.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Plani 20-pikësh i shpallur nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump në një konferencë të përbashkët për shtyp me Kryeministrin Benjamin Netanyahu i përgjigjet pothuajse plotësisht pretendimeve të Trump.
Është një përpjekje e guximshme për të adresuar të gjitha çështjet që duhen zgjidhur nëse duam të ketë paqe të qëndrueshme në Gaza.
A mund të funksionojë? Të dyja palët janë të lodhura nga lufta. Gjatë historisë, një numër i konsiderueshëm luftërash kanë përfunduar thjesht kur të dyja palët kanë qenë shumë të lodhura për të vazhduar.
Dy të tretat e izraelitëve duan që lufta të mbarojë, dhe megjithëse anketimi i palestinezëve është i vështirë, ata qartë duan që shkatërrimi dhe vuajtjet në Gaza të ndalen gjithashtu.
Pra, ky plan, pavarësisht kufizimeve të tij, mund të vijë në kohën e duhur.
Megjithatë, ka shumë pyetje të pazgjidhura në lidhje me fizibilitetin e planit dhe deri në çfarë mase ka gjasa të ketë sukses. Duke pasur parasysh historinë e dhunshme të Lindjes së Mesme, është e pamundur të jesh optimist në këtë pikë.
Ja pesë arsye kryesore për shqetësim:
1. Besimi mungon
Aktualisht nuk ka asnjë besim midis të dyja palëve. Dhe disa aspekte të planit janë aq të paqarta, sa ekziston një rrezik i madh që të dyja palët mund ta akuzojnë njëra-tjetrën për shkelje të premtimeve të tyre.
Armëpushimi i fundit midis dy palëve zgjati vetëm dy muaj përpara se Netanyahu të tërhiqej, duke fajësuar Hamasin për moslirimin e më shumë pengjeve përpara se të mund të vazhdonin negociatat për fazën tjetër.
2. Plani është asimetrik
Marrëveshja favorizon Izraelin më shumë sesa Hamasin. Në thelb, Hamasit po i kërkohet të heqë dorë nga të gjithë pengjet e mbetura izraelite që mban dhe nga të gjitha armët e tij në të njëjtën kohë, duke e bërë atë tërësisht të pambrojtur.
Hamasi, me mungesën e besimit tek Izraeli dhe Netanyahu në veçanti, mund të ketë frikë se udhëheqësi izraelit mund ta përdorë këtë si një mundësi për ta sulmuar përsëri pa u shqetësuar se do t’u shkaktojë dëm pengjeve.
Hamasi gjithashtu nuk u ftua të negocionte kushtet e marrëveshjes. Dhe tani përballet me një ultimatum: të pranojë kushtet ose Izraeli do ta “përfundojë punën”.
Duke pasur parasysh asimetrinë e planit, Hamasi mund të vendosë që rreziqet e pranimit të tij i tejkalojnë përfitimet e mundshme, pavarësisht ofertës së tij për amnisti për luftëtarët e Hamasit që dorëzojnë armët.
Izraelit po i kërkohet të bëjë disa kompromise në plan. Por sa realiste janë këto?
Për shembull, marrëveshja parashikon një të ardhme kur Autoriteti Palestinez (AP) mund të “rimarrë kontrollin e Gazës në mënyrë të sigurt dhe efektive”. Netanyahu më parë ka thënë se nuk do ta pranonte këtë.
Po kështu, do të ishte shumë e vështirë për Netanyahun të pranonte “një rrugë të besueshme drejt vetëvendosjes dhe shtetësisë palestineze”, siç përshkruhet në plan.
Ai e ka hedhur poshtë me vendosmëri këtë në të kaluarën, së fundmi në fjalimin e tij sfidues në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së javën e kaluar.
3. Mungojnë detaje të rëndësishme
Strategjia e zbatimit të planit është jashtëzakonisht e paqartë. Në këtë fazë nuk dimë asgjë rreth “Forcës Ndërkombëtare të Stabilizimit” që do të zëvendësonte ushtrinë izraelite pasi ajo të tërhiqet nga Gaza.
Cilat vende do të merrnin pjesë? Padyshim që do të ishte një mision i mbushur me rrezik për personelin e përfshirë. Netanyahu më parë ka përmendur një forcë arabe që do të marrë kontrollin në Gaza, por asnjë shtet arabe nuk e ka ngritur ende dorën për këtë.
