.png)
Në Javën e Modës në Paris, modelët meshkuj dolën me taka, nga sfilata e Vivienne Westwood deri tek reperi dhe aktori Jaden Smith i ftuar në Louis Vuitton. Mund të duket si një lëvizje progresive, megjithëse ka pasur një kohë ku dikur kjo ishte normë.
Marrëdhënia e grave me këpucët me taka të larta shtrihet në shekullin e 17-të, kur ajo u bë një element kryesor për aftësinë e tyre për t’i bërë këmbët të duken më të vogla dhe më elegante. Por para kësaj, ato visheshin ekskluzivisht nga burrat dhe ishin shenjë e burrërisë dhe statusit të lartë shoqëror.
Nga vitet 1970 dhe 1980, pavarësisht përpjekjeve më të mira të glam rock-ut për të normalizuar takat e larta në skenë, burrat që donin të shtonin lartësi shpesh e bënin këtë në fshehtësi, me pjesë të fshehura (ndonjëherë keq) në këpucët e tyre.
Sot, përjashtimet në tapetet e kuq dhe pistat e sfilatave shihen shpesh si përmbysëse të normave gjinore, qofshin ato çizme me platforma të larta të stilistit Rick Owens, dhuntia e aktorit Jared Leto për të ecur me taka gati për disko apo koleksioni i madh i Prince.
Gjithashtu, një ndryshim solli edhe koleksioni i aktorit Billy Porter në vitin 2021, një koleksion që bëri bujë mes numrit të paktë të markave që ofronin këpucë me taka për meshkuj.
Megjithatë, në një botë ku gjatësia më e lartë konsiderohet përgjithësisht si një tipar tërheqës, duke bërë që disa meshkuj të ‘zbukurojnë’ gjatësinë e tyre në aplikacionet e takimeve ose, në anën më ekstreme, t’i nënshtrohen operacioneve të dhimbshme për zgjatjen e këmbëve, shtrohet pyetja: Pse takat nuk përqafohen më gjerësisht nga të dyja gjinitë?
Elizabeth Semmelhack, kuratore e lartë e Muzeut të Këpucëve Bata në Toronto, i cili strehon koleksionin më të madh të këpucëve në botë, që daton 4,500 vjet më parë, tregon për Iluminizmin në shekujt 17 dhe 18, i cili ndryshoi rrënjësisht idetë rreth njerëzimit.
Gjatë kësaj periudhe, filozofët gjetën gjuhën e përbashkët midis burrave me status të ndryshëm socio-ekonomik, por një ndarje gjinore në rritje. Burrat u përkufizuan si aktivë, ndërsa gratë shiheshin si dekorative.
“Janë këto koncepte shumë të koduara dhe të ngulitura thellë të gjinisë që ne ende i ndiejmë sot”, shpjegoi Semmelhack.
Hulumtimi i Semmelhack gjurmon takat që nga Azia Perëndimore e shekullit të 10-të, megjithëse ajo beson se ato mund të jenë shumë më të vjetra, që kur u krijuan për të ndihmuar kalorësit. Që në fillim, takat janë veshur për të nënkuptuar statusin, por u deshën shekuj që ato të bëheshin një import në Evropë përmes tregtisë me Persinë gjatë shekullit të 16-të.
“Koncepti i takave ishte aq i lidhur me këto ide të hipizmit dhe, në mendjen evropiane, me meshkujt dhe kështu përfundoi duke u përkthyer në këpucët perëndimore,” shpjegoi Semmelhack.
Në shekullin e 17-të, burrat e pasur evropianë mbanin dy lloje takash, çizme për kalërim dhe taka më klasike.
Kjo lloj take më në fund migroi në veshjet e grave, që shihen sot si stiletto.
Në atë kohë, takat më të larta shënonin status më të lartë për burrat, pasi ato ishin jopraktike për shëtitje të gjata ose punë.
Një nga përshkrimet më të famshme të takave të zbukuruara për burrat mund të shihet në portretin shtetëror të Luigjit XIV të Hyacinthe Rigaud nga viti 1701. Monarku francez është i veshur me rroba floriri dhe çorape të bardha, si dhe me këpucë të bardha elegante me taka të kuqe.
Të njohura si “Les talons rouges” në frëngjisht, takat e kuqe ishin një simbol i statusit mbretëror që mbreti e kufizoi në një grup të zgjedhur fisnikësh, sipas Muzeut J. Paul Getty, ku ndodhet piktura. Punime të tjera të epokës tregojnë gra fisnike me mantele që errësojnë këpucët, ndërsa burrat zgjasin këmbët për të treguar këpucët e tyre të kërkuara.
Përcaktimi i linjave gjinore
Pavarësisht atributeve që i janë caktuar gjatësisë mashkullore sot, tiparet ngritëse të takave nuk ishin një faktor në popullaritetin e tyre, sipas Semmelhack. Lartësia dhe maskuliniteti nuk ishin ndërthurur ende, por gratë u bënë të vetmet që i mbanin për shkak të “një standardi të ri të bukurisë femërore, që ishte këmbët e vogla”, shpjegoi ajo.
Pasi takat e mbuluara me lëkurë u zhdukën nga moda e meshkujve, ato nuk u kthyen më. Nga fundi i shekullit të 18-të, një riformulim gjithëpërfshirës dhe i veshjes mashkullore perëndimore i bëri burrat të largoheshin nga ngjyrat e gjalla, variacionet në silueta dhe zbukurimet e jashtme, një pikë kthese e karakterizuar më vonë si “Dorëheqja e madhe mashkullore” nga psikologu britanik John Carl Flugel. Ndërsa burrat iu drejtuan veshjeve praktike, më pak joserioze, takat mbetën por në shumë pak centimetra.
“Pasi takat feminizohen plotësisht, ato bëhen një ikonë e irracionalitetit femëror. Po kështu, ato bëhen ikonë e dëshirueshmërisë femërore,” tha Semmelhack. “Dhe kështu, përfundoni me një thikë me dy tehe.”
Edhe meshkujt përballen me standarde të dyfishta: pavarësisht atributeve pozitive që lidhen me gjatësinë, njeriu mesatar në mbarë botën është më i shkurtër se 172 cm. Disa liderë botërorë dhe personazhe publike kanë ruajtur iluzionin me ngritësin e këpucëve, platformat dhe madje vendosen me maturi turma më të shkurtra, duke bërë të duken më të gjatë.
Takat mund të jenë një zgjidhje më elegante, por tabuja mbetet, pavarësisht faktit se shumë stile me taka që shihen si të guximshme për meshkujt, nuk janë aspak femërore, vuri në dukje Semmelhack.
“Njerëzit flasin për këtë si super deformim gjinor,” tha ajo. “Por a është me të vërtetë, apo është thjesht një rikuperim i modës historike mashkullore nga e kaluara?”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
