Nga Gazeta ‘Si’- Presidenti i zgjedhur i SHBA-së, Donald Trump, ka premtuar në mënyrë të famshme se do t’i japë fund luftës së Rusisë në Ukrainë në ditën e tij të parë në detyrë, por ai ka qenë i paqartë se si do ta bëjë këtë.
Edhe nëse ai arrin të arrijë një marrëveshje me presidentin rus Vladimir Putin, që nuk është fort e mundshme, një marrëveshje pa Ukrainën dhe Europën në bord mund të mos thotë shumë. Mund të mos nënkuptojë as fundin e luftës.
Putini do të përdorë dëshirën e Trump për një marrëveshje për të nxjerrë lëshime nga Shtetet e Bashkuara, për të ndarë Perëndimin dhe për të minuar mbështetjen perëndimore për Ukrainën.
Kjo do ta bënte më të lehtë për Rusinë nënshtrimin dhe marrjen e kontrollit politik të Ukrainës. Ajo që ka mbetur nga aleancat perëndimore dhe rendi europian i sigurisë do të shkatërrohet përgjithmonë.
Thelbi i një marrëveshjeje Trump-Putin mund të përfshijë heqjen e mbështetjes së SHBA-së për anëtarësimin e Ukrainës në NATO, angazhimin ndaj neutralitetit të Ukrainës, njohjen e aneksimeve të Rusisë në Ukrainë, përfundimin e sanksioneve dhe kufizimin (ose përfundimin) e ndihmës ushtarake dhe të tjera për Ukrainën.
Në këmbim, Rusia mund të angazhohet për një armëpushim dhe për të ndaluar sulmet me raketa dhe dron në Ukrainë. Një zonë e çmilitarizuar përgjatë vijës aktuale do të ndante forcat.
Nuk është aspak e qartë se Putini do ta pranonte një marrëveshje të tillë duke pasur parasysh objektivat e tij të gjera dhe të deklaruara për të nënshtruar Ukrainën. Por Rusia mund të pranojë për arsye taktike – të konsolidojë përfitimet e saj territoriale, si dhe të riarmatosë dhe rindërtojë forcat e saj në mënyrë që të mund të sulmojë përsëri Ukrainën pas disa vitesh.
Rusia tashmë po riarmatoset, me shpenzimet e mbrojtjes që pritet të arrijnë në 32 për qind të buxhetit të shtetit të vitit të ardhshëm.
Tendosjet financiare të shkaktuara nga sanksionet gjithashtu mund ta shtyjnë Moskën të shkojë drejt një marrëveshjeje. Për më tepër, duke rënë dakord drejtpërdrejt me Uashingtonin për çështjet e sigurisë europiane, është pikërisht mënyra se si Putin dëshiron që bota të funksionojë.
Është plotësisht e mundur që Putin dhe Trump të dështojnë të arrijnë një marrëveshje. Putini e ka zakon të stërlodh dorën e tij në negociata duke bërë kërkesa të çuditshme, shpesh duke përfunduar pa marrëveshje fare. Edhe nëse Trump kujdeset pak për thelbin e një zgjidhjeje, pranimi i të gjitha kërkesave të Putinit do ta bënte Trumpin të dukej i dobët dhe do ta vinte Ukrainën për një dështim të turpshëm gjatë administratës së tij.
Për më tepër, Putin beson se Rusia po fiton. Kremlini sheh se lufta është e kushtueshme dhe e ngadaltë, por ajo po përparon. Ukraina po bëhet më e dobët dhe vendosmëria perëndimore për ta mbështetur atë është në rënie.
Pse të bini dakord për një marrëveshje tani kur mund të fitohet më shumë në fushën e betejës? Dhe sa më shumë territor të marrë Rusia, aq më i fortë do të jetë pozicioni i saj dhe aq më i mirë do të ketë një marrëveshje në të ardhmen.
Një armëpushim mund të shihet gjithashtu nga Rusia duke i dhënë Ukrainës një pauzë taktike. Në Moskë ekziston një pikëpamje se marrëveshjet e Minskut të vitit 2014 ishin gabime, pasi ato i dhanë Ukrainës kohë të çmuar për të modernizuar forcat e saj të armatosura me ndihmën e anëtarëve të NATO-s. Rusia mund të mos dëshirojë të rrezikojë një tjetër skenar të tillë.
Nëse Putini refuzon një marrëveshje, Trump – gjithmonë i frikësuar se mos duket i dobët – mund të përpiqet të ushtrojë presion shtesë ndaj Putinit për të ndryshuar mendjen e tij. Trump do të kishte interes të parandalonte një fitore të plotë të Rusisë në Ukrainë, e cila mund të shihet si Afganistani i Trump.
