.png)
Nga Gazeta ‘Si’- U kuptua se diçka kishte shkuar keq kur karavidhet u shërbyen për drekë.
Udhëheqësit e Bashkimit Europian mbërritën më 23 tetor për një samit në Brukselin e lagur nga shiu për të mirëpritur Presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy, me një dhuratë që i nevojitej shumë: një kredi të madhe prej rreth 140 miliardë eurosh të mbështetur nga asete ruse të ngrira në një bankë belge.
Do të ishte e mjaftueshme për ta mbajtur vendin e tij të rrethuar në luftën kundër forcave pushtuese të Rusisë për të paktën dy vitet e ardhshme.
Kryeministrat dhe presidentët e ndryshëm ishin aq të bindur nga plani i tyre për kredinë saqë tashmë po debatonin mes tyre se si duheshin shpenzuar paratë. Franca donte që Ukraina të blinte armë të prodhuara në Europë. Finlanda, ndër të tjera, argumentoi se Zelenskyy duhet të ishte i lirë të siguronte çfarëdo pajisjesh që i nevojiteshin nga kudo që mund t’i gjente.
Por kur diskutimi u ndërpre për drekë pa një marrëveshje për grabitjen e parave të gatshme ruse, realiteti doli në pah: Belgjika modeste, një vend me 12 milionë banorë, nuk do ta lejonte fare të ashtuquajturën kredi dëmshpërblimi.
Goditja fatale erdhi nga Bart De Wever. Kryeministri belg 54-vjeçar me syze, me prirjen e tij për këmisha me jakë të rrumbullakët, historinë romake dhe frazat e zgjuara. Këtë herë ai ishte shumë serioz dhe i përkushtuar.
Ai u tha kolegëve të tij se rreziku i hakmarrjes nga rusët për shpronësimin e aseteve të tyre sovrane ishte shumë i madh për t’u marrë në konsideratë. Në rast se Moska do të fitonte një sfidë ligjore kundër Belgjikës ose Euroclear, depozitarit të Brukselit që mban asetet, ata do të ishin përgjegjës për të shlyer të gjithë shumën, vetë. “Kjo është krejtësisht e çmendur”, tha ai.
Ndërsa darka po vinte e po mbaronte, De wever kërkoi që përfundimet përfundimtare të samitit të rishkruheshin, në mënyrë të përsëritur, për të hequr çdo përmendje të përdorimit të aseteve të Moskës për të dërguar para në Kiev.
Bllokada belge ia ndali erën aleancës evropiane të Ukrainës në një moment kritik. Nëse udhëheqësit do të kishin rënë dakord të ecnin përpara me shpejtësi me planin e kredisë në samitin e tetorit, kjo do t’i kishte dërguar një sinjal të fuqishëm Vladimir Putinit në lidhje me forcën afatgjatë të Ukrainës dhe angazhimin e fuqishëm të Evropës për të mbrojtur veten.
Në vend të kësaj, Zelenskyy dhe Europa u dobësuan nga përçarjet kur Donald Trump, ende duke shpresuar për një Çmim Nobel për Paqen, rihapi përpjekjen e tij për bisedime paqeje me aleatët e Putinit.
Situata në Bruksel mbetet e bllokuar, edhe pse rezultati i luftës gati katërvjeçare po i afrohet një momenti vendimtar. Ukraina po shkon më pranë greminës financiare, Trump dëshiron që Zelenskyy të nënshkruajë një marrëveshje të pabarabartë me Putinin – duke shkaktuar alarm në të gjithë Evropën – e megjithatë De Wever ende thotë jo.
«Rusët duhet të jenë duke kaluar kohën më të mirë», tha një zyrtar i BE-së pranë negociatave.
Udhëheqësit e bllokut ende synojnë të bien dakord mbi një plan përfundimtar se si ta ndalojnë Ukrainën të mbetet pa para, kur të takohen për samitin e tyre të radhës në Bruksel më 18 dhjetor.
Por, ndërsa ora ecën, një problem kyç mbetet: A mund ta bindin zyrtarët më të lartë të BE-së – Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen dhe António Costa, presidenti i Këshillit Evropian – De Wever-in të ndryshojë mendje?
Deri më tani shenjat nuk janë të mira. “Nuk jam ende i impresionuar, më lejoni ta shpreh kështu”, tha De ëever në komentet televizive ndërsa Komisioni publikoi projekt-tekstet e tij ligjore të mërkurën.
“Ne nuk do t’i vëmë rreziqe që përfshijnë qindra miliarda… mbi supet belge. As sot, as nesër, kurrë.”
