Kostot e huamarrjes së Francës kanë kaluar ato të Greqisë, me investitorët që janë të shqetësuar se qeveria franceze nuk ka kapacitet të kalojë një buxhet që mund të ulë deficitin, apo mbi të gjitha – të mbijetojë.
Partia e ekstremit të djathtë Rassemblement National, e udhëhequr nga Marine Le Pen, ka kërcënuar se do të mbështesë një mocion censure kundër qeverisë javën e ardhshme, nëse nuk plotësohet kërkesa e saj për ndryshime në projektligjin e financave të vitit 2025.
Kryeministri Michel Barnier u përgjigj duke dramatizuar situatën me shpresën se kundërshtarët e tij do të tërhiqen ose të rrezikojnë të fajësohen për kaosin e tregut. Ai në fillim të kësaj jave paralajmëroi për “një stuhi të madhe” në tregjet financiare nëse qeveria e tij e pakicës përmbysej
Zëdhënësi i qeverisë Maud Bregeon tha se Franca po përjeton një skenar “grek”. Ministri i Financave Antoine Armand e krahasoi Francën me një “avion fluturues të lartë në rrezik rënie”.
A po përjeton Franca një borxh të stilit grek?
“Për momentin është e ekzagjeruar”, tha Éric Heyer, një profesor i Ekonomisë.
Franca ka akses të plotë në tregjet e borxhit. Të hënën arkëtoi 8.3 mld dollarë. Yield-i i borxhit 10-vjeccar të qeverisë qëndron në rreth 3%. Atëherë, yield-i grek u ngjit në 16%. Ekonomia greke qe shkrumbuar, u bë akoma më keq me masat e rreptaa dhe Athina u përfshi në një luftë të ashpër me Berlinin dhe Brukselin mbi kushtet e një pakete shpëtimi.
Gjatë kaosit politik në Francë, diferenca midis interesave të borxhit francez dhe atij gjerman u zgjerua me 0.3 pikë përqindje. Investitorët tremben nga një kombinim i paralizës politike dhe vështirësive në financat publike. Deficiti pritet të arrijë 6.2% të PBB-së dhe Parisi është nën presion nga tregjet financiare, ndërsa BE-ja për të marrë ndonjë masë korrrigjuese.
Edhe pse Franca nuk ka pasur asnjë buxhet të balancuar në 5 dekada, ka arritur në një pikë ku nuk mund të mbështetet më në rritjen ekonomike, për të mbajtur në kontroll borxhin.
Pse është kaq i vështirë kalimi i buxhetit?
Për dy arsye, tha Antoine Bristielle, drejtore e observatorit të opinionit në think-tank-in Fondation Jean Jaurès.
Së pari, qeveria nuk ka shumicë absolute, që do të thotë se çdo ligj kërkon negociata me RN ose bllokun e majtë Nouveau Front Populaire. Së dyti, financat e shtrënguara publike nënkuptojnë se Barnier po bën zgjedhje të vështira dhe jopopullore për të përmbushur objektivin e tij për të ulur deficitin nga 6% në 5% të PBB-së në 2024.
Ai ka propozuar një paketë konsolidimi prej 60 miliardë eurosh, për të cilën ai pretendoi se do të ishte kryesisht shkurtime të shpenzimeve, por në fakt mbështetet shumë në rritjen e taksave. Është e papranueshme për RN dhe NFP, të cilat të dyja bënë fushatë këtë verë me premtime për të rritur fuqinë blerëse të francezëve.
Ka pasur gjithashtu rezistencë nga aleanca centriste e Presidentit Emmanuel Macron dhe republikanët e qendrës së djathtë, të cilët nominalisht mbështesin qeverinë e Barnier.
Me pak hapësirë për manovrim, Barnier ka thënë se ka të ngjarë që ai të detyrohet të përdorë një procedurë kushtetuese të njohur si 49.3, e cila i mundëson qeverisë të miratojë legjislacionin pa votim parlamentar, por gjithashtu e ekspozon atë ndaj një mocioni mosbesimi.
