Pse Irani dhe SHBA-të janë përsëri në të njëjtën linjë?

Gazeta Si – Nga të gjitha iniciativat diplomatike të presidentit të SHB-ve, rihapja e negociatave me Iranin mbi programin e tij bërthamor ishte më e habitshmja.

Gjatë mandatit të tij të parë, Trump u tërhoq nga marrëveshja historike bërthamore e bërë nga paraardhësi i tij Barack Obama, duke e quajtur atë “marrëveshja më e keqe në histori” dhe duke sulmuar udhëheqjen iraniane.

Ai rivendosi sanksione shumë të ashpra ndaj Iranit dhe bëri gjithçka që mundi për ta izoluar atë ndërkombëtarisht. Kur u kthye në presidencë, kishte pak pritje se marrëdhëniet midis dy vendeve do të përmirësoheshin.

Por në pranverë, administrata Trump filloi një seri negociatash të drejtpërdrejta me udhëheqjen iraniane, shumë prej të cilave u zhvilluan në Romë.

Pavarësisht nga rezultati i tyre, këto negociata janë tashmë një arritje: pak ekspertë kishin pritur negociata të drejtpërdrejta midis Trump dhe Iranit këtë vit.

Progresi i negociatave ka qenë gjithashtu mjaft i habitshëm deri më tani: jemi larg një marrëveshjeje, por Shtetet e Bashkuara kanë bërë lëshime të rëndësishme.

Propozimi i fundit i paraqitur nga delegacioni amerikan, i cili nuk është publik, por i është përshkruar mediave amerikane nga burime anonime, parashikon që Irani mund të pasurojë uraniumin në nivele të mjaftueshme për të prodhuar energji për qëllime civile, por që mund ta bëjë këtë vetëm për një periudhë të caktuar kohore.

Pasurimi i uraniumit në nivele të ulëta lejon që ai të përdoret në termocentrale për të prodhuar energji elektrike; por nëse pasurimi tejkalon 90 përqind, atëherë uraniumi bëhet një përbërës për ndërtimin e një bombe bërthamore.

Ekstremet e një marrëveshjeje bërthamore me Iranin, pra, përfshijnë një reduktim të programit të tij të pasurimit në këmbim të një lehtësimi të sanksioneve.

Ajatollah Ali Khamenei, autoriteti kryesor politik dhe fetar i Iranit, e ka kritikuar tashmë propozimin amerikan dhe e ka bërë të qartë se ai ndoshta do të refuzohet.

Kjo do të çojë në bisedime të reja, të cilat mund të zgjasin shumë: edhe marrëveshja e epokës së Obamës kërkoi vite negociatash.

Një pyetje tjetër interesante është të kuptohet se si ndodhi që Irani dhe administrata Trump filluan të flisnin me njëri-tjetrin.

Të kuptuarit e motivimeve të Iranit është pak më e thjeshtë: vendi është i rraskapitur, është në mes të një krize të tmerrshme ekonomike të përkeqësuar nga sanksionet ndërkombëtare.

Sulmet e Izraelit kundër aleatëve të tij (kundër Hamasit në Gaza, kundër Hezbollahut në Liban) dhe kundër vetë territorit iranian, e kanë dobësuar atë gjithashtu nga një këndvështrim ushtarak dhe strategjik.

Në zgjedhjet e vitit të kaluar, fitorja e një presidenti “reformist” (domethënë pak më progresiv dhe i hapur ndaj botës, por ende në kontekstin e regjimit iranian), ishte një shenjë se popullsia gjithashtu donte t’i jepte fund izolimit të saj dhe të fillonte të fliste përsëri me Perëndimin.

Është më e vështirë të kuptohet pse Trump vendosi të fillojë negociatat me Iranin. Këtu mund të bëjmë disa hipoteza që lidhen me mënyrën se si ai ka ecur deri më tani.

Trump e filloi aktivitetin e tij diplomatik në mandatin e tij të dytë duke menduar mbi të gjitha për të ashtuquajturën trashëgimi të tij, domethënë se si do të mbahet mend presidenca e tij në të ardhmen: ai dëshiron të mbahet mend si presidenti që i dha fund luftërave dhe kaosit në botë.

Kjo është arsyeja pse ai po nxit një armëpushim në Ukrainë dhe Rripin e Gazës. Dhe kjo është arsyeja pse ai po kërkon marrëdhënie të qëndrueshme me monarkitë e Gjirit Persik.

Shumë ekspertë argumentojnë se në kushtet e duhura, Trump do të ishte madje i gatshëm të bënte një “një marrëveshje të madhe” me Kinën, për të ndarë ndikimin botëror midis dy superfuqive.

Në këtë perspektivë, Trump është gjithashtu gati të bëjë një marrëveshje me Iranin, të cilën ai mund ta paraqesë si një sukses historik në kontrast me “marrëveshjen më të keqe në histori” të Obamës.

Nuk ka shumë rëndësi që marrëveshja e Obamës dhe ajo që administrata Trump ka propozuar deri më tani janë shumë të ngjashme.

Përshtati: Gazeta “Si”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.