I konsideruar prej kohësh një ‘Kopsht i Edenit’ për zogjtë shtegtarë, Laguna e Vainit përgjatë bregdetit verior shqiptar është braktisur gjithnjë e më shumë nga një sërë speciesh, pasi temperaturat në rritje kanë shkatërruar ligatinat në të gjithë vendin.
Miliona zogj kalojnë nëpër lagunat dhe grykëderdhjet shqiptare gjatë fluturimeve drejt veriut çdo vit, duke ofruar baza kritike për speciet migratore që udhëtojnë midis Europës Veriore dhe Afrikës.
Laguna e Vainit mbulon rreth 7.500 hektarë tokë, e shtrirë përgjatë detit Adriatik dhe është shtëpia e 196 llojeve të shpendëve shtegtarë.
Flamingot, pulëbardhat, çafkat dhe rosat janë ndër speciet që frekuentojnë zonën, por numri i tyre është në rënie, sipas ekspertëve.
Të paktën 40 për qind e popullsisë totale të shpendëve migratorë mungonin në janar.
Ekspertët thonë se gjuetia pa leje, helmimi, përplasja me linjat e energjisë elektrike dhe humbja e habitatit vret me mijëra zogj shtegtarë çdo vit. Por temperaturat e larta në të gjithë globin mund të rezultojnë edhe më shkatërruese.
“Ka shumë arsye, por mbi të gjitha është ngrohja globale ajo që ka ndikuar në migrimin dhe sezonet e riprodhimit”, tha për AFP Kreshnik Toni, i cili mbikëqyr rezervatet natyrore në Lezhë, ku përfshihet edhe Laguna e Vainit.
Peshkatarët vendas kanë fajësuar gjithashtu ngrohjen e ujërave për rënien e përgjithshme të popullatave të peshqve në zonë, duke i privuar zogjtë nga furnizimet jetike të ushqimit.
“Temperaturat e ujit, rritja e nivelit të detit dhe faktorë të tjerë kanë çuar në rënien e rezervave të peshkut”, tha Nikollë Lucaj, i cili prej 35 vitesh peshkon në këtë zonë.
“Dikur e bollshme, popullsia e ngjalave, një pre e preferuar për shumë lloje shpendësh, në zonë ka rënë me 80 për qind”, tha Cel Arifi, i cili mbikëqyr operacionet e peshkimit në Lagunën Vain.
Speciet pushtuese si gaforrja blu, të cilat janë vendase në ujërat e Atlantikut Perëndimor, kanë kërcënuar gjithashtu biodiversitetin e ligatinave në Shqipëri.
“Ata sulmojnë zogjtë dhe janë shumë agresivë edhe ndaj flamingove”, tha Lucaj për AFP.
Ndotja së bashku me degradimin dhe shkatërrimin e habitatit të shpendëve nga njerëzit përbën gjithashtu një rrezik të konsiderueshëm, paralajmëroi Mirjan Topi, autori i udhërrëfyesit të parë në terren të shpendëve në Shqipëri.
'Problemi është global'
Disa zogj, si lejlekët e bardhë, një specie e rrezikuar, kaluan më pak kohë në Afrikë këtë vit vetëm për t'u kthyer shumë më herët nga sa pritej në Shqipëri, sipas ekspertëve.
Ekspertët gjithashtu kanë vëzhguar nga afër një grup lejlekësh të çiftëzuar gjatë shtatë viteve të fundit, ku u zbulua se lejlekët po preferojnë të kalojnë dimrin në Shqipëiri.
“Një grup lejlekësh preferoi të kalonte dimrin në Shqipëri në vend që të rrezikojnë një migrim të gjatë dhe të rrezikshëm në Afrikë”, tha Taulant Bino, i cili kryeson Shoqatën Ornitologjike Shqiptare (ASO).
Ornitologët shqiptarë të shqetësuar po presin gjithashtu me padurim kthimin e një shkabe egjiptiane nga Çadi, e cila është e pajisur me një pajisje GPS.
Shkaba e cila tani është e rrezikuar, "është e ekspozuar shumë ndaj rrezikut gjatë këtij udhëtimi prej më shumë se 5,000 kilometrash nëpër tre kontinente", tha Ledi Selgjekaj, biologe që punon për Mbrojtjen dhe Ruajtjen e Natyrës.
Vetëm popullsia europiane e shkabave egjiptiane ka rënë me 50 për qind që nga vitet 1970. Në Ballkan ka rënë me 80 për qind vetëm gjatë 30 viteve të fundit, sipas Topit, i cili shkroi udhëzuesin për shpendët shqiptarë.
Në Shqipëri kanë mbetur vetëm pesë çifte, shtoi Topi.
Për të ruajtur popullsinë në rënie, grupet e ornitologëve nga Shqipëria dhe Greqia kanë ndërtuar vende të sigurta që synojnë eliminimin e kërcënimeve gjatë riprodhimit.
"Asnjë vend nuk mund ta luftojë betejën i vetëm," tha Bino nga ASO.
“Ndryshimet klimatike dhe rreziqet me të cilat përballen zogjtë shtegtarë gjatë udhëtimeve të tyre janë një problem global”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
