Për të bërë euron ‘mbret’ të botës, Europa duhet të forcojë arkitekturën financiare

Paparashikueshmëria e politikave të Trump ka ngritur shumë pikëpyetje mbi qëndrueshmërinë e statusit të dollarit.

Kjo do të ketë implikime të forta për euron, monedha e dytë më e përdorur globalisht. Më shumë kërkesë për euron do t’i sjellë Europës të mira, por edhe probleme që duhet të adresohen.

Kur analizohet dollari, ngatërrohen dy koncepte; roli që ka si monedhë dominuese në botë dhe kursi i këmbimit. Në fakt, këto janë fenomene të ndryshme ekonomike. Dollari ka shërbyer si një rezervë globale që prej 1944-s, por vlera e saj është luhatur që kur u vendos kursi i lirë i këmbimit në 1973-shin.

Po aq i vazhdueshëm është keqkuptimi se roli ndërkombëtar i dollarit kërkon që SHBA të ketë deficite të qëndrueshme të llogarisë korente. Në realitet, likuiditeti global i dollarit mbështetet nga stoku i madh i thesarit të SHBA dhe aseteve të tjera të sigurta në dollarë të mbajtura në të gjithë botën. Kur investitorët e huaj mbajnë thesare të SHBA-së, ato regjistrohen si detyrime të jashtme bruto të SHBA-së, por ato nuk janë domosdoshmërisht të lidhura me flukset financiare neto të kapura në llogarinë rrjedhëse.

Shembull: Nëse bankat e huaja qedrore dhe institucionet blejnë sasi të mëdha të obligacioneve amerikane, ndërkohë që investitorët amerikanë kërkojnë të investojnë jashtë, llogaria korrente qëndron e balancuar ose edhe në suficit. Më tej, ekzistenca e Eurodollar-eve – borxh i emetuar në dollar nga vendet jo-amerikane shton vështirësinë. Këto instrumete rrisin likuditetin global të dollarit pas asnjë llidhje me llogarinë e deficitit të Amerikës si shtet.

Është e qartë qe SHBA-ja funksionon de facto si banka e botës. Mban asetet e huaja me rrezik dhe lëshon asete të sigurta. Në periudha stresi, investitorët globalë kthehen tek Thesari, ulin kostot e huamarrjes dhe riforcojnë balancet e brendshme të Amerikës. Kjo është vetë-përmbushëse: nëse ata presin që të investojnë në asete dollari edhe vetë do ta bëjnë.

Për bankat qendrore, kjo dinamikë është vendimtare. Rritja e dollarit dhe rritja e çmimeve të obligacioneve amerikane gjatë periudhave të turbullirave rritin vlerën e rezervave të dollarit. Këto rezerva më pas mund të përdoren për të stabilizuar sistemet bankare ose për të mbrojtur monedhat në vështirësi. Megjithatë, ky privilegj nuk është i pandryshueshëm. Me kalimin e kohës, si privilegji i tepruar ashtu edhe rendimenti kanë shfaqur shenja erozioni, duke pasqyruar rënien relative të SHBA-së në ekonominë globale. Në peizazhin aktual, euro është alternativa e vetme e besueshme ndaj dollarit. Një rol ndërkombëtar në rritje për euron mund t’i lejojë Eurozonës të kapë një pjesë të përfitimeve të tepruara të aseteve dhe mallrave, duke ulur kështu koston e kapitalit për firmat dhe qeveritë evropiane.

Por ndërkmbëtarizimi i euros kërko një sistem financiar europian më elastik. Në të ardhmen, “linjat e shkëmbimit të dollarit” të Rezervës Federale që u mundësojnë bankave qendrore të marrin hua dollarë në këmbim të monedhave të tyre mund të mos garantohen në kohë stresi. Prandaj eurozona duhet të përgatitet më mirë. Në afat të shkurtër, kjo mund të nënkuptojë akumulim paraprak të rezervave të dollarit, koordinim të zgjeruar midis bankave qendrore dhe një përpjekje të bashkërenduar për të reduktuar ekspozimin e sistemit bankar ndaj rrezikut të likuiditetit në dollarë.

Funksionimi i tregjeve të derivateve të këmbimit valutor duhet gjithashtu të shqyrtohet për të rritur elasticitetin gjatë goditjeve sistemike. E rëndësishmja, sistemet e pagesave në zonën e euros duhet të jenë plotësisht të pavarura nga dollari. Ndërsa Eurozona ende përballet me fragmentimin e tregut të kapitalit dhe mungesën e unionit fiskal, ajo përfiton nga mjete të fuqishme. Politikat makroprudenciale mund të zbatohen për të menaxhuar flukset më të paqëndrueshme të kapitalit.

Institucionet e forta ligjore të BE-së dhe pavarësia e padiskutueshme e Bankës Qendrore Europiane ofrojnë besueshmëri thelbësore. Rendi ndërkombëtar po ndryshon dhe Europa duhet të veprojë për të forcuar arkitekturën e saj financiare. Të bësh këtë nuk ka të bëjë vetëm me efikasitetin ekonomik – është një parakusht për sovranitetin monetar dhe rëndësinë afatgjatë globale./FinancialTimes

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.