Proteksionizmi i ushqimit po nxit më keq inflacionin global dhe urinë

Rritja e proteksionizmit po përkeqëson kaosin në tregjet globale të ushqimit të shkaktuar nga lufta në Ukrainë, me qeveritë që po frenojnë eksportet e produkteve kryesore, duke përfshirë drithërat, vajin e gatimit dhe bishtajoret.

Rritja e çmimeve të ushqimeve dhe, në disa raste, kërcënimi i trazirave sociale kanë çuar në një rritje të eksportuesve që ndalojnë shitjet jashtë shtetit ose vendosin kufizime të tjera si taksat ose kuotat. Këta hapa proteksionistë vetëm sa kanë çuar më tej faturën e importit të ushqimit për vendet që varen nga tregjet ndërkombëtare për mallra të rëndësishme ushqimore, duke goditur disa nga më të varfrit në botë.

Beata Javorcik, kryeekonomiste në Bankën Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim, paralajmëroi se proteksionizmi vetëm do të rriste artificialisht çmimet, tashmë në nivele rekord, duke nxitur pasigurinë ushqimore globale. “Kjo do të rrisë normat e varfërisë globale. Dhe në situata ekstreme, mund të nxisë regjimet autoritare të bëhen më shtypëse,” tha ajo.

Përpara pushtimit të Ukrainës, thatësirat dhe kufizimet e punës Covid-19 kishin rritur çmimet ndërkombëtare të ushqimeve. Lufta ka bërë që 23 vende t’i kthehen proteksionizmit të ushqimit, sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimit të Politikave Ushqimore të SHBA-së (IFPRI).

Pjesa e produkteve të kufizuara në tregtinë botërore të ushqimit e matur në kalori ishte 17 përqind, i njëjti nivel i parë gjatë krizës së ushqimit dhe energjisë 2007-08.

Indonezia muajin e kaluar u bë vendi i fundit që shpalli një ndalim eksporti, duke ndaluar shitjet jashtë shtetit të vajit të palmës. Ky produkt është vaji vegjetal më i tregtuar në botë, i përdorur në çdo gjë, nga ëmbëlsirat tek produktet kozmetike.

Vendimi i Xhakartës ka qenë një goditje tjetër për konsumatorët që tashmë po luftojnë me një rritje të çmimeve të gatimit për shkak të pushtimit të Ukrainës, një furnizues kryesor i vajit të lulediellit. Supermarketet në BE dhe Britani të Madhe kanë racionalizuar vajin e gatimit pasi blerësit kanë nxituar të grumbullojnë stoqe.

Lëvizja nga eksportuesi kryesor i vajit të palmës ka bërë që, së bashku me vajin e lulediellit ukrainas dhe rus, më shumë se 40 përqind e furnizimeve në tregun ndërkombëtar të vajit vegjetal janë bërë të vështira për t’u aksesuar.

Ndalimi i parë i përgjithshëm i Xhakartës për eksportet e vajit ushqimor, i zbatuar ndërsa vendi përgatitej për gosti në fund të Ramazanit, duket se ka dhënë rezultat politik. Pas një rënie të shpejtë, vlerësimet e miratimit për Presidentin Joko Widodo u rritën me 4 pikë përqindjeje në 64 për qind në sondazhin e fundit nga anketuesi Indikator.

Efekti Domino

Por ndërsa ndalimi largoi pakënaqësinë në Indonezi, ai nxiti kaos diku tjetër. Pakistani, qeveria e re e të cilit tashmë po përballet me një krizë inflacioni, së shpejti formoi një task forcë zyrtare për të adresuar furnizimet e tij me vaj palme. Islamabadi ka kërkuar të qetësojë publikun duke kërkuar garanci nga zyrtarët indonezianë se Xhakarta do të rifillonte dërgesat përpara fundit të muajit, sipas Usman Qureshi, sekretar i përbashkët në ministrinë e tregtisë së Pakistanit.

Megjithëse tregtarët e mallrave bujqësore nuk presin që ndalimi të zgjasë gjatë, disa paralajmëruan se lëvizja e papritur kishte ndikuar në reputacionin e Indonezisë si një vend për të bërë biznes. Një tregtar i vajit të palmës në Singapor tha: “Unë do ta diversifikoj ekspozimin tim [larg Indonezisë] pak më shumë përpara.”

David Laborde, një studiues i lartë në IFPRI, tha se kufizimet e eksportit kishin krijuar një efekt domino, duke reduktuar furnizimin botëror për ata që kishin nevojë për të. “Ju përfundoni duke minuar sistemin e tregtisë botërore,” tha ai, duke shtuar se duke kufizuar aksesin në tregjet ndërkombëtare, kufizimet gjithashtu reduktuan stimujt për fermerët për të rritur të korrat. “Ju lëndoni sistemin tuaj bujqësor dhe furnizimet tuaja ushqimore.”

Tregtarët tani janë fokusuar nëse India do të shpallë një ndalim të eksportit të ushqimit.

Një nga prodhuesit më të mëdhenj të grurit në botë, eksportet e vendit u rritën në një nivel rekord prej më shumë se 7 milionë ton në vitin e përfunduar në mars, duke ndihmuar në plotësimin e mungesës së shkaktuar nga lufta në Ukrainë. Por nxehtësia e fortë në mars dhe prill, ku temperaturat deri në 45 gradë Celsius goditën pjesë të mëdha të brezit të grurit të Indisë, kanë rritur shqetësimet për furnizimin e brendshëm të vendit. Me disa javë të tjera nxehtësie që priten përpara fillimit të musonit vjetor muajin e ardhshëm, qeveria këtë javë uli parashikimin e saj për prodhimin aktual të grurit me 5 përqind në 105 milion ton për vitin deri në qershor.

Çmimet e kuotuara në tregjet e grurit në mbarë botën janë rritur gjatë ditëve të fundit pas raportimeve se Nju Delhi po konsideronte gjithashtu kufizimin e eksporteve për të mbrojtur rezervat vendase nga mungesat e mëtejshme.

Por sekretari i ushqimit i Indisë, Sudhanshu Pandey kundërshtoi se kufizimet ishin një opsion, duke thënë se vendi kishte mjaftueshëm për të përmbushur nevojat e tij të brendshme. “Eksportet e grurit janë duke vazhduar,” u tha ai gazetarëve të mërkurën, duke shtuar se ardhja e të korrave të grurit të Argjentinës nga qershori duhet të lehtësojë presionin mbi furnizimet indiane dhe globale.

Tregtarët thanë se çdo kufizim mbi eksportet indiane do të tronditte tregjet ndërkombëtare.

 “Bota është mbështetur në Indi për furnizime alternative në një kohë kur inventarët globalë janë historikisht të ngushta dhe furnizimet mbeten të kufizuara ashpër nga Deti i Zi,” tha Kona Haque, kreu i kërkimit në ED&F Man, një shtëpi tregtare e mallrave bujqësore. Çdo sugjerim që India mund të lëvizë për të ndaluar eksportet do të shkaktonte “panik në tregjet globale të grurit dhe rritje të çmimeve”, paralajmëroi ajo.

Burimi: Financial Times/ Përshtati Gazeta Si