Nga ‘The Economist’-Ishte një ditëlindje e vetmuar për Vladimir Putin. Pak liderë të rëndësishëm botërorë u munduan të telefononin ose të postonin kartolina urimi, megjithëse presidenti i Bjellorusisë i dërgoi atij një traktor.
Por të paktën një burrë nuk e zhgënjeu.
Më 7 tetor, presidenti i Turqisë, Rexhep Tajip Erdogan, i cili vazhdon t’i referohet Putinit si një “mik i dashur”, e uroi atë se mbushi 70vjeç. Zoti Putin nga ana e tij falënderoi liderin turk për përpjekjet e tij për të ndërmjetësuar midis Rusisë dhe Ukrainës. Dyshja do të takoheshin në Kazakistan më 13 tetor, vetëm dy ditë pas një breshërie vrasëse me dron dhe raketa ruse në Ukrainë.
Lufta pritej të testonte marrëdhëniet midis Turqisë, një anëtare e NATO-s, dhe Rusisë, kërcënimi më i madh për aleancën. Por në fakt kjo marrëdhenie është shfaqur më e fortë. Për vite me radhë Turqia ka qenë partneri më i besueshëm i Rusisë brenda NATO-s.
Tani lufta e ka rritur edhe më shumë rëndësinë e saj. Për Rusinë, e konsideruar si një pabesë në pjesën më të madhe të Perëndimit, Turqia është bërë një port i sigurt, i vetmi vend në Evropë që mirëpret biznesin rus dhe diktatorin rus, krahëhapur.
Për Turqinë, Rusia është bërë një partner tregtar më i vlefshëm dhe një burim parash. Zoti Putin ka nevojë për ndihmën e Turqisë për të shpëtuar atë që ka mbetur nga legjitimiteti i tij në skenën botërore. Erdogan, i cili përballet me zgjedhjet vitin e ardhshëm, mund të ketë nevojë për ndihmën e Rusisë për të mbajtur pushtetin.
Turqia e ndihmon Ukrainë por i rri pranë Rusisë
Qeveria e Erdogan ka bërë pjesën e saj për të ndihmuar Ukrainën gjatë rrjedhës së luftës. Turqia i ka shitur vendit drone të armatosur, ka thirrur një traktat ndërkombëtar për të parandaluar Rusinë të përforcojë flotën e saj të Detit të Zi dhe ka dënuar aneksimin e katër provincave të Ukrainës nga Rusia. Turqia po ndihmon gjithashtu Ukrainën të ndërtojë katër korveta moderne të klasit Ada, e para prej të cilave u lançua në fillim të këtij muaji. Sipas një marrëveshjeje të ndërmjetësuar nga Turqia këtë verë, Ukraina, portet e së cilës kishin qenë nën një bllokadë detare ruse, rifilloi eksportet e grurit nga deti.
Por Turqia mbetet pranë Rusisë. Udhëheqësit e tyre takohen dhe flasin rregullisht në telefon. Dashuria mes tyre ka duruar luftëra në Siri, Kaukaz dhe Libi, ku Turqia dhe Rusia kanë arritur të bashkëpunojnë pavarësisht se kanë mbështetur palët kundërshtare. Dinamika ka vazhduar në Ukrainë. Këto ditë, zoti Erdogan duket më i etur për të ndëshkuar qeveritë perëndimore për “provokimin” e Rusisë sesa për të dënuar mizoritë e saj në Ukrainë. “Evropa po korr atë që mbolli,” vuri në dukje ai muajin e kaluar, pasi Rusia ndërpreu furnizimin me gaz në Evropë në përgjigje të sanksioneve të reja. Erdogan “ka filluar të duket si avokati i Putinit”, thotë Hakan Aksay, një vëzhgues veteran turk i Rusisë.
Turqia dhe Rusia po mbështesin ekonomikisht njëra -tjetrën
Turqia jo vetëm që kundërshton sanksionet perëndimore kundër Rusisë por ka gjetur mënyra për të përfituar prej tyre. Tregtia midis dy vendeve tashmë ka arritur në 50 miliardë dollarë këtë vit, një rekord i ri, nga 34.7 miliardë dollarë në të gjithë vitin 2021. Gati 20 fluturime nga Moska dalin në Stamboll çdo ditë, të mbushura me turistë dhe burra që ikin nga mobilizimi. Të paktën disa nga rusët po planifikojnë të qëndrojnë. Më shumë se 8,000 kanë blerë shtëpi në Turqi që nga fillimi i vitit, duke kryesuar listën e blerësve të huaj për herë të parë në rekord. Vetëm në gusht, rusët thuhet se krijuan 128 kompani të reja në Turqi.
Rusia i ka dhënë gjithashtu një goditje përforcuese sistemit bankar të Turqisë. Gjatë verës Rosatom, një firmë ruse, dërgoi rreth 5 miliardë dollarë në Turqi për të financuar një termocentral bërthamor që po ndërtohet në bregdetin e Mesdheut . Por nxitimi i rusëve dhe rublave ka tërhequr vëmendjen amerikane. Këtë verë, një zyrtar i Thesarit Amerikan sinjalizoi se Rusia po përpiqej të përdorte Turqinë për të shmangur sanksionet perëndimore dhe paralajmëroi kompanitë turke që të mos bëjnë biznes me rusët e sanksionuar. Bankat turke u përgjigjën duke pezulluar përdorimin e sistemit rus të pagesave Mir.
Me ekonominë e vendit të tij të shkatërruar nga inflacioni, i cili arriti në 83% në shtator, Erdogan përballet me shanse të vështira përpara zgjedhjeve të vitit të ardhshëm. Ai ka kërkuar, por në masë të madhe nuk ka arritur të sigurojë mbështetje ekonomike nga Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Tani duket se po kërkon favore nga Rusia. Turqia kohët e fundit i kërkoi Rusisë të shtyjë të paktën disa nga borxhet e saj për gazin deri në vitin 2024. Por zoti Erdogan tingëllon optimist. Udhëheqësit evropianë janë të shqetësuar për të kaluar dimrin pa gazin rus, tha ai në 10 tetor. “Unë u thashë atyre se nuk kemi shqetësime të tilla.”
Politika e Turqisë ndaj Rusisë nuk do të ndryshonte në mënyrë dramatike nëse zoti Erdogan do të humbiste pushtetin; Asnjë nga partitë politike të Turqisë nuk dëshiron konfrontim. Por zoti Putin e di se nuk do të jetë në gjendje të rikrijojë marrëdhënien që ka krijuar me Erdogan gjatë dy dekadave. “Ai i njeh dobësitë e tij dhe mënyrën e tij të të bërit politikë,” thotë Mitat Celikpala, një akademik në Universitetin Kadir Has në Stamboll. Qoftë me gaz të lirë, një injeksion tjetër parash apo një dritë jeshile për një ofensivë të re turke kundër kryengritësve kurdë në Siri, zoti Putin mund të vendosë t’i japë një dorë mikut të tij.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
