.png)
A duhet të bëj vetë-kontroll të gjirit? Pse nuk rekomandohet tani? Ekspertë të fushës në SHBA gjithnjë e më shumë po rekomandojnë që të lajmëroni mjekun tuaj nëse vëreni ndryshime të reja në gjoks, si p.sh. gropëzime, skuqje ose gungë.
Por mësimi i vetëkontrollit të gjirit nuk këshillohet më sepse nuk ka treguar se parandalon vdekjet nga kanceri i gjirit.
Në vitin 2009, Task Forca e Shërbimit Parandalues të Shteteve të Bashkuara (USPSTF) rekomandoi zyrtarisht ndalimin e mësimeve për vetëkontrollin e gjirit – një praktikë që ishte përhapur gjerësisht në fushatat e shëndetit publik për vite përpara udhëzimeve.
Kështu që mund të duket befasi që nuk rekomandohen më.
Kjo nuk do të thotë se gratë (dhe burrat) nuk duhet të familjarizohen me gjinjtë e tyre – edhe nëse mësimdhënia e vetëkontrollit të rregullt të gjirit nuk është treguar se ndikon në vdekshmëri.
Është e rëndësishme të njihen ndryshimet e rëndësishme të gjirit që njerëzit mund të zbulojnë në jetën e tyre rutinë gjatë dushit, rruajtjes, aplikimit të deodorantit ose veshjes se rreçipetave.
Rreth 1 në 5 të mbijetuar të kancerit të gjirit raportojnë se kanë gjetur kancerin e gjirit “rastësisht” në këtë mënyrë.
Pse nuk është më e rekomandueshme të kontrolloheni rregullisht?
Rekomandimi i USPSTF i vitit 2009 u bazua pjesërisht në dy prova të mëdha të rastësishme të kontrolluara të vetëekzaminimit të gjirit të mijëra grave të botuara në 2002 dhe 2003.
Në të dyja studimet, nuk kishte ulje të shkallës së vdekshmërisë midis grupeve të rastësishme në një program arsimor të vetëekzaminimit të gjirit, por kishte prova të dëmtimit. Kjo do të thotë, se pacientët që u caktuan rastësisht për të bërë vetë-ekzaminim të gjirit kishin shumë më shumë gjasa t’i nënshtroheshin biopsive invazive të gjirit për lezione beninje.
Kryerja e këtyre procedurave shtesë, të panevojshme mund të ketë një kosto – si në kuptimin ekonomik, por edhe në mirëqenien psikologjike të pacientit. Studimi i vitit 2003 vuri në dukje se tumoret malinje dhe beninje u gjetën më shpesh tek ata në grupin e vetëekzaminimit, por kjo nuk ndikoi në vdekshmëri.
Kjo do të thotë se gjetja e një tumori në gjoksin tuaj (sepse jeni duke e kërkuar në mënyrë aktive gjatë një vetëkontrolli të rregullt) ose gjetja e tij rastësisht (kur jeni duke bërë dush ose duke u veshur) ka të njëjtin rezultat për sa i përket mundësive tuaja, për t’i mbijetuar kancerit.
Këto studime të vetëekzaminimit të gjirit janë bërë në vende ku atë kohë nuk kishte programe të mëdha mamografie depistimi si në SHBA.
Tani rekomandohet mamografia depistuese për gratë çdo dy vjet duke filluar nga mosha 40 vjeç. (Kjo këshillë është e kohëve të fundit; më parë rekomandohej të fillonte në 50.)
Ndryshe nga vetë-ekzaminimet e gjirit, mamografia është treguar se redukton vdekshmërinë në kontrollin e shumëfishtë të rastësishëm të provave gjatë viteve.
Shkencëtarët dhe mjekët e kuptojnë se kjo ende lë një boshllëk shqetësues për ato raste që ndodhin para moshës 40 vjeç.
Në përgjithësi, incidenca e kancerit të gjirit tek gratë më të reja se 40 vjeç është e ulët – rreth 25 raste për 100,000 gra në 2019. Për krahasim, ka pasur rreth 229 raste për 100,000 gra në grupmoshën 40 deri në 64 vjeç dhe 462 për 100,000 në gratë 65 deri në 74 vjeç.
Mënyra më e mirë për të identifikuar dhe ekzaminuar të rinjtë me rrezik më të lartë (shumica e këtyre rasteve nuk janë gjenetike) është një burim kryesor i diskutimit dhe kërkimit të vazhdueshëm.
Ne nuk i kemi ende të gjitha ato përgjigje, por ekspertët priren të bien dakord se njohja me gjoksin tuaj dhe njohja e ndryshimeve të rëndësishme qëndron ende – edhe nëse mësimi i vetëkontrollit të rregullt të gjirit nuk rekomandohet më.
Por, si mund ti ul shancet e rrezikut të kancerit të gjirit?
Disa faktorë rreziku nuk janë nën kontrollin tuaj si psh ato që lidhen me moshën kur të kanë ardhur për herë të parë menstruacionet, shtatzënia dhe menopauza. Të pasurit e gjinjve numër i madh, që është më i zakonshëm tek gratë me ngjyre gjithashtu rrit rrezikun e kancerit të gjirit.
Por disa faktorë rreziku që mund t’i ndryshoni përfshijnë lënien e duhanit, bëhuni më aktiv fizikisht dhe reduktoni alkoolin.
Është gjithashtu e rëndësishme të pyesni anëtarët e familjes tuaj për historinë e tyre mjekësore, veçanërisht nëse të afërmit e shkallës së parë kanë kancer të gjirit ose ovarian, pasi kjo mund të rrisë rrezikun tuaj.
Çfarë duhet të dinë pacientët
Është e frikshme të dëgjosh për rritjen e shkallës së kancerit tek të rinjtë. Ndaj është e rëndësishme të kuptohen udhëzimet që bëhen përmes një procesi sistematik bazuar në rreziqet dhe përfitimet në nivel kombëtar.
Megjithatë, mos prisni derisa të jeni 40 vjeç për të folur për shëndetin e gjirit me mjekun tuaj.
Çdo person ka faktorë individualë të rrezikut që janë të rëndësishëm për t’i diskutuar me mjekun tuaj për të përcaktuar nëse ka ndonjë arsye për të cilën mund të kërkohet një kontroll më i hershëm sesa kur arrin moshën 40 vjeç
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
