Rritja e shpenzimeve të mbrojtjes në 5% nuk e bën NATO-n më të fortë

Nga Gazeta ‘Si’- Standardet për samitin e NATO-s muajin e kaluar në Hagë ishin jashtëzakonisht të ulëta: mund të konsiderohet një sukses që aleanca i mbijetoi samitit e paprekur.

Siç pritej, rezultati kryesor ishte premtimi evropian për të shpenzuar 3.5% për mbrojtje dhe 1.5% për infrastrukturën përkatëse të mbrojtjes deri në vitin 2035, duke e çuar totalin e shpenzimeve nga vendet evropiane në 5% të PBB-së – numri që Donald Trump kishte kërkuar disa muaj më parë. Premtimi për shpenzimet duket se e ka qetësuar presidentin amerikan për momentin.

Por, ndërsa askush nuk e kundërshton faktin që Evropa duhet të bëjë më shumë, fokusi te sa shpenzohet në vend të asaj për të cilën shpenzohet është i dëmshëm. Ai shpërqendron vëmendjen nga ajo në të cilën Evropa duhet të përqendrohet vërtet: zhvillimi i kapaciteteve dhe ndërveprimi. Në të vërtetë, detyrimi i evropianëve për t’u angazhuar për një objektiv arbitrar shpenzimesh për mbrojtjen është mënyra më e mirë për ta penguar Evropën të arrijë autonomi strategjike.

Së pari, duke pasur parasysh madhësitë shumë të ndryshme të ekonomive evropiane, shpenzimi i 5 përqind të PBB-së për mbrojtje do të thotë rezultate shumë të ndryshme për sa i përket efektivitetit luftarak që prodhon. Për krahasim, PBB-ja e Gjermanisë është 4.3 trilionë euro, që do të thotë një buxhet mbrojtjeje prej më shumë se 200 miliardë eurosh me 5 përqind shpenzime. PBB-ja e Estonisë është pak më pak se 40 miliardë euro, që do të thotë se 5 përqind arrin në pak më pak se 2 miliardë euro. Situata duket e ngjashme për dy shtetet e tjera baltike, Letoninë dhe Lituaninë, të cilat janë më të rrezikuara nëse Rusia zgjeron luftën e saj në territorin e NATO-s.

Pra, shpenzimet e mbrojtjes jo vetëm do të shpërndahen në mënyrë të pabarabartë. Aleatët evropianë të NATO-s duhet të fillojnë të mendojnë për rishpërndarjen financiare për t’u siguruar që kapacitetet të ndërtohen aty ku nevojiten më urgjentisht. Një kontribut në mbrojtjen ajrore të Baltikut mund të konsiderohet si pjesë e pranisë gjermane në Lituani.

Së dyti, nuk është e zgjuar të shpenzosh shumë nëse mund të shpenzosh më pak. Përpjekja për të arritur një shumë objektivi në vend të objektivave të aftësive krijon stimuj për të paguar shumë në vend që të përqendrohesh te rezultatet. Ukraina, për shembull, ka mësuar të prodhojë pajisje me çmim të lirë dhe në shkallë të gjerë. Objektivat kombëtare të shpenzimeve për mbrojtjen nuk inkurajojnë një koordinim dhe bashkëpunim më të mirë në BE, gjë që është thelbësore nëse Evropa dëshiron të zgjidhë problemet e një baze industriale mbrojtëse shumë të fragmentuar dhe joefikase. Përpjekjet për të koordinuar kërkesën dhe ofertën për prokurim dhe prodhim më koherent janë, pra, më të rëndësishme se çdo objektiv shpenzimesh.

Një objektiv i lartë shpenzimesh nuk inkurajon automatikisht rregullime me kosto efektive, siç janë ushtritë e rekrutimit me bazë rezerviste, të zakonshme në rajonin Nordik-Baltik. Ndryshe nga forcat profesionale, rezervistët nuk mungojnë në fuqinë punëtore të rregullt dhe pensionet nuk zënë një pjesë të madhe të buxhetit të mbrojtjes. Në Belgjikë, Bullgari dhe Itali, gati 20 përqind e buxheteve të mbrojtjes shkojnë për pagesat e pensioneve.

Së treti, një objektiv i tillë shpenzimesh do të çojë në mënyrë të pashmangshme në një kontabilitet krijues. Italia ka thënë tashmë se do të fillojë të llogarisë pensionet si pjesë të buxhetit të saj të mbrojtjes. Kryeministri spanjoll, Pedro Sánchez, ka sugjeruar që veprimet për klimën të llogariten si shpenzime mbrojtëse. Aleatët e NATO-s, për fat të mirë, lejohen të llogarisin mbështetjen e tyre ushtarake për Ukrainën në 5 përqindëshin, gjë që krijon një nxitje për ta ruajtur atë. Por objektivi i shpenzimeve vlen vetëm për aleatët evropianë; SHBA-të nuk janë të nxitura të rifillojnë ndihmën e tyre ushtarake për Kievin.

Së fundmi, në vend që të investohet më shumë fonde shtetërore në industrinë evropiane të mbrojtjes përmes procedurave të ngurta dhe të ngadalta të prokurimit publik, do të ishte më mirë të përmirësohej rregullimi i tregjeve industriale të mbrojtjes dhe të inkurajoheshin më shumë investime private – siç ndodhi me ndryshimin e fundit të rregullave të Bankës Evropiane të Investimeve për t’i lejuar asaj të japë hua ose të investojë indirekt në kompani.

Kjo do t’i jepte industrisë hapësirë për të pasur sukses.

Burimi: Financial Times

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.