Vendimi i Vladimir Putin për t’i dhënë fund marrëveshjes që i lejoi Ukrainës të eksportonte miliona tonë drithë nga deti po funksionon për të.
Ai ka hapur një vrimë në ekonominë e armikut të tij dhe ka krijuar një ngërç midis aleatëve të ngushtë, të gjitha pa i kushtuar mbështetjen Rusisë në të ashtuquajturin Jug Global.
Ky fakt u bë i pamundur për t’u injoruar këtë javë, pasi një shkëmbim midis Presidentit Volodymyr Zelenskiy dhe homologëve të tij polakë në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork doli jashtë kontrollit. Të mërkurën(20 shtator), kryeministri i Polonisë Mateusz Morawiecki tha se vendi i tij, një nga furnizuesit më të mëdhenj të ndihmës ushtarake të Ukrainës, nuk do të dërgonte më – një kërcënim që qeveria e tij pjesërisht u tërhoq të enjten.
Është e neveritshme të shohësh Rusinë duke armatosur furnizimet ushqimore në këtë mënyrë. Është gjithashtu një detyrë budallaqe të përpiqesh të bindësh Putinin të braktisë një politikë të suksesshme. Kjo është luftë. Ukraina mund ta rregullojë çështjen vetëm me ndihmën e aleatëve dhe kjo do të jetë e vështirë të arrihet edhe nëse ata qëndrojnë së bashku.
Problemi është se kur Moska u tërhoq nga Iniciativa e Kokrrave të Detit të Zi në korrik, Perëndimi priste që të pasonte një rritje e mprehtë e çmimeve globale të drithit, gjë që do të nxiste Indinë, Kinën, Egjiptin dhe Indonezinë që të bashkonin Putinin përsëri në Marrëveshje.
Pikërisht kështu erdhi iniciativa origjinale në vitin 2022.
Por analiza e mallrave në Uashington dhe Bruksel ishte e gabuar. Në masë të madhe falë një korrjeje të fortë ruse, çmimet e grurit ranë në shtator në nivelin më të ulët të dy viteve. Pra, Jugu Global ka qëndruar dukshëm i heshtur, dhe Rusia madje po përpiqet të vendosë një nivel nën çmimet për të rritur të ardhurat e saj. Ndërkohë, bujqësia përbën 10% të ekonomisë së Ukrainës dhe është një fitues kryesor i monedhës së fortë; moseksportimi i grurit është një goditje e madhe për vendin.
Kremlini e ka penguar Ukrainën të shpëtojë nga bllokada e saj duke bombarduar portet e lumit Danub dhe kapanonet e grurit ku Kievi kishte zgjeruar kapacitetin. Përpjekja e Ukrainës për të krijuar korridorin e vet të grurit, duke i detyruar anijet të përqafojnë bregun e Detit të Zi për të shmangur sulmin, është guximtare, por e pakuptimtë. Sasitë e përfshira deri tani janë shumë të vogla.
Kjo i lë vetëm rrugën tokësore përmes Evropës Lindore për Ukrainën që të nxjerrë të korrat e saj të mëdha në treg, megjithatë kjo në të kaluarën shkaktoi rënien e çmimeve lokale të grurit në Poloni, Hungari, Sllovaki dhe gjetkë, duke dëmtuar të ardhurat e fermave. Kur Bashkimi Evropian hoqi të premten ndalimin e majit të vitit 2023 për eksportet e grurit, misrit, farave të rapit dhe lulediellit nga Ukraina në Bullgari, Hungari, Poloni, Rumani dhe Sllovaki, tre nga ato qeveri u rebeluan.
Brukseli dhe Kievi këmbëngulin se çmimet nuk do të bien më. Por edhe tranziti përmes Polonisë dhe fqinjëve të saj – teorikisht i lejuar sipas ndalimit – mund të shtypë çmimet sepse drithërat ukrainase konkurrojnë për kapacitetin e eksportit, duke nxitur më shumë furnizim në tregjet lokale.
Ka tre mënyra se si Ukraina dhe aleatët e saj mund t’i përgjigjen luftës së grurit të Putinit, dhe asnjëra nuk është tërheqëse.
Së pari, ata mund të presin deri në shkurt-mars për të parë se si të korrat e sezonit të ardhshëm do të dalin nga dimri, me shpresën që çmimet globale të grurit të rriten përsëri dhe dritarja e mundësive të Putinit të mbyllet. Por nuk ka asnjë garanci se korrja e ardhshme ruse nuk do të jetë aq e mirë sa e kaluara, dhe ndërkohë fermerët ukrainas kanë nevojë për siguri që të jenë në gjendje të mbjellin.