Në intervista, më shumë se 20 zyrtarë, politikanë dhe diplomatë, shumë prej të cilëve folën privatisht për të diskutuar çështje të ndjeshme, i përshkruan POLITICO-s se si përpjekjet evropiane për të financuar mbrojtjen e Ukrainës ranë në rrëmujë dhe paralizë, të bllokuara nga mosfunksionimi politik dhe përplasjet e personaliteteve në nivelet më të larta. Pasojat e mundshme për Evropën – ndërsa Trump kërkon të imponojë një traktat paqeje në Ukrainë – vështirë se mund të jenë më të rënda.
Sipas disa personave të afërt me diskutimet, propozimi për kredinë e dëmshpërblimeve filloi të haste probleme kur filloi të krijohej tension midis De ëever dhe fqinjit të tij, kancelarit të ri gjerman, Friedrich Merz.
Një nacionalist flamand, De ëever erdhi në pushtet vetëm shkurtin e kaluar pas muajsh negociatash të vështira për koalicionin – një skenar klasik në politikën belge. Tre javë më vonë, Gjermania votoi në zgjedhjet kombëtare për t’i dhënë Merz, një konservatori të qendrës së djathtë, udhëheqjen e ekonomisë më të fuqishme të Evropës.
Ashtu si De Wever, Merz mund të jetë impulsiv në një mënyrë që mund të shqetësojë aleatët. Natën që fitoi, ai i bëri thirrje Europës të punojë për “pavarësi” të plotë nga Shtetet e Bashkuara dhe paralajmëroi NATO-n se së shpejti mund të jetë histori.
Në shtator, kancelari gjerman e nxori përsëri kokën. Ai tha se kishte ardhur koha që Europa të bastiste kasafortat e bankave të saj me qëllim shfrytëzimin e aseteve të bllokuara ruse për të ndihmuar Ukrainën. Me shpërthimin e tij, Merz me sa duket i trembi belgët, të cilët në atë kohë ishin në bisedime private delikate me zyrtarët e BE-së duke u përpjekur të sqaronin shqetësimet e tyre.
Disa zyrtarë thanë se Merz veproi gabim duke e vënë politikën në domenin publik me kaq forcë dhe kaq herët — përpara se De ëever të nënshkruante.
Pesë ditë më vonë, von der Leyen e diskutoi vetë, megjithëse u kujdes të përpiqej të qetësonte këdo që mund të kishte shqetësime: “Nuk ka sekuestrim të aseteve”. Në vend të kësaj, argumentoi ajo, asetet do të përdoren vetëm për të siguruar një lloj pagese paraprake nga Moska për dëmshpërblimet e luftës që ajo do t’i detyrohej në mënyrë të pashmangshme. Paratë do t’i ktheheshin Rusisë vetëm në rast se Kremlini do të pranonte të kompensonte Kievin për shkatërrimin në Ukrainë.
Rrjeta e merimangës
Pjesa më e madhe e punës së një samiti të Këshillit Europian është kryer shumë kohë përpara se udhëheqësit e bllokut të mbërrijnë në ndërtesën futuriste të “vezës hapësinore” Europa për shtrëngime duarsh dhe foto.
Ambasadorët nga 27 vendet anëtare të bllokut mblidhen për të diskutuar se çfarë do të arrijë samiti — dhe për të hartuar formulimin e saktë të planeve — gjatë javëve para çdo takimi.
Përpara samitit të tetorit, ambasadori i Belgjikës në BE, Peter Moors, u kishte dërguar sinjale kolegëve të tij se përparimi në planet për të përdorur asetet e ngrira të Rusisë do të ishte në rregull. Problemi, sipas katër zyrtarëve të njohur me çështjen, ishte se Moors nuk po fliste drejtpërdrejt me De Wever dhe të gjitha vendimet në lidhje me asetet ruse i përkisnin kryeministrit.
Ndërsa të tjerë brenda qeverisë belge e dinin se kryeministri ishte kategorikisht kundër plaçkitjes së Euroclear, një nga institucionet financiare më të vlefshme dhe të rëndësishme të vendit të tij, diplomati që po negocionte marrëveshjen e samitit disa qindra metra më tej në rrugë me sa duket nuk e dinte.
Kjo do të thoshte se askush në mekanizmin e BE-së nuk e kuptonte vërtet se sa serioz do të ishte kundërshtimi i De Wever derisa ai mbërriti ditën e samitit me avull që i dilte nga veshët.
Moors është shumë i respektuar midis kolegëve të tij dhe brenda qeverisë belge. Ai shihet si efektiv, me përvojë dhe kompetent, pasi ka pasur një karrierë të gjatë në diplomaci dhe politikë. Përpara se të merrte rolin e ambasadorit në BE, ai njihej si “merimanga në rrjetë” e politikës së jashtme belge.
