.png)
Nga Gazeta ‘Si’ – Muajt pasi Hamasi kreu mizorinë më të keqe kundër hebrenjve që nga Holokausti, konflikti është përhapur në të gjithë Lindjen e Mesme. Në total, dhjetë vende tani kanë hyrë në luftë.
Në Gaza ushtarët izraelitë dhe Hamasi vazhdojnë të vrasin njëri-tjetrin, edhe pse 2 milionë njerëz përballen me zinë e bukës. Përtej kufirit me Libanin, Hezbollahu dhe Izraeli janë në një luftë të shkallës së ulët.
Houthi-t në Jemen po sulmojnë anijet e mallrave, duke përkeqësuar një krizë financiare në Egjipt dhe duke shkaktuar hakmarrje nga Amerika dhe Britania. Vrasja e tre ushtarëve në Jordani më 28 janar nga milicitë në Irak mund të ndezë një përplasje midis Amerikës dhe Iranit, i cili sponsorizon “boshtin e rezistencës”.
Është e lehtë të dëshpërohesh, por ka një rrugëdalje.
Mes diplomacisë intensive, të udhëhequr nga Amerika dhe Arabia Saudite, një marrëveshje transformuese po merr formë. E reja, kemi mësuar, është përdorimi i një lirimi të propozuar të pengjeve për të rivendosur politikën izraelite; për të përdorur atë rivendosje për të hapur një rrugë drejt një shteti palestinez; dhe më pas për të përdorur përkushtimin e Izraelit për këtë si bazë për një marrëveshje mes tij dhe Arabisë Saudite, në të cilën njohja reciproke mbështetet nga garancitë e sigurisë amerikane.
Zyrtarët thonë se shanset për një marrëveshje pengjesh mund të jenë 50% dhe, me këtë në fuqi, shanset për një marrëveshje saudio-izraelite mund të jenë gjithashtu 50%. Çmimi nuk është aspak i sigurt, por premton një arkitekturë të re ekonomike dhe të sigurisë në Lindjen e Mesme.
Një arsye për shpresë është se Izraeli mund të dëshirojë të ndalojë fushatën. Shumë izraelitë janë të dëshpëruar për t’i kthyer pengjet e tyre në shtëpi dhe luftimet nuk do t’i çlirojnë ata. Izraeli ka përparuar drejt qëllimeve të tij ushtarake. Hamasi ka humbur gjysmën e territorit të tij, gjysmën e luftëtarëve të tij (thotë ushtria izraelite), ndoshta një të tretën e tuneleve dhe shumë prej udhëheqësve të tij (por jo më të lartët). Që tani, Izraeli do të përballet me kthime në rënie, plus një numër gjithnjë e më të lartë të civilëve në Gaza dhe dëmtim përkatës për reputacionin e tij.
Një arsye tjetër për shpresë është se Amerika, Egjipti, shtetet e Gjirit dhe Arabia Saudite gjithashtu kanë arsye të mira për të punuar së bashku. Ndërsa lufta është përhapur, të gjitha ato vende kanë parë shtrirjen e plotë të ndikimit malinj të Iranit. Nëpërmjet përfaqësuesve të tij rajonalë, të armatosur me dronë dhe raketa, Irani po përpiqet të mbjellë kaos rajonal edhe pse kërkon të shmangë një luftë të drejtpërdrejtë me Izraelin ose Amerikën. Të gjithë duan të ndalojnë regjimin pastrues të Iranit që të shfaqet si fuqi rajonale, e aftë të kërcënojë Izraelin dhe Gjirin dhe të mbajë tregtinë botërore si shpërblim.
Askush nuk dëshiron të shohë një luftë shkatërruese që do të vendosë Amerikën dhe Izraelin kundër Iranit. Paqja është e vetmja rrugëdalje.
Plani fillon me një pauzë humanitare të ndërmjetësuar nga Amerika, Katari dhe Egjipti. Kjo mund të rivendosë politikën izraelite dhe të ndihmojë publikun izraelit të shikojë përtej tmerrit të 7 tetorit. Amerika dhe Arabia Saudite po i kërkojnë Izraelit të angazhohet për një shtet palestinez dhe të provojë vendosmërinë e tij, për shembull, duke ngrirë vendbanimet në Bregun Perëndimor.
