.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Lindja e Mesme është një rajon me bukuri të thellë dhe mbretëri të lashta. Ajo ka përjetuar vazhdimisht periudha të paqëndrueshmërisë gjeopolitike gjatë shumë shekujve.
Sot, tensionet gjeopolitike, socio-politike dhe fetare vazhdojnë. Bota aktualisht po vëzhgon tensionet rajonale afatgjata që arrijnë kulmin në konfliktin tronditës dhe në përshkallëzim midis Izraelit dhe Iranit.
Industria globale e linjave ajrore tregon një interes të veçantë për mënyrën se si zhvillohen tensione të tilla. Kjo hapësirë ajrore është një korridor i rëndësishëm që lidh Europën, Azinë dhe Afrikën.
Lindja e Mesme është tani shtëpia e disa prej linjave ajrore ndërkombëtare më të mëdha në botë: Emirates, Qatar Airëays dhe Etihad Airways. Bazat e këtyre linjave ajrore – përkatësisht Dubai, Doha dhe Abu Dhabi – janë bërë qendra kyçe në aviacionin ndërkombëtar.
Çfarë mund të nënkuptojë një përshkallëzim i konfliktit si për linjat ajrore ashtu edhe për pasagjerët?
Siguria në radhë të parë
Historia tregon se industria e linjave ajrore civile dhe konflikti ushtarak nuk shkojnë bashkë. Më 3 korrik 1988, USS Vincennes, një anije luftarake e marinës amerikane, qëlloi dy raketa tokë-ajër dhe rrëzoi avionin e fluturimit 655 të Iran Air, një shërbim ndërkombëtar pasagjerësh mbi Gjirin Persik.
Kohët e fundit, më 17 korrik 2014, avioni i Malaysian Airlines MH17 u rrëzua mbi Ukrainën lindore, ndërsa beteja midis forcave ukrainase dhe separatistëve pro-rusë vazhdonte.
Kuptohet që linjat ajrore globale janë shumë të kujdesshme ndaj riskut kur bëhet fjalë për konflikte ushtarake. Organizata Ndërkombëtare e Aviacionit Civil kërkon që linjat ajrore të zbatojnë dhe mirëmbajnë një Sistem Menaxhimi të Sigurisë (SMS).
Një nga shqetësimet kryesore – të njohura si “shtylla” – të SMS-së është “menaxhimi i riskut të sigurisë”. Kjo përfshin proceset për të identifikuar rreziqet, për të vlerësuar rreziqet dhe për të zbatuar strategji për zbutjen e riskut.
Departamentet e menaxhimit të riskut të linjave ajrore që kalojnë tranzit në rajonin e Lindjes së Mesme do të kenë punuar shumë mbi këto strategji.
Rillogaritja e itinerarit
Prova më e menjëhershme dhe e dukshme e vënies në zbatim të strategjive të tilla janë ndryshimet në itinerarin e avionëve, qoftë duke anuluar ose pezulluar fluturimet, ose duke bërë ndryshime në planet e fluturimit. Kjo bëhet për të siguruar që avionët të shmangin hapësirën ajrore ku shpërthejnë konflikte ushtarake.
Në kohën e shkrimit të këtij teksti, një vështrim i shpejtë në faqen e internetit të gjurmimit të fluturimeve Flightradar24 tregon trafikun global të avionëve që shmangin hapësirën ajrore të Iranit, Irakut, Sirisë, Izraelit, Jordanisë, Palestinës dhe Libanit. Hapësira ajrore mbi Ukrainë është gjithashtu pa trafik ajror.
02:30 UTC 13 June vs 6 June 2025.
— Flightradar24 (@flightradar24.com) June 13, 2025 at 4:35 AM
[image or embed]
Megjithatë, ndryshimi i itinerarit krijon sfidat e veta. Ngushtimi i rrugës së trafikut në zona më të vogla dhe më të mbingarkuara mund t’i shtyjë avionët të hyjnë dhe të kalojnë mbi zona që nuk janë domosdoshmërisht të pajisura për t’u përballur me një rritje kaq të madhe të trafikut.
Prania e më shumë avionëve në një sasi më të vogël të hapësirës ajrore të sigurt krijon sfida për shërbimet e kontrollit të trafikut ajror dhe pilotët që operojnë avionët.
Më shumë kohë dhe karburant
Shmangia e zonave të konfliktit është një nga format më të dukshme të menaxhimit të riskut të linjave ajrore. Kjo mund të shtojë kohë në kohëzgjatjen e një fluturimi të planifikuar, duke çuar në konsum më të lartë të karburantit dhe sfida të tjera logjistike. Kjo do të shtojë kostot operative të linjave ajrore.
Nuk do të ketë ndikim në koston e biletave të blera tashmë. Por nëse paqëndrueshmëria në rajon vazhdon, mund të shohim rritje të çmimeve të biletave të avionit.
Nuk është vetëm shmangia e hapësirës ajrore në rajon që mund të ushtrojë presion mbi koston e fluturimit. Avionët fluturojnë me karburant Jet-A1, të prodhuar nga nafta.
Nëse Irani mbyll Ngushticën e Hormuzit , “pikën më të rëndësishme të tranzitit të naftës në botë”, kjo mund të çojë në një rritje të ndjeshme të kostos së naftës dhe, si rrjedhojë, të avionit Jet-A1. Rritja e kostove të karburantit do t’i kalojë pasagjerëve që paguajnë. Megjithatë, disa ekspertë besojnë se një veprim i tillë është i pamundur.
Një qendër e madhe
Qendrat kryesore të aviacionit në Lindjen e Mesme ofrojnë lidhje globale më të madhe , duke u mundësuar pasagjerëve të udhëtojnë pa probleme midis kontinenteve.
Rritja e paqëndrueshmërisë rajonale ka potencialin të prishë këtë lidhje globale. Në rast të një konflikti të zgjatur, linjat ajrore që operojnë dhe përreth rajonit mund të zbulojnë se kanë rritur kostot e sigurimit. Kosto të tilla përfundimisht do të kalojnë te konsumatorët përmes çmimeve më të larta të biletave.
Besimi i pasagjerëve
Në të gjithë globin, linjat ajrore dhe qeveritë po lëshojnë këshilla dhe paralajmërime për udhëtimet. Përgjegjësia është mbi publikun që të qëndrojë i informuar rreth ndryshimeve në statusin e fluturimit dhe vonesave të mundshme.
Paralajmërime dhe këshilla të tilla mund të çojnë në një rënie të besimit të pasagjerëve, gjë që më pas mund të çojë në një rënie të rezervimeve si për në rajon ashtu edhe për në vendet e tjera.
Deri në rritjen e paqëndrueshmërisë në Lindjen e Mesme, shifrat globale të trafikut të pasagjerëve të linjave ajrore ishin më të mëdha se shifrat para pandemisë . Ishte parashikuar një rritje e fortë në dekadat e ardhshme.
Çdo gjë që rezulton në rënien e besimit të pasagjerëve mund të ndikojë negativisht në këto shifra, duke çuar në ngadalësim të rritjes dhe duke ndikuar në fitimprurësinë e linjave ajrore.
Pavarësisht fatkeqësive të profilit të lartë, aviacioni mbetet forma më e sigurt e transportit . Ndërsa linjat ajrore përballen me këto sfida, ato do të punojnë vazhdimisht për të mbajtur fluturimet të sigurta dhe për të rifituar besimin e pasagjerëve në këtë situatë të paparashikueshme.// The Conversation
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