Problemi, me sa duket, mund të ketë qenë politik. Ai ishte shefi i stafit të rivalit dhe paraardhësit të De ëever si kryeministër, Alexander De Croo, dhe vjen nga një parti që humbi pushtetin në zgjedhjet e vitit të kaluar dhe tani shërben në opozitë. Nuk është e pazakontë në politikë që dallime të tilla të ndikojnë se kush lihet jashtë vëmendjes.
Faktori tjetër ndërlikues ishte mosfunksionimi politik i Belgjikës. Siç e tha vetë De ëever, ai kishte qenë i bllokuar në negociata me bashkatdhetarët e tij duke u përpjekur të binte dakord për një buxhet kombëtar për javë të tëra, pa asnjë marrëveshje në horizont.
«Kam negociuar për javë të tëra për të gjetur 10 miliardë euro», tha De ëever gjatë rrugës për në samitin e BE-së. Një skenar në të cilin Belgjika do të duhej t’i paguante Rusisë më shumë se 10 herë më shumë se kaq do të ishte i paimagjinueshëm, shtoi ai.
Ndërsa samiti përfundoi vetëm me një marrëveshje të paqartë që udhëheqësit të shqyrtonin përsëri financimin e Ukrainës, zyrtarët mbetën duke kruar kokën dhe duke u pyetur se çfarë kishte shkuar keq.
Kohë e humbur
Zyrtarët dhe politikanët e dinë sa e vështirë është për çdo qeveri të mendojë një hap si ky, i cili teorikisht mund t’i hapë ato përballë veprimeve ligjore shumë të kushtueshme.
De ëever është i shqetësuar se stabiliteti i vetë euros mund të dëmtohet nëse një bastisje në Euroclear i detyron investitorët të mendojnë përsëri për vendosjen e aseteve të tyre në bankat evropiane.
Në javët e fundit, ndihmësi më i lartë i von der Leyen, Björn Seibert, ndër të tjerë, investoi kohë duke u përpjekur të kuptonte kundërshtimet e Belgjikës dhe të gjente mënyra krijuese për t’i kapërcyer ato. Moors dhe ambasadorë të tjerë i kanë diskutuar çështjet pafundësisht, gjatë takimeve të tyre të rregullta me njëri-tjetrin dhe me Komisionin.
Por, ndërsa netët afrohen, atmosfera errësohet.
Mes vonesave dhe dështimit të vazhdueshëm për të rënë dakord për një rrugë përpara, takime të ashpra me karakter kanë qenë të drejtuara ndaj De Wever, dhe gjithnjë e më shumë edhe ndaj von der Leyen në javët e fundit. Ajo ka shtyrë hapin vendimtar të publikimit të draft teksteve ligjore që do të mundësonin përdorimin e aseteve për kredinë e dëmshpërblimeve. Këto dokumente janë ato që të gjitha palët kanë nevojë për të miratuar, ndryshuar ose refuzuar planin.
“Kemi humbur shumë kohë”, tha për POLITICO Jonatan Vseviov, sekretar i përgjithshëm i ministrisë së jashtme estoneze. “Fokusi ynë ka qenë vetëm te presidentja e Komisionit, duke i kërkuar asaj të paraqesë propozimin. Askush tjetër nuk mund ta paraqesë propozimin.”
Ai tha se do të kishte qenë “më mirë” nëse Komisioni do të kishte prodhuar tekstet ligjore që përcaktojnë detajet e kredisë më herët se të mërkurën, kur ato u publikuan përfundimisht.
Ndërsa samiti i radhës vendimtar i Këshillit Europian më 18 dhjetor po afrohet, zyrtarët europianë po e ndiejnë presionin.
“Ky nuk është një ushtrim kontabiliteti”, tha Vseviov i Estonisë. “Ne po përgatisim Këshillin Europian më të rëndësishëm nga të gjithë Këshillat… Po përpiqemi të sigurohemi që Europa të ketë një vend në tryezën ku po bëhet historia.”
Për BE-në, mbetet një pyetje thelbësore – dhe është një pyetje që është gjithmonë aty, në çdo krizë që kalon nëpër tavolinat e diplomatëve dhe zyrtarëve që punojnë në Bruksel: A mund të bashkohet një bashkim prej 27 vendesh të larmishme, të përçara dhe komplekse, secila me problemet e veta të brendshme, rivalitetet politike dhe udhëheqësit e vet ambiciozë, për të përmbushur momentin kur kjo ka vërtet rëndësi?
Marrë me shkurtime nga Politico/ Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
