuese janë, në përgjithësi, më të sigurta për publikun. Cruise mbylli operacionet pas një përplasjeje që shkatërroi reputacionin e saj dhe çoi në inspektim rregullator.
Dhe megjithëse Waymo ka performuar mirë me publikun në përgjithësi, kompania herë pas here shkakton revoltë, përfshirë një incident të fundit kur një makinë Waymo vrau një mace të dashur të lagjes.
Për këtë arsye, Zoox ka shumë për të provuar. Kompania, e cila u themelua në 2014, duhet të vazhdojë të ndjekë një qasje të kujdesshme ndaj sigurisë, paralajmëroi Matthew Wansley, profesor në Shkollën e Ligjit Cardozo në New York, i cili specializohet në teknologjitë e ardhshme të automjeteve dhe më parë ka qenë këshilltar i përgjithshëm në një start-up të makinave autonome.
“Vetëm testimet nuk mund t’ju tregojnë se si do të duket performanca në rrugë,” tha ai.
Levinson i Zoox tha se strategjia e kompanisë ishte të zgjeronte operacionet e saj ngadalë dhe me kujdes. “Besimi ynë ka qenë gjithmonë se shoqëria nuk do të pranojë që taksitë robotike të bëjnë të njëjtat gabime si njerëzit,” tha ai.
New York Times – Gazetasi.al
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
