.png)
Ashtu si hapja e perdes apo bërja e një dushi, një filxhan kafe i bën njerëzit të lëvizin në mëngjes, në më shumë se një mënyrë.
Kjo pije e kënaqshme rrit nivelet e energjisë me një dozë kafeine dhe, për shumë njerëz, ndihmon në aktivitetin e zorrëve dhe për pasojë në një nevoje urgjente për jashtëqitje.
Por duke pasur parasysh popullaritetin e kafesë, është e habitshme që ne dimë kaq pak se si ndikon ajo në traktin gastrointestinal, tha Dr. Robert Martindale, një profesor i kirurgjisë dhe drejtor për shërbimet e ushqimit spitalor në Universitetin e Shëndetit dhe Shkencës në Oregon.
Disa studime mbi këtë temë – të cilat priren të jenë të vogla, të vjetra dhe të kufizuara – kanë sugjeruar se ndoshta nuk është kafeina ajo që nxit dëshirën për të shkuar në tualet.
Një studim i botuar në 1998, për shembull, zbuloi se kafeja pa kafeinë kishte një efekt stimulues të ngjashëm në zorrën e trashë si kafeja me kafeinë, ndërsa një filxhan me ujë të nxehtë jo.
Kafeja është një pije komplekse që përmban më shumë se 1000 komponente kimike, shumë prej të cilave kanë veti antioksiduese dhe anti-inflamatore. Dhe përcaktimi se si ato ndikojnë tek zorrët është sfidues.
Një gjë e sigurt që dimë është se kafeja nuk i prek të gjithë njësoj.
Në një studim të botuar në vitin 1990, 92 të rinj në moshë madhore plotësuan një pyetësor se si kafja ndikonte tek zorrët e tyre; vetëm 29 për qind e të anketuarve thanë se “ngjallte dëshirën për të shkuar në tualet” dhe shumica prej tyre – 63 për qind – ishin femra. (Megjithëse Dr. Martindale tha se përqindja e njerëzve që kanë një reagim të zorrëve pas pirjes së kafesë ka të ngjarë të jetë shumë më e lartë në popullatën e përgjithshme – ai vlerësoi se rreth 60 për qind e pacientëve të tij e bëjnë këtë – dhe ai nuk ka vënë re ndonjë dallim midis meshkujve dhe femra.)
Ne gjithashtu e dimë se një përgjigje e zorrëve ndaj kafesë mund të ndodhë shpejt. Në të njëjtin studim, disa vullnetarë ranë dakord që të vendosnin një sondë me ndjeshmëri presioni në zorrën e trashë për të matur kontraktimet e muskujve të zorrëve para dhe pas pirjes së një filxhani kafeje.
Në mesin e atyre që thanë se kafeja zakonisht stimulonte lëvizjen e zorrëve, sonda tregoi një rritje të konsiderueshme të presionit brenda katër minutave nga pirja e kafesë, ndërsa ata që nuk përgjigjeshin nuk kishin ndryshim në aktivitetin e zorrës së trashë.
Që pirja e një filxhani kafe mund të stimulojë anën e kundërt të traktit gastrointestinal brenda disa minutave do të thotë se “me siguri po kalon përmes boshtit zorrë-tru”, tha Dr. Martindale.
Kjo do të thotë, mbërritja e kafesë në stomak dërgon një mesazh në tru, i cili më pas “stimulon zorrën e trashë për të thënë: “Epo, më mirë të zbrazemi, sepse gjërat po vijnë në rrjedhën e poshtme”, shpjegoi ai.
Vetë kafeja do të lëvizte nëpër zorrët shumë më ngadalë, me gjasë që do të duhej të paktën një orë për të kaluar rrugën e gjatë nga stomaku përmes zorrës së hollë dhe në zorrën e trashë.
Ky komunikim ndërmjet stomakut, trurit dhe zorrës së trashë, i quajtur refleks gastrokolik, është një përgjigje normale ndaj të ngrënit.
