Duke qëndruar në një pikë vrojtimi mbi qytetin siberian të Chita, punëtori 46-vjeçar i energjisë Vitaliy Gobrik vëzhgoi periferitë e tij që po zgjerohen, ku peizazhi gërshetohet me mijëra oxhaqe të ulëta.
“Nga varfëria, njerëzit djegin qymyr, dru. . . por ata djegin gjithashtu gomë, mbeturina, vajra të përdorura, traversa hekurudhore prej druri,” tha Gobrik.
Chita është një nga shumë qytetet e mëdha në Siberi që nuk janë lidhur me rrjetin e brendshëm të gazit të Rusisë. Në vend të kësaj, termocentralet me qymyr ngrohin qendrën e qytetit, ndërsa banorët e periferive i shmangin temperaturat e larta duke ndezur furrat dhe duke shkaktuar një nga ndotjet më të këqija të ajrit në Rusi.
Megjithëse Rusia është eksportuesi më i madh i gazit në botë, ajo ka luftuar për të lidhur masën e saj të madhe tokësore me rrjetin e brendshëm. Zona të tëra janë lënë pas.
Vetëm 11 nga 85 rajonet administrative të Rusisë janë plotësisht të lidhura me rrjetin e gazsjellësit; rreth një e treta e vendbanimeve nuk janë të lidhura. Në rrethin e gjerë federal të Siberisë, me 17 milionë banorë, vetëm 17 për qind e vendbanimeve kanë akses në gaz me tubacione.
Gjigandi shtetëror i gazit Gazprom, i cili ka qenë përgjegjës për zgjerimin e infrastrukturës kryesore vendase që nga vitet 2000, ka thënë se planifikon të ndërtojë të gjitha tubacionet vendase që janë “teknikisht të realizueshme” deri në vitin 2030.
Igor Yushkov, një analist me grupin e ekspertëve të Fondit Kombëtar të Sigurisë së Energjisë, tha se do të ishte më e përshtatshme të përdorej termi “ekonomikisht i justifikuar”. Shumë zona janë shumë të largëta dhe pak të populluara për projekte të kushtueshme për të pasur kuptim financiar. “Në shumicën e rasteve, Gazprom justifikohet kur e bën këtë argument,” tha Jushkov.
Por shumë fusha mbeten që duhet të lidhen, shtoi ai.
Gazi nuk është vetëm një mall, ai është një element i drejtësisë sociale, tha Jushkov. “Ne jemi vendi më i madh në botë për sa i përket rezervave të gazit. . . ndërsa shumë njerëz janë pa gaz edhe kur jetojnë përgjatë tubacioneve kryesore të eksportit. Sinqerisht, njerëzit janë të mërzitur.”
Chita, e cila shtrihet rreth 5.000 km ose më shumë se katër ditë me tren larg Moskës, në kufi me Kinën dhe Mongolinë, nuk përfshihet fare në propozimet afatshkurtra të Gazprom, sipas planeve të kompanisë për zgjerimin e tubacionit deri në vitin 2025.
Konstantin Ilkovsky, guvernatori i rajonit deri në vitin 2016, e kuptoi se gazi ishte një prioritet kur u transferua për herë të parë në Chita dhe pyeti veten pse rrobat e tij kishin një ngjyrë gri të errët në fund të ditës së punës. “Të gjithë morën gaz, ndërsa ne mbetëm pas si disa të dëbuar,” tha ai. “Unë u ndjeva personalisht i inatosur.”
Ilkovsky loboi në Moskë për një tubacion gazi dhe punoi në zgjerimin e objekteve të magazinimit për gazin natyror të lëngshëm që mund të shpërndahej me cisterna.
“Kur nuk ka erë dhe temperaturat janë nën zero – që do të thotë se termocentralet po djegin qymyr në shpërthim të plotë – qyteti mbulohet nga pluhuri i qymyrit,” tha ai.
Në vitet 1990, bizneset e lidhura me kompaninë e naftës Yukos zhvilluan një plan për të ndërtuar një tubacion pranë një pjese të hekurudhës Trans-Siberiane, duke sjellë gaz në qytetet e rajonit, tha Ravil Geniatulin, i cili ishte guvernator i Çitës dhe rajonit më të gjerë Zabaikalsky Krai për 17 vjet.
“Projekti ishte me të vërtetë gati për të filluar,” kujton Geniatulin, nga një dhomë në arkivat e qytetit Chita. “Ndoshta dokumentet ekzistojnë ende diku – harta, të bukura, ku mund të shihni tubacionin e vizatuar në ngjyrë blu.”
Në mesin e viteve 2000, planet u shkatërruan, tha ai, së bashku me vetë Yukos – i cili u kap nga qeveria. Shefi ekzekutiv i saj Mikhail Khodorkovsky u burgos.
Njoftimi i ndërtimit të gazsjellësit masiv të Gazprom të Siberisë, duke sjellë gaz për eksport në Kinë nga një fushë e vendosur vetëm 500 km larg nga Chita, ngjalli edhe një herë shpresat në qytet. Por një rrugë tjetër u zgjodh për tubin.
Po bëhen plane për një tubacion të dytë “Fuqia e Siberisë” në Kinë nëpërmjet Mongolisë. “Megjithatë, duke na anashkaluar edhe një herë,” vuri në dukje Vladimir Kurbatov, një roje sigurie e Çitës dhe anëtar i partisë komuniste, i cili ka piketuar qeverinë lokale për furnizimet me gaz dhe ndotjen e ajrit.
Kurbatov tha se shumë kishin hequr dorë nga ideja e tubacioneve të gazit, përfshirë edhe vetë, por ata ishin ende të dëshpëruar për ajër më të pastër.
Ai dëshiron që autoritetet të ndërtojnë impiantet e përpunimit dhe infrastrukturën e magazinimit të nevojshëm që Chita të furnizohet por është skeptik se një program për ajër të pastër të udhëhequr nga qeveria për qytetin do të përmbushë objektivat e tij.
“Kam parë se si jetojnë njerëzit në Rusinë perëndimore,” tha Kurbatov. “Është gjithçka e pastër atje, të gjithë përdorin gaz. . . Ndërsa këtu ne frymojmë të gjithë tabelën periodike të elementeve Mendeleev.”
Burimi: Financial Times/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
