.png)
Nga Gazeta ‘Si’- “Më mirë e vërteta sesa iluzionet”, paralajmëroi të enjten kryeministri polak Donald Tusk, duke nxitur skepticizëm mbi motivet e Donald Trump, i cili pretendon se Ukraina mund të rimarrë të gjitha territoret e humbura.
E njëjta gjë mund të thuhet edhe për qasjen e re të presidentit amerikan ndaj Palestinës, por papritmas optimistët janë rikthyer, me një zgjidhje me dy shtete që del nga rrënojat e dy viteve të luftës në Gaza .
I dërguari i SHBA-së, Steve Witkoff, flet për një plan 21-pikësh të Shtëpisë së Bardhë për Palestinën, të cilin ai pretendon se e mbështesin gjerësisht udhëheqësit rajonalë. Presidenti francez, Emmanuel Macron thotë se ai është gjithashtu në përputhje me planin për Palestinën të përcaktuar në deklaratën e Nju Jorkut të miratuar nga asambleja e përgjithshme e OKB-së këtë javë.
Por si mund të ketë një konvergjencë të tillë midis dy planeve – njërit amerikan dhe tjetrit të mbështetur nga OKB-ja – dhe a është ky vetëm një tjetër mirazh i përkohshëm i nxitur nga Trump?
Optimisti mendon se është e mundur që dhëndri i Trump, Jared Kushner, dhe ish-kryeministri britanik Tony Blair më në fund të kenë ushtruar ndikimin e tyre brenda Shtëpisë së Bardhë , duke mundësuar një mënyrë të re të të menduarit për ditën pas përfundimit të luftës në Gaza.
Sipas një versioni të këtij vizioni, vetë Blair do të drejtonte një organ të quajtur Autoriteti Ndërkombëtar Kalimtar i Gazës për një kohë deri në pesë vjet. Ai do të kërkonte një mandat të OKB-së për të qenë “autoriteti suprem politik dhe ligjor” i Gazës.
Duke lënë mënjanë shqyrtimin e çdo roli për Blair-in, planet e Trump-it dhe ato të mbështetura nga OKB-ja kanë ngjashmëri që mund ta bëjnë të mundur një konvergjencë.
Për shembull, asnjëri plan nuk kërkon zhvendosjen masive të palestinezëve nga Gaza.
“Riviera Trump” – kodi për dëbime me forcë ose vullnetare – nuk mbështetet nga Blair-i dhe është anatemë për Egjiptin dhe Jordaninë.
Asnjëri plan nuk i jep Hamasit një rol në qeverisjen e ardhshme të Palestinës. Të dy këmbëngulin në çmontimin e armëve të Hamasit, por jo në ndalimin e tij si organizatë. Autoriteti Palestinez(AP), rivali jo-islamist i Hamasit me seli në Ramallah, ka thënë prej kohësh se Hamasi dhe fraksionet e tjera të armatosura duhet të dorëzojnë armët.
“Ne nuk duam një shtet të armatosur”, tha presidenti i Autoritetit Palestinez, Mahmoud Abbas, në asamblenë e përgjithshme të OKB-së të enjten.
Është gjithashtu e vërtetë se të dy planet supozojnë se nuk mund të ketë aneksime të mëtejshme izraelite në Bregun Perëndimor, dhe – të paktën sipas Macron – Trump ra dakord për këtë gjatë takimit të tyre së bashku me udhëheqësit arabë të martën.
Shumë gjëra mund të varen nga përkufizimi i aneksimit. Përjashtimi i plotë i kësaj në Bregun Perëndimor do të ishte një katastrofë politike për lëvizjen e kolonëve izraelitë, por kjo është ajo që kërkojnë Emiratet e Bashkuara Arabe, dhe Trump do të duhet të këmbëngulë për këtë nëse do të ketë mbështetjen dhe investimet e shteteve arabe.
Ministri i Jashtëm i Izraelit, Gideon Sa’ar, tha se diskutimi nuk kishte të bënte me aneksimin e tokës në pronësi të palestinezëve, duke shtuar: “Ajo që mund të diskutohet – por ende nuk është vendosur – është zbatimi i ligjit izraelit mbi komunitetet izraelite të vendosura atje dhe jo nën Autoritetin Palestinez.”
Ky duket të jetë një plan i Izraelit për të marrë kontrollin e zonës së njohur si Zona C.
Nëse Trump e përjashton këtë mundësi, siç shpresojnë Macron dhe Blair, Benjamin Netanyahu do të duhet ta pranojë.
Por pas kësaj, shpejt fillojnë të shfaqen dallime midis planeve.