Blloku i krahut të majtë ka premtuar të paraqesë një mocion të tillë dhe tani RN mund t’i japë votat e nevojshme për të pasur sukses.
Kjo mund të ndodhë që javën e ardhshme, kur parlamenti të votojë një projekt-ligj për financimin e sigurimeve shoqërore, një shtesë në buxhet, ose më vonë gjatë muajit. Buxheti duhet të kalojë deri më 21 dhjetor.
Cila është loja e Le Pen?
Udhëheqësja e ekstremit të djathtë ka kërkuar që Barnier të braktisë tarifat më të larta të energjisë elektrike dhe në vend të kësaj të dalë me shkurtime më të mëdha shpenzimesh. Ajo gjithashtu dëshiron të mbajë indeksimin e pensioneve me inflacionin, rimbursimin e kostove të ilaçeve dhe uljen e taksave të sigurimeve shoqërore të punëdhënësit. Javën e kaluar, ajo kërcënoi se do të rrëzonte qeverinë nëse nuk ia dilte mbanë.
Barnier u përpoq t’i bënte presion asaj duke thënë në mënyrë direkte se ajo do të ishte fajtore për trazirat financiare që do të pasonin nëse buxheti dështonte dhe qeveria binte. RN është kundërpërgjigjur se nuk do të ketë kaos financiar ose mbyllje të qeverisë në stilin amerikan, sepse buxheti i vitit 2024 mund të anulohet me legjislacion të veçantë.
Bristielle tha: “Problemi i RN është se ata kanë të dyja një strategji për t’u konsideruar si një parti e respektuar që garanton njëfarë stabiliteti, duke mos zhgënjyer as elektoratin e tyre.”
Barnier të enjten u ndez i pari, duke braktisur rritjen e planifikuar të taksave të energjisë elektrike, megjithëse me një kosto prej 3.8 miliardë euro.
Disa analistë thonë se Le Pen mund të ketë vendosur që mbështetja e saj e heshtur për qeverinë gjithnjë e më jopopullore të Barnier nuk ia vlen më kostot politike. Një faktor mund të jetë gjykimi i marsit të ardhshëm në gjyqin e saj për përvetësim të fondeve të BE-së, për të cilat asaj mund t’i ndalohet mbajtja e posteve publike, duke i dhënë fund ambicieve të saj presidenciale.
“Pse duhet të duket ajo si një grua shteti kur rrezikon të mos jetë në gjendje të kandidojë për presidencën në tre vjet?” tha Mujtaba Rahman, drejtor menaxhues i Eurasia Group duke treguar kalimin e Le Pen në retorikën populiste ditët e fundit.
A po bëhet Franca e paqeverisshme?
Vështirësitë në miratimin e buxhetit nuk parashikojnë mirë mbijetesën afatgjatë të qeverisë së Barnier ose qeverisjes së ardhshme të Francës.
Nëse qeveria do të bjerë, parlamenti mund të miratojë legjislacionin e urgjencës për të ndryshuar buxhetin e këtij viti.
Nëse Macron do të ishte disi në gjendje të emëronte një qeveri të re, ajo mund të kërkonte të rinegocionte buxhetin, me masa më pak ambicioze të kursimit të kostos, tha Heyer. Megjithatë, mundësitë për të formuar ndonjë shumicë parlamentare vetëm sa po ngushtohen.
Ekziston gjithashtu mundësia që të krijohet një “qeveri teknike”, me fuqi të kufizuar vendimmarrëse, derisa zgjedhjet e reja legjislative të mund të mbahen në verë, një vit pasi Franca votoi për herë të fundit.
Në fund të fundit, paraliza e zgjatur ka të ngjarë të ngrejë presion mbi Macron për të dhënë dorëheqjen për të lejuar një rifillim politik përmes zgjedhjeve të reja presidenciale.
Bristielle tha: “Nuk jam e sigurt se largimi nga pushteti është në qendër të strategjisë së tij. Gjithsesi, ai ka treguar se mund të na befasojë, për të mos thënë shumë.”/FinancialTimes
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
