.png)
Një shpërthim shumëvjeçar i fruthit ka mbërthyer Rumaninë, i nxitur nga retorika kundër vaksinave, një sistem mjekësor i rrënuar dhe udhëzime kontradiktore shëndetësore. Dhe, pjesa tjetër e Evropës është larg nga imuniteti.
Claudia Cojocaru neonatologe thotë se në 2019, ajo u infektua nga fruthi, një nga sëmundjet më ngjitëse në botë.
Vetëm kur Cojocaru u shërua dhe lindi vajzën e saj të dytë pothuajse një vit më vonë kuptoi se sëmundja do të ndryshonte trajektoren e karrierës së saj, duke e kthyer atë në një përkrahëse të zëshme të vaksinave në një vend të mbushur me dezinformata shëndetësore, politika anti-shkencë dhe një sistem mjekësor në vështirësi.
“Unë e njoha fruthin shumë nga afër,” thotë Cojocaru.
Rumania ka shkallën më të ulët të vaksinimit të fruthit në Bashkimin Evropian, me vetëm 62 për qind të njerëzve të imunizuar plotësisht që nga viti 2023.
Ky është shumë nën pragun 95 për qind që nevojitet për të parandaluar infeksionet e fruthit tek ata që nuk mund të vaksinohen, si foshnjat dhe njerëzit me sistem imunitar të dobësuar.
Pasojat janë shpërthime më vdekjeprurëse. Epidemia e fundit e fruthit në Rumani përfundoi në vitin 2020, por qeveria shpalli një tjetër në dhjetor 2023.
Rreth 31,000 njerëz u infektuan dhe 22 vdiqën vitin e kaluar, me 44 për qind të rasteve në mesin e fëmijëve të pavaksinuar nën moshën 5 vjeç.
Por ndërsa shpërthimi i Rumanisë është më i madhi në Evropë, është larg nga i vetmi vend ku fruthi ka një bazë.
Italia, Gjermania, Belgjika, Austria dhe Franca kanë raportuar secila qindra raste gjatë vitit të kaluar dhe infeksionet pritet të rriten në muajt e ardhshëm.
Kjo do të thotë se kriza e fundit e fruthit në Rumani mund të jetë një pararojë e shpërthimeve që do të vijnë diku tjetër në Evropë.
“Sfida është në të gjithë rajonin,” thotë Dragan Jankovic, i cili drejton punën për eliminimin e fruthit për zyrën e OBSH-së në Evropë.
“2024 ishte viti më i keq i mundshëm për fruthin në Evropë që nga vitet 1990”, shtoi ai.
“Kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë që vendet të ndërmarrin veprime dhe të fillojnë të imunizojnë ata që nuk janë të imunizuar”.
Pse ranë normat e vaksinimit
Deri në vitin 2013, shkalla e vaksinimit të fruthit në Rumani ishte në të njëjtin nivel ose edhe më e lartë se shumë vende të tjera të BE-së.
Por imunizimet ranë në vitet 2010 për shkak të një “rritjeje” të hezitimit ndaj vaksinave, imunizimeve të vonuara, fëmijëve që humbën takimet pasuese kur familjet e tyre u shpërngulën, furnizimit të ulët të vaksinave dhe ikjes së mjekëve nga vendi, sipas një studimi të udhëhequr nga instituti kombëtar i shëndetit publik.
“Është një koktej i përsosur që përgatitet përpara një epidemie,” thotë Stefan Dascalu, imunolog në Universitetin e Oksfordit.
Pandemia e COVID-19 u dëshmua si ‘tokë pjellore’. Ashtu si në shumë vende të tjera, keqinformimi i vaksinave dhe teoritë e konspiracionit çuan në skepticizëm të gjerë ndaj shëndetit publik, duke krijuar një valë retorikë anti-shkencore që ndihmoi në ngritjen e tre partive politike të krahut të djathtë në parlamentin rumun, ku tani ato kontrollojnë rreth një të tretën e vendeve.
“Zoti nuk është i vaksinuar,” tha Diana Sosoaca, kryetarja e partisë SOS Rumania, gjatë një fjalimi vitin e kaluar. Asaj iu ndalua kandidimi në zgjedhjet e fundit presidenciale pasi një gjykatë i cilësoi disa nga komentet e saj “në kundërshtim me vlerat demokratike”.
Në vitet që nga pandemia, besimi i publikut në imunizimet rutinë të fëmijërisë ka rënë në Rumani.