Deklarata e Nju Jorkut, e farkëtuar përmes muajsh diplomacie franceze, propozon një administratë teknokratike vetëm për një vit në tranzicionin fillestar, por më pas e vendos AP-në në qendër të një qeverie të re të unifikuar që mbulon Gazën, Bregun Perëndimor dhe Jerusalemin Lindor.
Megjithatë, SHBA-të ia ndaluan Abbasit të udhëtonte edhe për në Nju Jork , kështu që si mund të pranonte Uashingtoni që Autoriteti Palestinez të vihej ndonjëherë në krye të një shteti të ri dhe të unifikuar palestinez?
Përgjigja qëndron në shumë kritere që AP do të duhej të përmbushte në planin Trump përpara se të merrte përfundimisht kontrollin.
Një diplomat tha se propozimi i jep Izraelit shumë mundësi për të aplikuar veton e tij dhe për të ngadalësuar tranzicionin drejt vetëqeverisjes palestineze. Një version i planit Trump/Blair është për një tranzicion ku administrata e Gazës dhe Bregut Perëndimor do të mbaheshin të ndara – diçka që AP e kundërshton.
Në mënyrë të ngjashme, deklarata e Nju Jorkut i jep agjencisë së ndihmave të OKB-së, UNRËA, një rol qendror në rindërtim – por SHBA-ja dhe Izraeli kanë qenë të vendosur për shkatërrimin e organizatës me pretendimin e pabazë se është një front terrorist.
Është folur që AP-ja të marrë rolin e UNRWA-s dhe të zvogëlojë theksin mbi të drejtën e palestinezëve për t’u kthyer. Por që nga tetori i vitit 2023, Izraeli ka ushtruar presion financiar mbi AP-në duke mbajtur të ardhurat tatimore që i takojnë.
Pra: si mund ta mbështesë Trump ndonjëherë një rol për një organizatë që Izraeli po kërkon ta falimentojë? Përgjigja është reforma e Autoritetit Palestinez, një frazë që ka qarkulluar nëpër korridoret e diplomacisë për më shumë se 20 vjet, por që nuk është arritur kurrë.
Elementet përbërëse të programit të reformës janë të njohura mirë: zgjedhjet për një president të ri, një parlament të ri dhe një angazhim që të gjithë kandidatët duhet të pranojnë kartën e Organizatës për Çlirimin e Palestinës, duke përfshirë të drejtën e Izraelit për të ekzistuar, një mjet gjithashtu për të përjashtuar kandidatët që mbështesin Hamasin.
Elemente të tjera përfshijnë ndërprerjen e pagesave për të burgosurit politikë dhe ndryshime në kurrikulën shkollore.
Këto janë të gjitha kërkesa të mëdha të një organizate që nuk ka mbajtur zgjedhje parlamentare që nga viti 2006.
Abbasi tashmë po përballet me kundërshtime ndaj planit të tij për të mbajtur zgjedhje për këshillin kombëtar, organin që mbikëqyr PLO-në, për herë të parë që nga viti 1964. Kritikët e tij pretendojnë se ai po përjashton ata që kanë udhëhequr rezistencën ndaj Izraelit në dy vitet e fundit. Ky është një pararendës i një debati që do të ndizet brenda politikës palestineze për shumë muaj.
Realiteti është se askush nuk mund të thotë se çfarë lloj udhëheqjeje politike palestineze mund të dalë nga shkretëtira e Gazës dhe kampet e djegura të refugjatëve në Bregun Perëndimor. Kjo është arsyeja pse Trump favorizon një organ teknokratik kalimtar që konsultohet me Autoritetin Palestinez.
Pjesa e fundit e enigmës është një forcë stabilizuese ndërkombëtare, diçka që parashikohet si në planet e Trump ashtu edhe në ato të OKB-së. Fillimisht, ajo do të vendoset në kufirin egjiptiano-izraelit dhe do të hyjë në Rrip në koordinim me palët izraelite dhe amerikane. Kjo do të përfshijë një tërheqje graduale të forcave izraelite nga Gaza dhe dorëzimin e armëve të Hamasit.
Trajnimi për një forcë sigurie palestineze do të fillonte në Egjipt, Jordani dhe një numër vendesh islamike, me këta oficerë që do t’i raportonin drejtpërdrejt Autoritetit Palestinez.
Netanyahu ka këmbëngulur prej kohësh se nuk do të ketë shtet palestinez dhe aspekte të planit të Blair nuk kanë karakteristikat e vetëqeverisjes.
Por kryeministri izraelit nuk ka arritur të përcaktojë ndonjë vizion se çfarë do të ndodhë pasi të mbarojë lufta në Gaza. Momenti kur ai duhet të thotë se çfarë do të pranojë po afron me shpejtësi.
Burimi: The Guardian/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