Gjithashtu, nuk ka asnjë afat kohor në planin për reformat e Autoritetit Palestinez, as ndonjë detaj se çfarë do të përfshijnë këto reforma.
Me sa duket, do të duheshin zgjedhje të reja për të instaluar një udhëheqës të besueshëm në vend të Presidentit aktual Mahmoud Abbas. Por se si do të bëhej kjo dhe nëse populli i Gazës do të ishte në gjendje të merrte pjesë, është ende e panjohur.
Përveç kësaj, detajet e autoritetit civil që do të mbikëqyrte rindërtimin e Gazës janë shumë të paqarta. E tëra çfarë dimë është se Trump do ta emëronte veten kryetar të “Bordit të Paqes” dhe ish-kryeministri britanik Tony Blair do të ishte gjithashtu i përfshirë në një farë mënyre.
Ky bord do të kishte nevojë për besimin absolut të qeverisë Netanyahu dhe Hamasit për të qenë efektiv. Besimi është gjithmonë i mangët në Lindjen e Mesme.
4. Asnjë përmendje e Bregut Perëndimor
Bregu Perëndimor është qartësisht një pikë e nxehtë. Çdo ditë ka mosmarrëveshje dhe përplasje midis kolonëve izraelitë dhe banorëve palestinezë, të cilat ka të ngjarë të përkeqësohen.
Vetëm muajin e kaluar, qeveria izraelite dha miratimin përfundimtar për një plan të diskutueshëm për të ndërtuar një vendbanim të ri që në fakt do ta ndante Bregun Perëndimor në dy pjesë, duke e bërë të paqëndrueshëm një shtet të ardhshëm palestinez të bashkuar.
Bregu Perëndimor duhet të jetë qendror për çdo zgjidhje të përgjithshme midis Izraelit dhe Palestinës.
5. Kabineti i krahut të djathtë i Izraelit mbetet një pengesë
Kjo mund të jetë prishësi përfundimtar i marrëveshjes: anëtarët e krahut të djathtë të linjës së ashpër të kabinetit të Netanyahut, Bezalel Smotrich dhe Itamar Ben-Gvir, kanë thënë se nuk do të pranojnë asgjë më pak se shkatërrimi dhe eliminimi i plotë i Hamasit.
Edhe pse Hamasi do të çarmatosej dhe do të lihej mënjanë politikisht sipas këtij plani, ideologjia e tij do të mbetej e paprekur, ashtu si edhe një numër i konsiderueshëm luftëtarësh të tij.
Pra, a ka ndonjë shans?
Nëse Hamasi e pranon planin e Trumpit, së shpejti mund të kemi përgjigjet për disa nga këto pyetje.
Por do të duhet shumë punë nga Shtetet e Bashkuara për të vazhduar presionin mbi Izraelin që t’i përmbahet marrëveshjes.
Ndërmjetësit kryesorë palestinezë, Katari dhe Egjipti, do të duhet gjithashtu të vazhdojnë presionin mbi Hamasin në mënyrë që të mos shkelë kushtet.
Netanyahu ka të ngjarë të supozojë se do të ketë mjaftueshëm pengesa që ai të dalë nga marrëveshja nëse Hamasi nuk e zbaton atë. Netanyahu e ka bërë tashmë këtë një herë kur u tërhoq nga armëpushimi në mars dhe rifilloi operacionet ushtarake të Izraelit.
Në fjalimin e tij të fuqishëm në një sallë pjesërisht të zbrazët të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së javën e kaluar, Netanyahu nuk la të kuptohej se po mendonte të largohej nga ndonjë nga vijat e kuqe që kishte vendosur më parë për t’i dhënë fund luftës. Në fakt, ai dënoi shtetet që njohin një shtet palestinez dhe u zotua : “Izraeli nuk do t’ju lejojë të na fusësh në fyt një shtet terrorist”.
Duke pasur parasysh këtë, Netanyahu nuk do ta kishte pranuar fare planin e Trump nëse udhëheqësi amerikan nuk do t’i kishte bërë presion.
Në të njëjtën kohë, Trump tha në konferencën e tij për shtyp me Netanyahun se nëse Hamasi nuk arrin t’i përmbahet marrëveshjes ose refuzon ta pranojë atë, Izraeli do të ketë mbështetjen e tij të plotë për të përfunduar punën kundër Hamasit.
Ky premtim mund të jetë i mjaftueshëm që Netanyahu të jetë në gjendje të bindë Smotrich dhe Ben-Gvir që ta mbështesin planin – për momentin.
Burimi: The Conversation/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
