“Paqja sociale në Gjermani është në krizë”, tha Robert Habeck, zëvendës kancelari gjerman, më 7 korrik. Antagonisti është çmimi i lartë i gazit natyror. Rusia po ndërpret furnizimin në Euro si hakmarrjen ndaj mbështetjes që i kanë bërë Ukrainës.
Në Gjermani, ku 1/3 e gazit merret nga Rusia, faturat e energjisë pritet të rriten dramatikisht. Çmimet e gazit do t’i shkaktojnë firmave humbje të mëdha. Habeck i frikësohet një shkatërrimi total financiar.
Parlamenti i Gjermanisë sapo ka miratuar një ligj për sigurinë energjetike që i lejon qeverisë të shpëtojë firmat e dëmtuara nga tronditja energjetike. Kërcënimi përfundimtar; një ndërprerje e plotë nga rusët – duket gjithnjë e më e besueshme.
Gazprom, kompania shtetërore e gazit në Rusi, i ka “shtrydhur” europianët për muaj me radhë. Gjatë qershorit, Rusia dërgoi në Europë vetëm 4.7 mld metër3 gaz, as 1/3 e qershorit 2021.
Tani Rusia po shtrëngon akoma. Më 16 qershor, eksportet e gazit ranë me 40%. Blerësit e mëdhenj europianë, si Eni në Itali, OMV në Austri dhe Uniper në Gjermani u goditën rënd. Uniper po humbet 30 mln euro në ditë dhe është pothuajse i falimentuar.
Mëngjesin e 11 qershorit, Rusia bllokoi të gjitha eksportet e gazit nga Nord Stream 1 për shkak të një punimi mirëmbajtjeje 10 ditore. Një turbinë e rëndësishme kishte nevojë për rregullim dhe duhet të dërgohej në Kanada. Por për shkak të sanksioneve të Kanadasë ishte e pamundur që turbina të dërgohej mbrapsht në Rusi. Habeck urdhëroi Kanadanë që të devijonte pakëz sanksionet që të dërgonte turbinën tek Putin.
Më 9 korrik, Kanadaja u pendua.
Jonathan Stern nga Instituti i Studimeve për Energjinë në Oxford, mendon se Putin po kënaqet nga ky varg sanksionesh që duket sikur po i kthehet mbrapsht. Tani që Perëndimi po tërhiqet, Putin mund të rikthejë përsëri furnizimin me gaz dhe Europa do të bëjë pak pushim. Por Putin mund të përdorë armën e gazit kur i ftohti të përkeqësohet, në kulmin e nevojës.
“Unë besoj se Rusia do t’i paguajë europianët që të paguajnë këtë dimër”, thotë kreu i një kompanie të madhe nafte.
Përgatitje për tronditje
Komisioni Europian dëshiron të organizojë një përgjigje të BE-së ndaj një makthi të tillë, jo më pak për të shmangur llojin e politikave të lypjes nga fqinjët, që vendet anëtare ndoqën fillimisht kur u godit Covid. “Ne duhet të sigurohemi që në rast të ndërprerjes së plotë, gazi të rrjedhë drejt vendit ku nevojitet më shumë,”- tha Ursula von der Leyen, presidente e komisionit, më 6 korrik.
Plani i komisionit duhet të shpallet deri më 20 korrik. Një samit ministror mbi sigurinë e energjisë është planifikuar më vonë këtë muaj.
Përgjigja e Europës ka katër shtylla: rritjen e niveleve të stokut të gazit, diversifikimin e burimeve të energjisë, inkurajimin e reduktimit të kërkesës dhe racionimin.
Më e rëndësishmja është rritja stokut. Vitin e kaluar shumë firma refuzuan të blejnë gaz me çmime të fryra nga manipulimi rus. Nivelet në rezervuarët e magazinimit mbetën jashtëzakonisht të ulëta, por Europa u shpëtua nga moti i butë. Këtë vit, një plan i miratuar nga BE në qershor, vendos një normë stoku minimal prej 80% në depozitimin e gazit deri në 1 nëntor, duke u rritur në 90% në vitet e ardhshme. Shtetet anëtare që nuk kanë magazinim të gazit duhet të mbajnë të paktën 15% të konsumit të tyre vjetor në objektet e vendeve të tjera.
Lajmi i mirë është se fuçitë e BE-së, jen plot pothuajse 60%, me rreth 60 mld metër3 gaz stok, nga 50 mld një vit më parë.
Para mbylljes së Nord Stream 1, Michael Stoppard nga Markit, mendon se BE-ja ishte në rrugën e duhur për të “arritur dhe tejkaluar” objektivin e një norme mbushjeje prej 80% deri më 1 nëntor. Modelimi i ri i bërë nga një grup institutesh gjermane të udhëhequr nga Instituti Kiel sugjeron se Gjermania mund ta përballojë këtë dimër edhe nëse Rusia ndërpret gazin në korrik.
Por jo të gjithë vendet kanë ruajtur njësoj gaz. Ato si Bullgaria, Rumani dhe Hungaria që kanë ruajtur 50% ose më pak, do ta vuajnë shumë rëndë.
Stoppard mendon se një dimër i ftohtë mund të shtojë deri në 25mld metër3 gaz shtesë.
