Komisioni Europian ka vendosur disa kufizime në importet e misrit, farave të lulediellit dhe disa produkteve tjera ukrainase në Poloni, Hungari, Rumani, Sllovakia dhe Bullgari, deri më 5 qershor.
Ku vendim ka rezultuar me heqjen e njëanshme të ndalesave, që kanë vendosur Polonia, Hungaria, Sllovakia dhe Bullgaria, duke cituar nevojën për mbrojtje të bujqve të tyre.
Rumania nuk ka vendosur ndalesë në importe.
Pse është duke eksportuar Ukraina përmes Europës Lindore?
Ukraina i ka eksportuar produktet e saj bujqësore përmes porteve në Detin e Zi, pasi ato janë bllokuar nga Rusia, vitin e kaluar, për shkak të luftës së nisur nga Moska.
Tri porte në rajonin e Odesas janë rihapur ndërkohë, pas marrëveshjes mes Ukrainës dhe Rusisë, të ndërmjetësuar nga Kombet e Bashkuara dhe Turqia, në korrik të vitit të kaluar.
Marrëveshja parashikon krijimin e një korridori të sigurt për eksportet, për të ndihmuar në luftimin e krizës ushqimore globale.
Portet tjera ukrainase, përfshirë një prej më të rëndësishmëve, në Mikollaiv, mbeten të mbyllura.
Ukraina, një prej vendeve që eksporton më së shumti grurë dhe fara të lulediellit, është detyruar t’iu rikthehet rrugëve tokësore dhe i ka zgjeruar eksportet përmes porteve të vogla në lumin Danub.
Rruga më e lehtë tokësore, në veri, përmes Bjellorusisë, aleates së Rusisë, është mbyllur prej nisjes së luftës, duke i detyruar ukrainasit që ta eksportojnë shumicën e grurit përmes Europës Lindore.
Për ta lehtësuar këtë opsion, Bashkimi Europian ka marrë vendim – në qershor të vitit 2022 – për pezullim njëvjeçar të tarifave të importit për Ukrainën.
Sa janë rritur eksportet në Europën Lindore?
Rritja e eksporteve të grurit ukrainas dhe farave të lulediellit, përmes rajonit lindor të Bashkimit Europian, ka qenë shumë e madhe.
Të dhënat e doganave ukrainase kanë treguar se më 2022, në Rumani janë eksportuar 3.39 milionë ton misër 1.47 milion ton grurë dhe 529.689 ton elb.
Më 2021 janë eksportuar 526 ton misër dhe nuk është eksportuar aspak grurit, apo elb.
Ndërkohë, Polonia ka pranuar 2.08 milionë ton misër, 579.315 ton misër dhe 44.114 ton elb më 2022.
Në vitin paraprak, në këtë shtete janë eksportuar 6.269 ton misër dhe 3.033 ton grurë. Elb, aspak.
Rritje të sasisë së eksporteve është vërejtur edhe në Hungari dhe Bullgari.
Pse janë të pakënaqur bujqit europianë?
Bujqit në lindje të Europës, fillimisht kanë përfituar financiarisht nga konflikti në Ukrainë, pasi çmimet e produkteve të tyre janë rritur, në linjë me tregjet globale.
Megjithatë, ata me vonë janë përballur me garë të madhe në tregjet lokale, pasi aty janë shtuar edhe produktet ukrainase.
Për ta është bërë më e vështirë, dhe më e shtrenjtë, që të transportojnë produktet e tyre, pasi kamionët dhe vagonët e trenit që i kanë përdorur dikur, tani kanë qenë plot me mallra ukrainase.
Më vonë ata janë përballur edhe me rënie të çmimeve, dhe për këtë gjë kanë fajësuar importet ukrainase.
Mirëpo rënia e çmimeve është trend global, në cilin tregtarët ua kanë atribuuar faktorëve sikurse eksportet në sasi të mëdha nga Brazili dhe Rusia, si dhe kërkesa më e vogël sesa zakonisht nga Kina.
