.png)
Gazeta Si – Hapja e SHBA-ve ndaj Rusisë kishte mashtruar botën për mundësinë reale të arritjes së shpejtë të një armëpushimi në Ukrainë.
Ashtu siç pritej, objektivat e të dy palëve mbetën të papajtueshme, pavarësisht shpalljeve të ç’tensionimit që vinin nga Moska dhe Uashingtoni.
Në konfuzionin e përgjithshëm, planet më të ndryshme të paqes kanë rënë menjëherë: nga ai europian në katër pika, në atë që i atribuohet Donald Trump për një armëpushim deri në Pashkë, duke kaluar përmes nënshkrimit të një marrëveshjeje “urë” për lundrimin në Detin e Zi.
Shumë fjalë, shumë pak fakte. Asgjë e çuditshme, është modeli klasik i negociatave mes fuqive, i përshpejtuar nga qasja “Trumpiane”: “Synoj me këmbëngulje dhe pastaj do të kërkoj një marrëveshje”.
Kjo është linja e marrë nga plani më i fundit zyrtar i SHBA-së për një armëpushim në Ukrainë, i përshkruar nga i dërguari special i Shtëpisë së Bardhë, Keith Kellogg.
Plani përfshin, ndër të tjera, një ndarje trepalëshe të vendit dhe krijimin e një zone të çmilitarizuar në pjesën lindore.
Një plan i besueshëm nga pikëpamja ushtarake, por me shumë detaje të “patretura” për palët e përfshira.
Komentet e Kellogg janë domethënëse, sepse janë hera e parë që nga pushtimi i plotë i Ukrainës që një zyrtar i lartë amerikan ka propozuar rrjedhën natyrore të lumit Dnjepër, si një vijë demarkacioni për një zgjidhje të pasluftës.
Propozimi erdhi gjithashtu në të njëjtën ditë kur i dërguari special i Trump për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, u takua me Vladimir Putin në Shën Petersburg për të diskutuar epokën e pasluftës.
Baza negociuese, jo marrëveshja përfundimtare – Nevojitet një premisë. Propozimi i SHBA-ve përfaqëson vetëm bazën e negociatave për t’u vendosur në tryezën e bisedimeve dhe që shpresojmë se do të çojë në një marrëveshje përfundimtare për armëpushimin.
Kujdes: një armëpushim, jo paqe (e cila është materialisht e pamundur). Pra, nuk është asgjë përfundimtare.
Gjë që tregon edhe një herë se sa larg është ende në kohë dhe nga konsensusi i të ashtuquajturit “komunitet ndërkombëtar” pajtimi i palëve në konflikt.
Ndarja e territorit ukrainas në zona ndikimi, sipas modelit gjerman gjatë Luftës së Ftohtë, është pikërisht ideja bazë dhe gjenerike nga e cila mund të nisin diskutimet për menaxhimin e periudhës ruso-ukrainase të pasluftës.
Kellogg tha se propozimi ofron një nga pamjet më të qarta ende të “vizionit” të presidentit Trump për të ardhmen e Ukrainës.
Nuk është ende e qartë nëse Shtetet e Bashkuara do t’i bëjnë presion Kievit që t’i lëshojë më shumë territor Rusisë përtej atij që aktualisht është i pushtuar nga trupat e Moskës.
Ukraina “e ndarë si Berlini”: tërgeqja e Kellogg – Në prezantimin e planit amerikan, në një intervistë për “Times”, Kellogg la një shprehje që u kritikua shumë nga vëzhguesit: “Ne mund të arrijmë në një zgjidhje që i ngjan asaj të vendosur për Berlinin pas Luftës së Dytë Botërore, me një zonë ruse, një zonë franceze, një zonë britanike”.
Prandaj, krahasimi ngjall një Ukrainë të mundur, sipas modelit të Gjermanisë naziste. Një ndihmë e madhe për narrativën e Kremlinit se Kievi është nën kontrollin e elitave politike neo-naziste.
Pas polemikës, vetë Kellogg ndërhyri në “X” për të korrigjuar deklaratën: “Unë doja të propozoja një forcë ndërhyrëse pas armëpushimit në mbështetje të sovranitetit të Ukrainës. Në diskutime, i referohesha zonave të përgjegjësisë së një force aleate (pa trupa amerikane). Nuk e kisha fjalën fare për një ndarje të Ukrainës”.
Çfarë parashikon plani amerikan Kellogg për Ukrainën? – Plani Kellogg propozon ndarjen e Ukrainës në tre zona, secila e kontrolluar nga forca të ndryshme shtetërore ose ndërkombëtare.
Në thelb ekzistojnë dy pika demarkacioni: lumi Dnjepër dhe vija e frontit Donbass.
Zona e parë – në perëndim të lumit Dnjepër dhe duke përfshirë Kievin, Lvivin dhe Odesa – do të vinte nën mbrojtjen e armatosur të “koalicionit të vullnetshëm” tashmë të famshëm të shteteve europiane, të udhëhequr ushtarakisht nga Franca dhe Britania e Madhe.
Zona e dytë – e përcaktuar nga vija e frontit të Donbasit dhe duke përfshirë Donjetck, Luhansk, Kherson dhe Krime (por jo Zaporizhia, të cilën Moska e ka aneksuar tashmë në mënyrë të njëanshme) – do të përfundonte nën kontrollin e drejtpërdrejtë rus, si ushtarak ashtu edhe administrativ.
