.png)
Kishte më shumë se 32,000 raste të kollës së mirë në vitin 2024, shifra më e lartë në një dekadë. Vetëm në Kaliforni, sëmundja preku 2,000 njerëz midis janarit dhe tetorit të vitit të kaluar.
Më shumë se 60 foshnja më të vogla se 4 muaj u shtruan në spital ku një vdiq.
Kolla e mirë është vetëm shembulli më i mprehtë i asaj që ndodh kur normat e vaksinimit bien. Por është larg nga e vetmja.
Pandemia ndërpreu imunizimet në fëmijëri në të gjithë botën dhe normat nuk janë rikuperuar ende. Si rezultat, qindra mijëra fëmijë janë gjithnjë e më vulnerabël ndaj sëmundjeve që dikur ishin kthyer kryesisht në librat e historisë.
Shumica e tyre prekin kryesisht fëmijët e vegjël, si fruthi, shytat dhe rubeola. Por nëse imunizimet vazhdojnë të bien gjatë viteve të ardhshme, për shkak të mosbesimit në rritje, ose politikave më kufizuese, sëmundjet infektive të parandalueshme do të rishfaqen në të gjitha grupmoshat, thonë ekspertët.
“Mund të duhen një ose dy vjet, por nuk ka dyshim”, thotë Pejman Rohani, epidemiolog i sëmundjeve infektive në Universitetin e Gjeorgjisë.
“Do të kemi shpërthime”, tha ai.
Nuk janë vetëm të pavaksinuarit ata që do të duhet të shqetësohen. Edhe të rriturit që janë vaksinuar dekada më parë mund ta gjejnë veten të prekshëm ndaj atyre që tani konsiderohen sëmundje të fëmijërisë.
“Shumica e njerëzve kanë harruar rreziqet e sëmundjeve të fëmijërisë”, thotë Dr. Alex Richter, imunolog klinik në Universitetin e Birminghamit në Britani, ku ka rritje shqetësuese të fruthit dhe shytave.
Vetëm disa dekada më parë, shumë fëmijë nën moshën 5 vjeç vdiqën nga sëmundjet infektive. Tani fëmijët janë më të kërcënuar nga aksidentet e trafikut, mbidozat e drogës dhe dhuna me armë, ndërsa sëmundjet janë zbehur si shqetësim.
“E gjithë kjo mund të ndryshojë nëse nuk vazhdojmë me politikat e vaksinave,” tha Richter.
Normat e larta të vaksinimit në një komunitet mbrojnë jo vetëm të vaksinuarit, por edhe njerëzit që nuk mund të marrin disa vaksina ose që mund të mos reagojnë ndaj tyre për shkak të kushteve të caktuara shëndetësore, moshës së tyre ose sistemit të dobësuar imunitar.
Nëse vaksinohen më pak njerëz, “ne po marrim një vendim aktiv për ta bërë botën një vend më pak të sigurt për një pjesë të konsiderueshme të popullsisë,” tha Dr. Richter.
Për shembull, rubeola, ose fruthi mund të jenë të rrezikshme për gratë shtatzëna dhe foshnjat e tyre. Megjithatë, gratë shtatzëna nuk mund të imunizohen kundër sëmundjes.
Fushatat kundër vaksinave shpesh kanë shënjestruar M.M.R. vaksina, e cila mbron nga fruthi, shytat dhe rubeola dhe ekspertët priren të shqetësohen më shumë për rishfaqjen e fruthit.
Virusi është jashtëzakonisht ngjitës, qëndron në ajër deri në dy orë pasi një person i infektuar ka dalë nga dhoma dhe çdo person i infektuar mund ta përhapë virusin deri në 18 të tjerë.
E kaluara ofron një pamje paraprake: në fund të viteve 1980, shkurtimet e buxhetit nga administrata e Reganit ulën normat e vaksinimit, veçanërisht në mesin e fëmijëve me ngjyrë dhe hispanikë me të ardhura të ulëta.
