.png)
Njerëz të ndryshëm, të famshëm apo jo, kanë treguar historitë e tyre mbi bullizmin në mosha të ndryshme. Hulumtimet e fundit tregojnë se efektet e ngacmimit në fëmijëri mund të zgjasin për dekada, me ndryshime afatgjata që mund të jenë një rrezik i madh për sëmundjeve mendore dhe fizike.
Gjetje të tilla po bëjnë që një numër në rritje i mësuesve dhe psikologëve të fëmijëve të kërkojnë metoda të reja për të minimizuar ndikimin e bullizmit.
“Njerëzit mendonin se ngacmimi është një sjellje normale dhe në disa raste, se mund të jetë edhe një gjë e mirë – sepse ndërton karakter. U desh shumë kohë që [studiuesit] të fillonin ta konsideronin sjelljen ngacmuese si diçka që mund të jetë vërtet e dëmshme”, shpjegon Louise Arseneault, një profesore e psikologjisë së zhvillimit në Kolejgin “King’s” në Londër.
Sipas një studimi të fundit në “Harvard Review of Psychiatry” , një grua që është ngacmuar në fëmijëri ka 27 herë më shumë gjasa të ketë një çrregullim paniku rritet. Tek meshkujt, ngacmimi në fëmijëri rezultoi në një rritje 18-fish të ideve dhe veprimeve vetëvrasëse.
Ngacmimi do të ketë gjithashtu pasoja të zgjatura për jetën sociale të njerëzve. Shumë viktima e kanë më të vështirë të bëjnë miq në jetën e mëvonshme dhe kanë më pak gjasa të jetojnë me një partner afatgjatë. Një problem është fakti që ata luftojnë për t’u besuar njerëzve përreth tyre.
“Fëmijët që janë ngacmuar, mund t’i interpretojnë marrëdhëniet shoqërore në një mënyrë më kërcënuese,” thotë Arseneault.
Ekspozimi ndaj ngacmimit si fëmijë lidhet me nivele, dukshëm më të larta në moshën 45 vjeçare. Hulumtimi i tregon se stresi që rezulton mund të ndikojë në trup për dekada pas ngjarjes. Duke analizuar të dhënat nga një studim gjatësor 50-vjeçar, ajo zbuloi se ngacmimi i shpeshtë midis moshës shtatë dhe 11 vjeç ishte i lidhur me nivele dukshëm më të larta të shëndetit mendor të dobët në moshën 45 vjeçare . E rëndësishmja, lidhja mbeti edhe pasi ajo kishte kontrolluar për një sërë faktorësh të tjerë, duke përfshirë dietën e tyre, aktivitetin fizik dhe nëse pinin duhan. Kjo është e rëndësishme, pasi problemet e shëndetit mendor mund të ndikojnë në sistemin imunitar dhe kontribuon në dëmtime të organeve, duke çuar në sëmundje si diabeti dhe problemet me zemrën.
Për fat të mirë, kërkimet e vazhdueshme tani mund të ofrojnë disa strategji të provuara kundër ngacmimit që dihet se ndihmojnë.
Programi “Olweus” për Parandalimin e Bullizmit është një nga skemat më të testuara. Ai u zhvillua nga psikologu i ndjerë suedez-norvegjez, Dan Olweus, i cili udhëhoqi pjesën më të madhe të kërkimeve të hershme akademike mbi bullizimin e fëmijëve. Programi bazohet në idenë se rastet individuale të ngacmimit janë shpesh produkt i një kulture më të gjerë që toleron bullizmin. Si rezultat, ai përpiqet të trajtojë të gjithë ekosistemin e shkollës në mënyrë që sjellja e keqe të mos jetë prezentë.
Ashtu si shumë ndërhyrje, programi Olweus fillon me një njohje të problemit. Për këtë arsye, shkollat duhet të organizojnë një anketë për të pyetur nxënësit për përvojat e tyre.
“Të dini se çfarë po ndodh në ndërtesën tuaj është vërtet e rëndësishme dhe mund të drejtojë përpjekjet tuaja për parandalimin e ngacmimit,” thotë Susan Limber, një profesore në psikologjinë e zhvillimit në Universitetin Clemson në Karolinën e Jugut.
Programi Olweus inkurajon shkollën të përcaktojë pritshmëri shumë të qarta për sjellje të pranueshme dhe pasojat nëse ato shkelin këto rregulla.
“Sanksionet nuk duhet të jenë një surprizë për fëmijën,” thotë Limber.
Të rriturit duhet të veprojnë si modele pozitive, të cilët përforcojnë sjelljet e mira dhe tregojnë zero tolerancë për çdo formë viktimizimi. Ata gjithashtu duhet të mësojnë të njohin vendndodhjet brenda shkollës ku ka më shumë gjasa të ndodhë ngacmimi dhe t’i mbikëqyrin ato rregullisht.
“Çdo i rritur në shkollë ka nevojë për një trajnim bazë për bullizmin – njerëzit që punojnë në kafene, shoferët e autobusit, kujdestari”, thotë Limber.
Duke punuar me Olweus, Limber e ka testuar skemën në mjedise të ndryshme, duke përfshirë një shtrirje në shkallë të gjerë në më shumë se 200 shkolla në Pensilvani . Analizat e tyre tregojnë se programi kishte rezultuar në 2000 raste më pak të ngacmimit gjatë dy viteve. E rëndësishmja, studiuesit panë gjithashtu ndryshime në qëndrimin e përgjithshëm të popullatës shkollore ndaj ngacmimit, duke përfshirë ndjeshmëri më të madhe për viktimat. Rezultatet e Limber nuk janë të vetmet që tregojnë se fushatat sistematike kundër ngacmimit mund të sjellin ndryshime pozitive. Një meta-analizë e fundit , e cila shqyrtoi rezultatet e 69 sprovave, arriti në përfundimin se fushatat kundër bullizmit jo vetëm që reduktojnë problemet, por gjithashtu përmirësojnë shëndetin e përgjithshëm mendor të studentëve.
Ngacmimi nuk përfundon vetëm në shkollë. Limber argumenton se prindërit dhe kujdestarët duhet të jenë në vëzhgim për shenjat e një problemi.
“Duhet të jeni proaktiv në të folur për këtë temë – mos prisni që ajo të dalë. Mund ta kesh si pjesë të një bisede për t’u kontrolluar. Ti e di, “Si po shkojnë gjërat me miqtë e tu? A ke ndonjë problem”, thotë ajo.
Ajo thekson se i rrituri duhet t’i marrë seriozisht shqetësimet e fëmijës – edhe nëse ato duken të parëndësishme nga këndvështrimi i jashtëm.
Nëse është e përshtatshme, prindi ose kujdestari duhet të fillojë një bisedë me shkollën, e cila duhet të hartojë menjëherë një plan për t’u siguruar që fëmija të ndihet i sigurt.
Rritja rrallëherë do të jetë e lehtë: fëmijët dhe adoleshentët po mësojnë të drejtojnë marrëdhëniet shoqërore dhe kjo do të vijë me lëndim dhe mërzitje. Por Limbet thotë se të rriturit, mund të bëjmë një punë shumë më të mirë për t’u mësuar fëmijëve se disa lloje sjelljesh nuk janë kurrë të pranueshme.
Burimi: BBC/ Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