Një opsion i dytë është që BE-ja t’i ndihmojë fermerët e Evropës Lindore me para, duke kompensuar humbjet e tyre. Kjo krijon një precedent të shtrenjtë. Së treti, Perëndimi mund t’i nënshtrohet kushteve të Putinit për rivendosjen e marrëveshjes së grurit duke hequr disa sanksione ndaj Rusisë.
Zhgënjimi i Ukrainës për t’u futur në qoshe në këtë mënyrë ndihmon në shpjegimin pse marrëdhëniet midis Kievit dhe Varshavës u përkeqësuan kaq shpejt. Fermerët e Ukrainës duhet të shesin të korrat e tyre tani, dhe Polonia ka frikë se lejimi i kësaj do të dëmtojë fermerët e saj. Megjithatë, Zelenskiy duhet të tërhiqet për të parandaluar dëme të mëtejshme.
Partia e Ligjit dhe Drejtësisë së Polonisë ka qenë një nga mbështetësit më të vendosur të Kievit që nga fillimi i luftës, për shkak të frikës së thellë të qeverisë ndaj Rusisë, por kjo ka krijuar një situatë në thelb të paqëndrueshme. Një qeveri populiste, nacionaliste, anti-imigruese, skeptike ndaj BE-së, me një pikëpamje gati paranojake për fqinjët e saj, është bërë shtylla kryesore e mbështetjes evropiane për Kievin. Polonia ka dërguar pak më pak se 20% të stoqeve të saj të armëve për të ndihmuar në mbrojtjen e Ukrainës dhe ka pranuar të paktën 1.6 milionë refugjatë, rreth 1 milion prej të cilëve mbeten në vend.
Të marra së bashku, Polonia ka shpenzuar më shumë si përqindje e produktit të brendshëm bruto për të mbështetur Ukrainën se çdo vend tjetër. Ky është një investim i mirë, por tani Ligji dhe Drejtësia përballet me një garë të ngushtë për t’u rizgjedhur më 15 tetor dhe është nën sulm nga një parti edhe më në të djathtë, për koston e lartë të mbështetjes së Kievit. Me vetëm disa javë nga dita e votimit, qeveria nuk po rrezikon me mbështetjen e saj bazë midis votuesve ruralë.
Zelenskiy duhet të kishte kuptuar si njerëzit ashtu edhe rrethanat politike me të cilat kishte të bënte. Në vend të kësaj, Ukraina tha se do të padiste në Organizatën Botërore të Tregtisë dhe Zelenskiy thirri Poloninë përpara OKB-së – megjithëse jo me emër – për ndihmën për të “vendosur skenën” për Moskën. Presidenti i Polonisë Andrzej Duda ishte edhe më i matur, duke e krahasuar Ukrainën me një njeri të mbytur që rrëzon shpëtimtarin e tij.
Zyrtarët në Kiev argumentojnë se ata kanë të drejtë: të tre vendet po thyejnë rregullat e tregtisë së BE-së dhe po minojnë një vend në luftë. Por në rrethanat e Ukrainës, të kesh të drejtë nuk është njësoj si të jesh i mençur. Rreziku që lodhja e luftës të shfaqet mes aleatëve të Kievit është i rëndësishëm dhe një gur themelor i strategjisë së Putinit për të fituar. Është një rrëfim që Zelenskii nuk mund ta përballojë të ushqehet.
Polonia duhet të rishqyrtojë gjithashtu. Lufta i ka dhënë një shtat brenda Evropës që rrallë e ka pasur më parë. Vende të tilla si Gjermania dhe Franca u është dashur të pranojnë se ata kishin gabuar – dhe se Polonia ishte shumë më afër të vërtetës – për rrezikun që Putini paraqiste për sigurinë kontinentale.
Sllovakia mund të ketë treguar rrugën të enjten, duke rënë dakord të përfundojë ndalimin e saj nëse Ukraina vendos një sistem licencimi për të kontrolluar flukset. Ministri i Bujqësisë i Polonisë ra gjithashtu dakord për bisedimet për të gjetur një zgjidhje në ditët në vijim, sipas një deklarate në faqen e internetit të homologut të tij ukrainas.
Për fat të mirë, Morawiecki tha se Polonia nuk do të ndërhyjë në tranzitimin e armëve në Ukrainë nga aleatët e tjerë dhe një zëdhënës i qeverisë tha të enjten se Polonia do të vazhdojë me dërgesat që tashmë kishte premtuar të bënte. Sepse nëse Varshava ka të drejtë për kërcënimin rus, dobësimi i aleancës rreth mbrojtjes së Ukrainës për arsye politike të fushatës do të ishte i pafalshëm.
Burimi: Bloomberg/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
