.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Në një vendim të paprecedentë më 6 dhjetor 2024, gjykata kushtetuese rumune anuloi zgjedhjet presidenciale të 25 nëntorit pasi mori informacione të besueshme të ndërhyrjeve të jashtme në shkallë të gjerë që manipulonin rezultatet e raundit të parë në favor të një kandidati të ekstremit të djathtë, Calin Georgescu, pak i njohur.
Rritja masive e momentit të fundit e Georgescu-t u fajësua kryesisht për krijimin e mijëra robotëve të kontrolluar nga Rusia në TikTok dhe financimin e paligjshëm të fushatës.
Ky mund të duket si lajmi i vitit të kaluar, por me zgjedhjet që vijnë në Gjermani, Poloni, Republikën Çeke, dhe ndoshta edhe Ukrainë, ka shumë për t’u shqetësuar – përveç një presidenti të ri të SHBA-së që po prish Uashingtonin (dhe botën) me një mori urdhrash ekzekutivë dhe nismash të politikës së jashtme që ndihen më shumë si hapa të shitjes së pasurive të paluajtshme.
Shqetësimet për ndërhyrjen ruse në zgjedhje nuk janë asgjë e re, por deri tani pamja e suksesit të Moskës është mjaft e përzier.
Në janar 2017, komuniteti i inteligjencës amerikane kishte besim se Rusia kishte ndërhyrë në zgjedhjet presidenciale të vitit 2016 për të zgjedhur Donald Trump. Një vit më pas, akuza të ngjashme u ngritën në kontekstin e zgjedhjeve presidenciale në Francë. Por në Francë, Kremlini nuk arriti të pengonte fitoren e Emmanuel Macron.
Kohët e fundit, në Gjeorgji, qeveria aktuale e partisë Ëndrra Gjeorgjiane fitoi zgjedhjet parlamentare në tetor 2024 pas ndërhyrjes së dyshuar ruse. Kjo shkaktoi protesta të gjera dhe një goditje nga qeveria ndaj medias dhe shoqërisë civile.
Në të kundërt, pavarësisht ndërhyrjes së supozuar ruse në Moldavi, presidenti pro-perëndimor i vendit fitoi një mandat të dytë në nëntor 2024. Një referendum mbi një angazhim kushtetues ndaj anëtarësimit në BE u mbështet nga një shumicë e vogël votuesish.
Sondazhet e opinionit mbi perceptimet e Rusisë dhe Vladimir Putin nëpër demokracitë perëndimore ofrojnë gjithashtu njëfarë ngushëllimi. Sipas një sondazhi të Qendrës Kërkimore Pew në vitin 2024, pikëpamjet pozitive për Rusinë dhe liderin e saj mbeten shumë të ulëta në vendet anëtare të BE-së dhe NATO-s. Në të njëjtën kohë, vlerësimet e miratimit të BE-së dhe NATO-s mbetën të larta në mesin e qytetarëve të vendeve anëtare.
Por këto shifra titujsh relativisht ngushëlluese maskojnë tendenca të rëndësishme dhe disi shqetësuese. Në Gjermani, e cila mban zgjedhje të parakohshme parlamentare më 23 shkurt, pikëpamjet pozitive për Putinin u dyfishuan nga 8% në 2023 në 17% në 2024. Kjo është ende shumë larg nga 76% që miratuan Putinin në 2003 apo edhe 36% që e miratuan këtë në 2019, sipas të njëjtit sondazh. Rritja gjermane është më e dallueshme në mesin e 13 anëtarëve të BE-së, por vetëm në një prej tyre – Itali – ka rënë mbështetja për Putinin, krahasuar me vitin e kaluar.
E njëjta gjë vlen edhe për mbështetjen për BE-në dhe NATO-n. Niveli mesatar i mbështetjes për BE-në në nëntë shtetet anëtare të anketuara qëndron në 63%, me 36% të pjesëmarrësve që kanë pikëpamje të pafavorshme. Gjermania, me 63% pikëpamje të favorshme, megjithatë, shënoi rënien e dytë radhazi, nga 78% në 2022 dhe 71% në 2023. Dhe Gjermania është më pak e jashtme këtu – pikëpamjet e favorshme për BE-në midis shteteve anëtare përgjithësisht kanë rënë disi gjatë dy viteve të fundit.
Kur bëhet fjalë për NATO-n, 63% e pjesëmarrësve në sondazh në 13 vende anëtare menduan më pozitivisht për aleancën, ndërsa 33% kishin pikëpamje më negative. Por përsëri, me përjashtim të Hungarisë dhe Kanadasë (ku favorizimi u rrit), përqindja e atyre me pikëpamje të favorshme kishte rënë nga dy deri në tetë pikë përqindjeje që nga viti i kaluar.
A do të thotë kjo se Putini po fiton? Jo, të paktën ende. Sondazhet e qëndrimeve janë më pak të rëndësishme se rezultatet e zgjedhjeve.