Për Cojocaru dhe mbrojtës të tjerë të vaksinave në Rumani, komplotet në internet dhe politika kundër shkencës janë vetëm gjysma e betejës. Ata janë gjithashtu kundër punonjësve shëndetësorë kundër vaksinave dhe nganjëherë, vetë institucionit mjekësor.
Sistemi mjekësor i Rumanisë ka mungesë të burimeve; vendi shpenzon 5.8 për qind të produktit të brendshëm bruto (PBB) për kujdesin shëndetësor, afërsisht gjysmën e nivelit të BE-së. Gjithashtu është ende duke u përballur me një trashëgimi të korrupsionit nga epoka komuniste.
“Është ende perceptimi i përgjithshëm se nëse shkoj te mjeku, duhet t’u jap atyre një ryshfet të vogël sepse përndryshe ata nuk do të kujdesen për mua,” tha Dascalu.
Njerëzit shpesh besojnë se mjekët janë “të korruptuar ose që fitojnë shumë para ose të sponsorizuar nga farmaceutikët”.
Më tej, vaksinat e fruthit janë falas dhe rekomandohen për fëmijët e vegjël, por ato nuk janë të detyrueshme. Dhe ndërsa studentët e mjekësisë mësojnë për historinë e vaksinave, ata nuk janë gjithmonë të trajnuar se si t’i administrojnë ato te pacientët.
Ndërkohë, disa punonjës shëndetësorë u japin pacientëve informacion të pasaktë në lidhje me vaksinat dhe efektet anësore të tyre të mundshme, dhe ata shpesh nuk u tregojnë njerëzve se cilat vaksina jepen për cilën sëmundje ose kur pacientët duhet të kthehen për takime pasuese, sipas një studimi të vitit 2019 që pasoi konsultimet e vaksinave në klinikat në të gjithë Rumaninë.
Kur pacientët ngrenë shqetësime apo edhe teori konspirative për vaksinat, Cojocaru tha se ajo përpiqet të qëndrojë e qetë dhe neutrale, duke shpjeguar se imunizimet si vaksina e fruthit, shytave dhe rubeolës (MMR) janë disa nga vaksinat më të studiuara dhe më të sigurta.
Implikimet për Evropën
Pa marrë parasysh sa familje Cojocaru bind që të vaksinohen, nuk do të mjaftojë nëse ka ende shumë njerëz të pavaksinuar pasi sëmundja është kaq ngjitëse.
Gjatë shpërthimit të fundit të fruthit në Rumani, njerëzit pa sigurim shëndetësor, ata që jetojnë në varfëri, familjet me një prind dhe komuniteti etnik rom ishin veçanërisht të cenueshëm, sipas studimit të institutit kombëtar të shëndetit publik.
“Por asnjë vend i vetëm nuk është i sigurt nga importimi i virusit”, tha Jankoviç.
Vetëm katër vende të BE-së, Hungaria, Malta, Portugalia dhe Sllovakia kanë shkallë të vaksinimit të fruthit prej 95 për qind ose më të larta.
Në shumë vende, grupi i të prekurve duket se po rritet. Nivelet rutinë të imunizimit të fëmijëve kanë rënë në mbarë botën që nga pandemia, duke bërë që grupet globale të shëndetit të nisin një fushatë promovuese të quajtur “mbushja e madhe” në 2023.
Jankoviç tha se në përgjithësi, vendet që dolën më mirë gjatë pandemisë, të tilla si ato me një sistem më të fortë të kujdesit shëndetësor, mesazhe të qarta të shëndetit publik dhe qëndrueshmëri në përgjigjen ndaj pandemisë duket se janë në rrugën e duhur me imunizimet rutinë të fëmijërisë.
Por disa vende me përgjigje të koordinuara të dobët, udhëzime kontradiktore dhe shërbime më të këqija të kujdesit shëndetësor tani duken më keq.
Pa një angazhim afatgjatë për të rritur besimin në programet e shëndetit publik dhe për të vaksinuar fëmijët kundër fruthit dhe sëmundjeve të tjera, ekspertët thanë se sfidat e Rumanisë mund të shfaqen kudo në Evropë.
“Tani jemi në rrezik për të humbur gjithë këtë investim,” tha Jankoviç.
“Nëse tendencat të dyshimit të vaksinimit bëhen globale, atëherë ne jemi në një problem të madh”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