Rezultati ishte i shpejtë. Nga viti 1989 deri në vitin 1991, fruthi infektoi më shumë se 55,000 amerikanë dhe vrau 166.
Para se të futej vaksina e parë e fruthit në vitet 1960, sëmundja vriste rreth 2.6 milionë njerëz në mbarë botën çdo vit. Virusi dëmton mbrojtjen imune, duke e lënë trupin të prekshëm ndaj patogjenëve të tjerë.
Një studim i vitit 2015 vlerësoi se para vaksinimit të përhapur, fruthi mund të ketë ndikuar deri në gjysmën e të gjitha vdekjeve nga sëmundjet infektive te fëmijët. Edhe tani, pasojat mund të jenë serioze, ku rreth 40 për qind e njerëzve të infektuar vitin e kaluar u shtruan në spital, sipas C.D.C.
Të rriturit e pavaksinuar janë në rrezik, sigurisht, por po ashtu janë ata që nuk kanë një përgjigje adekuate imune ndaj vaksinave ose që kanë marrë vetëm një dozë të vetme.
Dhe ka një tjetër pasojë të papritur për uljen e shkallës së vaksinimit.
Imuniteti i shkaktuar nga disa vaksina mund të shuhet gjatë dekadave. Rënia do të thotë se nëse shpërthimet do të ndodhin më shpesh, edhe të rriturit e vaksinuar mund të jenë të prekshëm ndaj disa sëmundjeve.
Në raste të rralla, për shembull, imuniteti i fituar nga vaksina e fruthit mund të zbehet. Nga 284 rastet e fruthit të regjistruara mes amerikanëve vitin e kaluar, 11 për qind ishin në njerëz që kishin marrë një ose dy doza të vaksinës.
Kjo mund të ndihmojë në shpjegimin pse 27 për qind e rasteve ishin të rritur mbi 20 vjeç.
“Tani jemi larguar nga ajo kohë kur fruthi ishte vetëm tek fëmijët,” thotë Alexis Robert, studiues për sëmundjet infektive.
Imuniteti kundër shytave gjithashtu mund të bjerë. Megjithëse vaksinimi në përgjithësi ul numrin e rasteve të shytave me 99 për qind, ka pasur edhe shpërthime në shkolla dhe universitete në botë, ku studentët kanë kontakte të ngushta dhe të zgjatura.
Shytat janë shpesh një gjendje e lehtë tek fëmijët, por ndonjëherë mund të shkaktojnë probleme të fertilitetit tek djemtë dhe komplikime të rënda tek të rriturit.
Por kolla e mirë mund të jetë sëmundja për të cilën duhet të shqetësohen më shumë edhe fëmijët dhe të rriturit e vaksinuar.
Sëmundja mund të ngatërrohet në fillim me një infeksion tipik të frymëmarrjes, por mund të lulëzojë në një “kollë 100-ditore” të dhimbshme dhe të plotë. Çdo periudhë e kollës mund të rezultojë në të vjella, ‘plasaritje’ të brinjëve dhe vështirësi në frymëmarrje.
Dekada më parë, vaksina mbështetej në qeliza të tëra nga bakteret që shkaktojnë kollën e mirë. Ishte e fuqishme, por e ashpër, duke shkaktuar shpesh ethe të larta dhe konvulsione.
Një version më i ri i vaksinës, i prezantuar në vitet 1990, është shumë më i lehtë për trupin. Në shumicën e njerëzve, ky formulim ofron dekada mbrojtje kundër sëmundjeve të rënda.
Por vaksinat e reja të kollës së mirë nuk e parandalojnë plotësisht infeksionin dhe ndonjëherë, mbrojtja zhduket.
Ekspertët tani besojnë se kjo është një nga arsyet që më shumë adoleshentët sesa fëmijët e vegjël janë infektuar me kollën e mirë gjatë shpërthimeve në vitet e fundit.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