Rusia duket se ka pasur një sukses të fundit në ndryshimin e rezultateve të zgjedhjeve, për shembull në Rumani, ku shërbimet rumune të inteligjencës zbuluan prova të manipulimit të votuesve. Por shembulli rumun (në anulimin e zgjedhjeve) është gjithashtu ilustrues se sa e rëndësishme është që demokracitë të luftojnë – dhe akoma më e rëndësishmja të ndërmarrin veprime parandaluese.
Më 30 janar, ministrat e jashtëm të 12 vendeve anëtare të BE-së i dërguan një letër të përbashkët Brukselit duke i kërkuar Komisionit Evropian që të përdorë më agresivisht fuqitë e tij sipas Aktit të Shërbimeve Digjitale për të mbrojtur integritetin e zgjedhjeve demokratike në bllok. Neni 25 i atij akti, në mënyrë thelbësore, vendos një detyrim për platformat online për të dizajnuar shërbimet e tyre pa mashtrime dhe manipulime dhe për të siguruar që përdoruesit mund të marrin vendime të informuara.
Ndërsa komisioni ende nuk ka treguar vendosmërinë e tij sipas Aktit të Shërbimeve Digjitale, një gjykatë e Berlinit më 7 shkurt 2025, urdhëroi që X duhet t’u dorëzojë të dhënat e nevojshme për të gjurmuar dezinformimin dy grupeve të shoqërisë civile që e kishin kërkuar atë.
Musk dhe Putin: vlera të përbashkëta?
Nëse Putini po fiton, ai nuk po fiton vetë. Demokracitë nuk janë vetëm nën kërcënim nga Rusia. Musk – një miliarder i pazgjedhur që ka ndikim të paprecedentë nën Donald Trump – është akuzuar vazhdimisht për ndërhyrje në debatet evropiane dhe fushatat zgjedhore. Nga komentet e tij për zgjedhjet gjermane, Musk ka argumentuar se meqenëse ka investime të rëndësishme në Gjermani, ai ka të drejtë të komentojë mbi politikën e saj dhe se AfD “rezonon me shumë gjermanë që mendojnë se shqetësimet e tyre janë injoruar nga establishmenti”.
Ajo që Musk dhe Putin kanë të përbashkët është mospëlqimi i tyre i thellë për demokracitë e hapura liberale dhe aftësia dinake për të përdorur teknologjinë për të çuar përpara qëllimet e tyre duke promovuar parti politike dhe lëvizje që ndajnë pikëpamjet e tyre joliberale.
Aty ku ndryshojnë është se Musk fokusohet tek e djathta ekstreme – AfD e Gjermanisë ose Tommy Robinson i Britanisë së Madhe. Por Putin tenton të mbështesë këdo që ai e sheh se i shërben interesave ruse në dobësimin e unitetit dhe ndikimit perëndimor. Kjo çon në mbështetjen e Kremlinit për liderët e ekstremit të djathtë dhe të majtë.
Por shpesh të mbrojturit e Putinit dhe Musk janë të njëjta. Në rastin e AfD-së gjermane, nuk ishte rastësi që Putini u bëri jehonë komenteve nga një fjalim që Musk mbajti në një tubim zgjedhor të AfD-së, duke thënë se gjermanët duhet të lëvizin përtej fajit të tyre të luftës. Të dy ishin të prirur të hiqnin njollën e të qenit shumë afër me të kaluarën naziste të Gjermanisë nga AfD dhe ta bënin atë jo vetëm të zgjidhshme, por edhe mjaft të respektueshme për të sjellë në një koalicion, ashtu si Partia e Lirisë së ekstremit të djathtë të Austrisë, e cila ka një histori të gjatë marrëdhëniesh miqësore me Putinin.
Dhe atë që Musk mund të bëjë hapur në X, Putin përpiqet të arrijë me një fushatë të ushtrisë së tij bot në platformë.
Ndoshta ngjashmëria më domethënëse mes Musk dhe Putinit – dhe të tjerëve që janë akuzuar për ndërhyrje në zgjedhje – është se ata kanë hyrë në një rezervuar në rritje të pakënaqësisë me demokracinë liberale.
Sipas një sondazhi të vitit 2024 me 31 demokraci në mbarë botën, 54% e pjesëmarrësve ishin të pakënaqur me mënyrën se si e shihnin funksionimin e demokracisë. Në 12 vende me të ardhura të larta – Kanada, SHBA dhe 10 vende anëtare të BE – pakënaqësia ishte edhe më e lartë me 64% dhe është rritur për të katërtin vit radhazi.
Të kundërshtosh llojin e ndërhyrjes flagrante në zgjedhje nga njerëz si Putin dhe Musk është qartësisht e rëndësishme. Por nuk do të jetë e mjaftueshme për të ndryshuar tendencat e vazhdueshme të rënies së mbështetjes për demokracinë dhe bartësit e saj standard, përfshirë BE-në dhe NATO-n. Është e drejtë të rezistosh dhe të ndjekësh penalisht manipulimin e zgjedhjeve.
Por është gjithashtu thelbësore të pyesim pse njerëzit janë të pakënaqur me demokracinë – dhe të bëjmë diçka për të.
Burimi: The Conversation/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