Edhe thatësia në disa pjesë të Europës Qendrore, vitin e kaluar, ka krijuar vështirësi financiare për bujqit në rajon.
Shembull, të korrat e misrit në Hungari, kanë rënë në 2.8 milionë ton verën e kaluar, më pak sesa gjysma e korrjeve të vitit paraprak prej 6.4 milionë tonëve, sipas Këshillit Ndërkombëtar për Korrje të Grurit.
Sa janë të rëndësishme këto eksporte për Ukrainën?
Mbyllja e porteve ukrainase vitin e kaluar, e ka detyruar shtetin të eksportojë grurë dhe fara luledielli, përmes Europës Lindore, me trena, kamionë dhe tragete.
I gjithë malli është transportuar përmes rajoneve në lindje të Europës, pasi kufijtë e Ukrainës dhe Rusinë dhe Bjellorusinë janë mbyllur tërësisht.
Marrëveshja e ndërmjetësuar nga Kombet e Bashkuara për të mundësuar një korridor të hapur për eksporte të produkteve, e ka lehtësuar pak presionin nga rrugët europiane.
Të dhënat e Kombeve të Bashkuara tregojnë se rreth 29.3 milionë ton produkte bujqësore janë eksportuar nga portet ukrainase në Detin e Zi, përmes korridoreve të sigurta, përfshirë 14.8 milionë ton misër.
Mirëpo, funksionalizimi i vetëm tri porteve, ka nënkuptuar që kapaciteti ka qenë i pamjaftueshëm dhe produktet bujqësore, janë transportuar kryesisht përmes rrugëve tokësore, pavarësisht se ky opsion është më i shtrenjtë sesa transporti përmes detit.
Sipas organizatës për transportim të grurit, Ukraina pritet të transportojë rreth 24 milionë ton të misrit në periudhën 2022/23.
Mirëpo vetëm 62 për qind e kësaj sasie tashmë është transportuar, kur kanë mbetur më pak se dy muaj për përfundim të sezonit.
Megjithatë, rëndësia e rrugëve tokësore do të rritet në masë të madhe, nëse Rusia refuzon të vazhdojë marrëveshjen që mundëson transportimin e mallrave përmes detit, përtej mesit të majit të këtij viti.
Sa janë të rëndësishme këto eksporte për tregjet globale?
Ukraina ka qenë eksportuesja e katërt më e madhe e grurit në sezonin 2020/2021, pas Shteteve të Bashkuara, Argjentinës dhe Rusisë.
Gruri ukrainas është transportuar në 95 shtete, dhe ndër blerësit kyçë kanë qenë: Kina, Egjipti, Pakistani, Spanja dhe Libia.
Këshilli Ndërkombëtar për Korrje të Grurit ka parashikuar që Ukraina do t’i eksportojë 28 milionë ton të grurit në sezonin 2023/24, çka mund ta bëjë eksportuesen e tetë më të madhe në botë.
Brazili e ka shfrytëzuar më së miri këtë hapësirë, pasi eksportet pothuajse o ka dyfishuar, nga 26.2 milionë ton më 2021/2022, në 50.9 milionë ton në periudhën aktuale 2022/23.
Si ka ndikuar lufta në çmimet e grurit?
Çmimet e grurit dhe misrit, të rritura pas nisjes së luftës në Ukrainë, patën nxitur shqetësimet se konflikti mund të shkëpusë zinxhirin e furnizimeve të Rusisë dhe Ukrainës, dy eksportuesve më të mëdha të grurit në botë.
Megjithatë, tani çmimet kanë rënë në nivelet para luftës.
Kjo, për shkakun se eksportet e grurit rus janë rritur, pas sasisë rekorde të korrjeve në verën e kaluar.
Edhe ulja e sasisë së eksporteve të misrit ukrainas, i ka shërbyer Brazilit, i cili ka shtuar disa fish sasinë e eksporteve të këtij produkti.
Burimi: Reuters/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