Hapi tjetër, zbulon raportimi ynë, përfshin Muhamed bin Salman, udhëheqësin autokratik por modernizues të Arabisë Saudite. Para 7 tetorit ai po punonte për një marrëveshje që njihte Izraelin në këmbim të një traktati të mbrojtjes saudito-amerikane. Në të vërtetë, një motiv i mundshëm pas sulmit të Hamasit ishte sabotimi i planeve të tij. Përkundër gjasave, Arabia Saudite ende po përpiqet për këtë vizion. Një marrëveshje do të shënonte angazhimin më të madh arab për paqen në tre dekada. Ai gjithashtu do të lidhte Izraelin dhe do t’u ofronte palestinezëve një angazhim konkret për shtetësinë. Me kalimin e kohës, kjo mund të evoluojë në një aleancë rajonale të udhëhequr nga Amerika për të frenuar Iranin.
Dy pengesa të mëdha qëndrojnë në rrugë: Binyamin Netanyahu, kryeministri i Izraelit dhe Yahya Sinwar, udhëheqësi i Hamasit në Gaza dhe arkitekti terrorist i 7 tetorit. Netanyahu është një skeptik i përjetshëm për një shtet palestinez. Ai ka kënaqur qëllimet e dhunshme të kolonëve ekstremistë. Megjithatë, sondazhet sugjerojnë se vetëm 15% e izraelitëve mendojnë se ai duhet të mbetet në pushtet pas luftës.
Benny Gantz, le të themi, mund të çlirohej nga kabineti i luftës me nder. Udhëheqësi i ardhshëm i Izraelit mund të jetë dikush që mund t’i thotë popullit të tij se themeli më i mirë për sigurinë e tyre nuk është lufta e pafundme, por aleancat e forta dhe një rrugë drejt paqes.
Presidenti Joe Biden duhet ta përshpejtojë këtë tranzicion duke apeluar mbi kokën e zotit Netanyahu – ashtu siç ka folur ndonjëherë zoti Netanyahu mbi kryet e presidentëve amerikanë. Ai duhet të hapë një ambasadë në Jerusalem për palestinezët, që të krahasohet me atë që Donald Trump hapi për Izraelin. Ai duhet gjithashtu të përcaktojë se si Amerika i sheh parametrat për një shtet palestinez dhe, nëse Izraeli me vendosmëri refuzon të angazhohet, të jetë i gatshëm ta njohë vetë një të tillë.
Po pengesa tjetër, zoti Sinwar? Ai mendohet të jetë i izoluar nën jug të Gazës, me trupa izraelite sipër. Edhe pse ai ka shkaktuar një katastrofë mbi Gazën, ai do të marrë një fitore të madhe thjesht duke mbijetuar. Është e mundur që krahu i armatosur dhe më fanatik i Hamasit do të dilte pas një armëpushimi si forca dominuese në Gaza dhe do të pretendonte për një udhëheqje më të gjerë palestineze. Me inkurajimin e Iranit, zoti Sinëar mund të sulmojë Izraelin, të provokojë hakmarrje dhe në këtë mënyrë të sabotojë çdo përparim drejt paqes.
Për të penguar sulme të tilla dhe për të vazhduar çmontimin e tuneleve, Izraeli do të mbajë një prani ushtarake në Gaza për disa kohë. Kjo do të zhgënjejë ata që duan një tërheqje të menjëhershme.
Por Izraeli duhet ta ketë të qartë se, nëse siguria e tij garantohet dhe Hamasi mbetet jashtë pushtetit, atëherë do të tërhiqet. Sinwar-it mund t’i kërkohet të largohet nga Gaza për në një vend të tillë si Katari, pasi Yasser Arafat u largua nga Libani për në Tunizi. Ai ka të ngjarë të këmbëngulë për të qëndruar. Kjo do të nënvizonte vlerën e paqeruajtësve ndërkombëtarë, përfshirë nga shtetet arabe, të ngarkuar me sigurimin e sigurisë në Gaza, në mënyrë që të krijohet hapësira për shfaqjen e një qeverie të moderuar.
Që kjo të jetë e mundur, nevojitet urgjentisht vrull. Sa më shumë që Izraeli të frenojë kolonët e tij në Bregun Perëndimor dhe sa më shumë të besohet të angazhohet ndaj një shteti palestinez, aq më shumë liri veprimi do t’i ketë për të frenuar pjesën e poshtme të luftëtarëve të Hamasit.
Sa më shumë që shtetet arabe të jenë të gatshme të shpenzojnë para dhe të ofrojnë siguri, aq më të sigurt do të jenë izraelitët dhe palestinezët e zakonshëm për ndryshim. Dhe sa më shumë Amerika të shtyjë të gjitha anët, aq më mirë. Paqja dhe stabiliteti në Lindjen e Mesme do të fitohen gjithmonë me vështirësi. Por bota duhet ta shfrytëzojë këtë shans, sepse tërheqja drejt luftës është e pandërprerë.
Burimi: The Economist/ Përshtati: Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