Ka ende pjesë të rëndësishme të Partisë Republikane, veçanërisht në Capitol Hill dhe duke përfshirë disa ndihmës të afërt me Trump, që mbështesin Ukrainën dhe janë të ashpër ndaj Rusisë. Për më tepër, disa nga skifterët kinezë në administratën e tij mund të argumentojnë se një fitore ruse në Ukrainë do ta bënte më të mundshëm një sulm kinez ndaj Tajvanit – diçka që Trump mund të dëshirojë ta shmangë.
Administrata Trump mund të ushtrojë presion mbi Rusinë duke punuar me Arabinë Saudite për të përmbytur tregjet globale të naftës dhe për të ulur të ardhurat e Rusisë nga eksporti.
Zgjedhja e Trump për këshilltarin e sigurisë kombëtare, Mike Waltz, ka propozuar këtë opsion për të paralizuar ekonominë e Rusisë. Mund të vendosen gjithashtu sanksione dukshëm më të ashpra. Është gjithashtu e mundur të imagjinohet një skenar ku Trump rrit ndihmën ushtarake për Ukrainën dhe heq më tej kufizimet në përdorimin e armëve perëndimore për të goditur Rusinë. Duke ndryshuar ekuilibrin e fuqisë në fushën e betejës, Trump do të përpiqej të krijonte kushtet për një marrëveshje.
Problemi për Trump është se një marrëveshje me Putinin mbi kokat e Ukrainës dhe Europës nuk është shumë një marrëveshje. Edhe nëse Uashingtoni heq dorë nga mbështetja e tij për anëtarësimin e ardhshëm të Kievit në NATO dhe mbështet neutralitetin, Ukraina dhe Europa mund të mos e pranojnë domosdoshmërisht atë. Një ndryshim zyrtar në politikën e dyerve të hapura të NATO-s, ku asnjë vend nuk është i ndaluar përgjithmonë nga anëtarësimi, do të kërkonte konsensus midis anëtarëve.
Gjithashtu, nëse Shtetet e Bashkuara i njohin territoret e pushtuara si formalisht të Rusisë, por Ukraina dhe vendet europiane jo, kjo çështje do të hynte në një zonë legale të muzgut.
Një marrëveshje as nuk do t’i jepte fund luftës nëse ukrainasit vazhdojnë të luftojnë me armë dhe municione që po i prodhojnë gjithnjë e më shumë vetë dhe me atë që marrin nga partnerët europianë.
Shumica e ukrainasve e shohin këtë luftë si ekzistenciale dhe nuk kanë iluzione për një armëpushim që do t’i jepte Rusisë një shans për t’u rigrupuar për të sulmuar përsëri Ukrainën. Dhënia formalisht e territorit Rusisë është gjithashtu një nismë politike në Ukrainë, veçanërisht pa garanci të forta sigurie, veçanërisht anëtarësimin në NATO.
Neutraliteti është dëshmuar të jetë një perspektivë e rrezikshme përballë revanshizmit rus; na ndihmon të kujtojmë se Ukraina ishte deklaruar neutrale pa asnjë perspektivë për anëtarësim në NATO kur Rusia pushtoi për herë të parë në 2014. Kjo është pikërisht arsyeja pse ukrainasit duan të jenë brenda NATO-s dhe Bashkimit Evropian.
Europa – me disa përjashtime, siç është kryeministri hungarez Viktor Orban – do të kundërshtonte njohjen e pushtimeve territoriale të Rusisë. Kjo do të përmbyste rendin europian të sigurisë dhe do të krijonte një precedent të legjitimimit të pushtimit. Shumë aleatë, veçanërisht vendet e vijës së frontit lindor të Europës, do të kundërshtonin gjithashtu detyrimin e statusit neutral ndaj Ukrainës.
Trump do të përpiqej pa ndryshim të forconte Ukrainën dhe Europën për të pranuar çdo marrëveshje. Ai ka të ngjarë të përdorë ndihmën ushtarake si levë mbi Kievin. Ai gjithashtu mund të përpiqet të përdorë angazhimin e SHBA-së ndaj NATO-s si levë mbi Europën. Prano marrëveshjen për Ukrainën, mund të thotë ai, ose Shtetet e Bashkuara tërheqin trupat nga Europa dhe sinjalizojnë mosgatishmërinë e saj për të përmbushur nenin 5. Një skenar i tillë, sigurisht, do të ishte një dhuratë për Putinin.
Prodhimi vendas ukrainas i armëve po rritet me shpejtësi. Prodhimi europian i armëve dhe municioneve është gjithashtu në rritje. E gjithë kjo mund të kompensojë të paktën pjesërisht fundin e ndihmës ushtarake të SHBA.
