‘SAFE’, miratohet një pjesë e rëndësishme e planit europian të riarmatimit

Gazeta Si – Këshilli i Bashkimit Evropian miratoi zyrtarisht të martën programin e investimeve ushtarake të Veprimit të Sigurisë për Evropën (SAFE), i cili do të sigurojë 150 miliardë euro për shtetet anëtare (dhe të tjera) që paraqesin plane për shpenzime dhe investime në mbrojtje dhe siguri, duke përfshirë blerjen e armëve dhe municioneve.

SAFE është elementi më konkret i planit të ReArm Europe (më vonë u riemërua Gatishmëria 2030), i paraqitur në mars nga Komisioni Evropian.

Javën e kaluar u miratua nga qeveritë e vendeve anëtare, por nuk kaloi në Parlamentin Evropian, për shkak të një procedure të veçantë të aktivizuar nga Komisioni.

150 miliardë euro të planit do të mblidhen nga Komisioni duke krijuar një borxh të përbashkët dhe do t’u jepen vendeve që i kërkojnë në formën e kredive afatgjata, të cilat më pas do të duhet të shlyhen. Për të marrë këto kredi do të jetë e nevojshme të plotësohen disa kushte.

Pak si ajo që ndodhi me të ashtuquajturin Fondin e Rimëkëmbjes, pra fondin evropian të investimeve pas pandemisë, për të hyrë në paratë e SAFE, vendet anëtare do të duhet të paraqesin projekte.

Projektet do të duhet të ndahen nga të paktën dy qeveri, për të promovuar të ashtuquajturën ndërveprueshmëri, një term zhargon ushtarak që tregon mundësinë që ushtritë e shumta kombëtare të përdorin të njëjtat lloje armësh.

Ideja është që të zhvillohen projekte që nuk janë në konkurrencë me njëri-tjetrin dhe që mund të ndahen në të vërtetë midis shumë shteteve.

Ekziston një përjashtim nga ky rregull: Këshilli thotë se “në përgjigje të situatës aktuale gjeopolitike”, SAFE do të jetë gjithashtu në gjendje të japë hua për projektet në një shtet të vetëm “për një periudhë të shkurtër kohore”.

Një element tjetër i rëndësishëm është se programi SAFE do të shtrihet jo vetëm në vendet anëtare, por edhe në shtetet e ashtuquajtura “EEA-EFTA”, grup i cili përfshin edhe Norvegjinë, Islandën dhe Lihtenshtajnin.

Do të mund të marrë pjesë edhe Ukraina, si dhe vendet që kanë statusin e kandidatëve për anëtarësim në Bashkimin Evropian dhe ato që kanë partneritet të mbrojtjes dhe sigurisë me Unionin.

Të gjitha këto vende do të jenë në gjendje të kenë akses në plane dhe gjithashtu do të jenë në gjendje të shesin armë nën programin SAFE.

Këto janë kushte të rëndësishme: për shembull, midis vendeve kandidate është Turqia, industria shumë e fortë ushtarake e së cilës është thelbësore për Evropën, ndërsa ndër vendet që kanë marrëveshje sigurie është Mbretëria e Bashkuar, e cila duke qenë një nga dy fuqitë bërthamore evropiane (tjetra është Franca), konsiderohet themelore për mbrojtjen e kontinentit.

Megjithatë, 65 për qind e vlerës së kontratave që do të nënshkruhen duke përdorur paratë SAFE, do të duhet t’u ndahen kompanive në Union.