Zona e tretë – në verilindje të lumit Dnjepër dhe duke përfshirë Kharkiv, Dnjpro, Zaporizhia dhe Sumy të shkatërruar nga lufta – do të mbetej nën kontrollin e Ukrainës.
Zona e çmilitarizuar – Midis zonës së dytë (ruse) dhe asaj të tretë (ukrainase), përgjatë kufirit të përfaqësuar nga fronti aktual i luftës, do të kishte një zonë të çmilitarizuar që varion nga një minimum prej 18 deri në një maksimum prej 30 kilometrash të gjerë, në varësi të pikave të spikatura.
Pika më veriore do të ishte kufiri rus, në kryqëzimin e dy rajoneve ukrainase të Luhanskut dhe Kharkivit, ndërsa pika më jugore do të vendosej në takimin me lumin Dnjepër pak poshtë qytetit të Zaporizhia.
Funksioni i brezit pa ushtarë dhe armatime do të ishte ai i një tamponi klasik. Jo saktësisht një garanci, duke gjykuar nga precedenti historik.
Paqeruajtësit apo forcat ushtarake: kush do shkojë në Ukrainë? – Kjo pyetje ofron mundësinë për të sqaruar një herë e mirë ndryshimin midis forcave ushtarake dhe paqeruajtësve.
Në zonën perëndimore të Ukrainës të parashikuar nga Plani Kellogg, “koalicioni vullnetar” do të vendoste kontigjente të organizuara në stilin e NATO-s dhe jo forca paqeruajtëse (stili i OKB-së).
Duke huazuar krahasimin e Kellogg me Gjermaninë e ndarë në dysh në shekullin e njëzetë, pjesa perëndimore e Ukrainës do të ishte shtëpia e forcave luftarake dhe mbrojtëse kundër agresionit të mundshëm të jashtëm.
Paqeruajtësit e famshëm, pra vëzhguesit ushtarakë nën kujdesin e OKB-së, të ngjashëm me modelin UNIFIL në Liban, në vend të kësaj do të pozicionoheshin në zonën e çmilitarizuar, të cilët do të monitoronin situatën në kufi dhe do të shuanin çdo shkëndijë lufte.
Një mundësi tjetër është që zona e çmilitarizuar do të jetë shumë e shpërndarë nga minat dhe do të monitorohet nga distanca nga ushtritë ruse dhe ukrainase, siç ndodhi në Kore.
A është i realizueshëm plani i SHBA? – Duke përsëritur se “Plani Kellogg” përfaqëson një bazë nga e cila mund të fillohet, në këtë fazë është padyshim i papranueshëm, si për Moskën, ashtu edhe për Kievin.
Edhe pse zyrtari amerikan theksoi se prania e trupave evropiane në Ukrainë përfaqëson “një provokim” për Rusinë, Kremlini padyshim e hodhi poshtë një skenar të tillë.
Ambasadori i Ministrisë së Jashtme ruse, Rodion Miroshnik e bëri të qartë se Moska do ta konsideronte këtë “një pushtim ushtarak”. Kievi, nga ana e tij, nuk mund të pranojë shkeljen e sovranitetit dhe integritetit territorial të tij.
I pyetur nga e përditshmja ruse “Izvestia” për zbatimin e planit Kellogg, ministri i Jashtëm ukrainas, Andrii Sybiha as që deshi të përgjigjet gjatë një samiti në Turqi dhe u largua.
Megjithatë, duke lënë mënjanë refuzimin e thatë dhe të parashikueshëm të Moskës dhe Kievit, për herë të parë është propozuar një skenar që është i realizueshëm dhe i qëndrueshëm nga një këndvështrim thjesht ushtarak.
Sidomos duke pasur parasysh premisën e planit: ai nuk kishte për qëllim një paqe përfundimtare, por për arritjen e një marrëveshjeje armëpushimi.
Çfarë do të ndodhë tani? – Pas planit të SHBA-ve, Ukraina do të merrte garancinë në terren të mbrojtjes perëndimore, duke hequr dorë përkohësisht nga rivendosja e kufijve të paraluftës.
Negociatat e mëvonshme do të duhet të zhvillohen për kohën e armëpushimit dhe përcaktimin e kufijve mes dy vendeve.
Nga ana tjetër, Rusia do të ruante kontrollin “derisa të arrihet një dakordësi ndryshe” mbi territoret e pushtuara dhe mund të riorganizohej pas një fronti më të mbrojtur ushtarakisht se ai aktual.
Për të mos folur për mundësinë për ta paraqitur në shtëpi këtë marrëveshje si “fitore”, të paktën të pjesshme.
Duke pasur parasysh të gjitha gjërat, Kievi mund të pranojë të fillojë nga baza e negociatave Kellogg, me shpresën për të marrë kohë dhe për të përfituar nga nxitimi i Rusisë për të ngrirë konfliktin, përpara se të ndizen flakët e brendshme të rebelimit. Në anën tjetër të tabelës, SHBA-të e Trumpit po i kushtojnë shumë rëndësi aspektit ekonomik.
Në këtë kuptim, në rast se nuk arrihet një kompromis për zonat ushtarake, një marrëveshje për mieralet e rralla dhe marrëveshje të tjera të ngjashme do të çimentonin partneritetin Kiev-Uashington, duke shtrënguar më tej kontrollin e Moskës.
Përshtati në shqip: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