Por kafeja duket se ka një efekt më të madh; një studim i botuar në 1998 zbuloi se tre kafe ekspres në ditë stimulonte kontraktimet e zorrës së trashë të ngjashme me ato të shkaktuara nga një vakt me 1000 kalori.
Studiuesit kanë supozuar se mesazhet e kafesë në zorrë-tru ka të ngjarë të shkaktohen nga një ose më shumë nga kimikatet e shumta të kafesë dhe ndoshta të ndërmjetësuara nga disa nga hormonet tona që luajnë role të rëndësishme në procesin e tretjes, si gastrina ose kolecistokinina – që të dyja mund të rriten pas, duke pirë kafe.
Ndërsa mekanizmi mbetet i turbullt, efektet e kafesë në zorrë mund të jenë të dobishme për disa njerëz, përfshirë ata që shërohen nga disa lloje të operacioneve. Funksioni i dëmtuar i zorrëve është i zakonshëm pas operacioneve abdominale, për shembull, të cilat mund të çojnë në fryrje, dhimbje dhe pamundësi për të kaluar gazra ose për të toleruar ushqimin.
Një analizë e vitit 2020 kombinoi rezultatet e shtatë sprovave klinike dhe zbuloi se pirja e kafesë i lejonte pacientët që i ishin nënshtruar një operacioni gjinekologjik të shmangnin ushqimet e rënda mesatarisht 10 dhe 31 orë më herët, respektivisht.
Kafeja reduktoi kohën e lëvizjes së zorrëve, me një mesatare prej 15 deri në 18 orë.
“Nja dy gllënjka kafe mund ta bëjnë këtë. Nuk duhet shumë”, tha doktor Martindale, i cili në mënyrë rutinore u ofron pacientëve të tij një filxhan kafe mëngjesin pas operacionit.
Dr. Martindale sugjeron gjithashtu kafe, së bashku me ndryshime të tjera dietike, kur këshillon pacientët me kapsllëk kronik. Dhe ai tha se nuk është e pazakontë që pacientët që kanë hequr dorë nga kafeja për një arsye ose një tjetër, t’i thonë: “Doktor, nuk mund të shkoj në tualet pa një kafe”.
Por Sonya Angelone, dietologe dhe zëdhënëse e Akademisë së Ushqyerjes dhe Dietologjisë, paralajmëroi që të mos mbështeteni shumë te kafeja.
Nëse dikush ka kapsllëk, “nuk është sepse ka mungesë kafeje,” tha ajo.
Angelone rekomandon të hani më shumë fruta dhe perime, të cilat janë të larta në fibra, si dhe të rritni marrjen e lëngjeve dhe aktivitetin fizik për të trajtuar kapsllëkun. “Ajo që unë konstatoj është se shume njerëz nuk e fillojnë ditën me një grusht fibrash,” tha ajo.
Kafeja e zier përmban një sasi të vogël fibrash, rreth një gram për filxhan.
Disa njerëz zbulojnë se kafeja shkakton stomak të trazuar dhe jashtëqitje të lirshme, si dhe efekte anësore të lidhura me kafeinën e tepërt, si pagjumësia, ankthi, rrahjet e zemrës dhe dhimbje koke, shtoi znj. Angelone.
Administrata e Ushqimit dhe Barnave thotë se është e sigurt për shumicën e njerëzve të pinë rreth tre katër ekspres në ditë.
Edhe pse, duhet të keni parasysh se njerëzit e metabolizojnë kafeinën ndryshe, kështu që ky prag mund të ndryshojë nga personi në person.
“Kafja është një nga ato gjëra, ndryshe nga ushqimet e tjera, që nëse ju shqetëson, ju e dini që po ju vjen nga ajo”, tha dietologia Angelone.
Por për të tjerët, kafeja mund të jetë pjesë e një rutine ngushëlluese mëngjesi, duke na zgjuar në shumë mënyra.
Përshtati në shqip/ Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