Sa i përket angazhimit të Trump ndaj NATO-s dhe Nenit 5, europianët e kanë parashikuar lëkundjen e SHBA-së që nga hera e parë që ai ishte president. Rritja e shpenzimeve të mbrojtjes në të gjithë kontinentin është një shenjë se europianët kanë filluar të kuptojnë se duhet të marrin më shumë përgjegjësi për mbrojtjen e tyre në një botë Trump-Putin. Disa vende, si Hungaria, do të pajtohen me Trump, por shumica ka të ngjarë të shohin rreziqet e kësaj rruge.
Nëse Ukraina dhe Europa refuzojnë një marrëveshje Trump-Putin, luftimet do të vazhdojnë, aneksimet e Rusisë do të mbeten të panjohura nga Kievi dhe shumica e vendeve europiane dhe anëtarësimi në NATO do të jetë jashtë tryezës për momentin. Në fund, një rezultat i tillë nuk do të ishte i barabartë me përfundimin e luftës, por me një situatë të çrregullt që favorizon Rusinë.
Çfarë duhet të bëjnë europianët?
Ata duhet të rriten urgjentisht dhe të veprojnë përpara se Trump të fillojë të ecë përpara në një marrëveshje me Putinin. Ka të ngjarë që ekipi i Trump mund të kontaktojë Kremlinin edhe përpara se Trump të bëjë betimin, nëse nuk po e bën këtë tashmë nëpërmjet Elon Musk dhe bashkëbiseduesve të tjerë miqësorë me Rusinë. Nëse Europa dëshiron të jetë e rëndësishme dhe të ketë një fjalë për fatin e saj, ka katër gjëra që duhet të bëjë.
Së pari, Europa duhet të rrisë shpenzimet e mbrojtjes tani, duke përfshirë një angazhim të menjëhershëm për një minimum të ri prej 3 përqind të PBB-së.
Përveç kësaj, çdo vend duhet t’i japë Ukrainës 0.5 për qind të PBB-së së tij për ndihmë ushtarake, duke përfshirë investimet në sektorin e mbrojtjes të Ukrainës. Mbajtja e një pjese më të madhe të barrës do t’i jepte Europës hapësirë më të madhe për manovrim përballë një marrëveshjeje Trump-Putin dhe tërheqjes së mundshme të angazhimit të SHBA në NATO. Kjo do të zvogëlonte gjithashtu kritikat e Trump se aleatët nuk po kontribuojnë sa duhet. Konfiskimi i 300 miliardë dollarëve në asetet e ngrira ruse, pjesa më e madhe e të cilave është në Europë, do të ishte një mënyrë e shpejtë për të marrë më shumë para për armë dhe municione.
Së dyti, Europa duhet të dërgojë trupat europiane në Ukrainë si trajnerë dhe këshilltarë, si dhe vendosjen e mjeteve të mbrojtjes ajrore në vendet e vijës së parë, nga ku ata mund të përgjojnë raketat dhe dronët rusë mbi Ukrainë. Kjo do të dërgonte një sinjal të fortë se Europa mund të marrë më shumë përgjegjësi për sigurinë e saj dhe të Ukrainës. Kjo do t’i jepte gjithashtu Europës më shumë kontroll mbi çdo marrëveshje të ardhshme dhe ndoshta një rol për trupat europiane në mbikëqyrjen e një armëpushimi.
Së treti, aleatët europianë të NATO-s duhet të riafirmojnë angazhimin e tyre për ta bërë Ukrainën një anëtare të bllokut. Anëtarësimi në NATO është garancia e vetme e sigurisë që do të sigurojë që Rusia të mos sulmojë përsëri Ukrainën në të ardhmen dhe në këtë mënyrë të stabilizojë kontinentin. Trump mund të refuzojë mbështetjen e SHBA-së për anëtarësimin eventual në NATO të Ukrainës, por aleatët e tjerë duhet të mbyllin angazhimin e NATO-s për anëtarësim tani – ose të paktën të parandalojnë NATO-n që zyrtarisht të mbyllë derën.
Procesi i anëtarësimit të Ukrainës në BE bëhet më i rëndësishëm tani që rruga e NATO-s mund të bllokohet; përfundimisht mund të jetë BE-ja ajo që duhet të ofrojë garanci sigurie për Ukrainën.
Së fundi, Europa duhet të lidhë çdo kërcënim të administratës Trump për të ulur përkushtimin e SHBA-së ndaj NATO-s dhe Neni 5 me gatishmërinë e Europës për të punuar me Trump për Kinën.
Uashingtoni ka nevojë për Europën për t’iu kundërvënë Pekinit, por nëse Trump nuk është i gatshëm të ndihmojë me sigurinë për Europën, atëherë Europa duhet ta bëjë të qartë se nuk është e interesuar të bashkojë forcat kundër Kinës.
Që Europa të mbrojë interesat e saj, ajo duhet të jetë e gatshme të përfshihet në pazare të ashpra transaksionale – njësoj si Trump.
Burimi: Foreign Policy/ Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