Sa i përket furnizimeve me energji alternative, importet e gazit natyror të lëngshëm (LNG) janë rritur në mënyrë dramatike. Çmimet e larta europiane kanë joshur cisternat larg Azisë. Morgan Stanley, një bankë, vlerëson se rreth 41 miliardë m3 LNG hynë në Europë në tremujorin e parë, me 70% rritje nga viti në vit. Gati 30% e LNG-së së eksportuar në botë ka shkuar në Europë kohët e fundit, nga nën 20% në 2021.
Është pyetje e hapur, nëse kjo është zgjidhja apo jo. Europa ka thithur aq shumë gaz nga bota, sa që një shkëputje nga Rusia nuk do të mund të zëvendësohet.
Ndërkohë, LNG nuk mund të arrijë direkt në Gjermani sepse nuk ka objekte rigazifikimi. Ajo ka blerë anije të rigazifikimit lundrues për të cilat qeveria e Habeck po miraton me shpejtësi. Por ata nuk kanë gjasa të funksionojnë deri në fillim të vitit 2023, mendon Jaime Concha i Energy Intelligence Group. Ironikisht, në tre muajt pas pushtimit, rreth 15% e LNG-së që hynte në Europë për të zëvendësuar gazin rus të tubacioneve vinte gjithashtu nga Rusia, vëren Stoppard. Ai vlerëson se Rusia ka fituar afro 400 milionë dollarë në ditë me vonesë nga shitjet e gazit me tubacione të ngrira në Europë.
Plani afatmesëm i BE-së është të rrisë energjinë e erës, diellit dhe të gjelbër më shumë sesa të zëvendësojë importet ruse. Por kjo do të ndihmojë pak nëse gazi ndërpritet brenda disa javësh. Qymyri i “ndyrë” është gati tani. Me bekimin e eurokratëve, shtetet anëtare, duke përfshirë Holandën dhe Gjermaninë, po heqin dorë nga mjedisi për termocentralet e qymyrit për të prodhuar më shumë energji.
Pastaj vjen përgjigja e kërkesës. Çmimet e larta të gazit kanë ulur tashmë një pjesë të kërkesës. Leslie Palti-Guzman e Leviaton, një firmë e të dhënave të energjisë, vlerëson se konsumi industrial në Europë ka rënë me 20 miliardë m3 në muajt e fundit. Industria gjermane, e cila varet nga gazi i lirë dhe përbën 37% të përdorimit të përgjithshëm të vendit, do të goditet rëndë, mendon ajo. Simon Müller i Agora Energiewende, një think-tank gjerman, dëshiron që qeveria e tij të kishte marrë seriozisht çështjen e rezervave në mars. Subvencionimi i firmave që luftojnë me çmimet e larta, një politikë e bekuar së fundmi nga komisioni, pavarësisht rregullave për ndihmën shtetërore, krijon një nxitje të çoroditur për të vazhduar përdorimin e gazit, thotë ai.
Së fundmi, ekziston racionimi i energjisë. Gjermania flet hapur për këtë perspektivë të frikshme, por shumica e vendeve e kanë shmangur atë. Tani komisioni po përgatit një “kornizë të menaxhimit të krizës”. Ekzistojnë plane për të ndihmuar fqinjët në një emergjencë të shkurtër, por jo për një që mund të jetë në të gjithë rajonin dhe të zgjasë me muaj. Një propozim do të kërkonte që komisioni të bashkërendonte reduktimet e kërkesës për gaz në të gjitha vendet anëtare. Përtej mbrojtjes së spitaleve dhe gjyshërve, vende të ndryshme kanë prioritete të ndryshme; dikush mund të refuzojë të dërgojë gazin e tij për të ndihmuar një fqinj të plotësojë nevojat që nuk i konsideron urgjente.
Dhimbja e racionimit mund të mos ndahet në mënyrë të barabartë, shqetësohet Agata Loskot-Strachota e Qendrës OSW për Studime Lindore, një institut polak. Polonia nuk i besoi kurrë Rusisë, kështu që filloi të largohej nga gazi i Gazprom më herët. Por vendet e tjera në Europën Lindore ishin më të ngadalta për ta hequr këtë zakon dhe do të goditen më fort. Makthi i Loskot-Strachota është një ringjallje e nacionalizmit energjetik, proteksionizmit dhe mosbesimit ndaj vendeve fqinje dhe institucioneve europiane.
Xi Nan e Rystad Energy, një firmë kërkimore, është dakord. Përpjekjet e komisionit për koordinim do të dobësohen nga një reagim kaotik i tregut, shqetësohet ajo. Për shembull, disa vende dhe kompani europiane refuzuan kërkesën e Rusisë për të paguar në rubla për eksportet e energjisë, por të tjerët u dorëzuan. Europa nuk ka një treg të integruar të gazit; çdo vend ka politikat e veta. Këto ka të ngjarë të ndryshojnë nëse gazi ndërpritet, mendon ajo, dhe një krizë e stilit Lehman nuk është e pamundur.
Liberalizimi i energjisë ka qenë një nga arritjet e mëdha të tregut të përbashkët të BE-së. Tani ajo po vihet në provë nga proteksionizmi, ndërhyrja e shtetit dhe nacionalizmi i burimeve. “Sigurisht që ju mund të mbijetoni,” thotë Nan. “Por pyetja është se si dhe me çfarë kostoje.”
Burimi: TheEconomist, Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
