Nga Isabella Kwai dhe Elian Peltier – Jeta dukej premtuese vitin e kaluar për Philaé Lachaux, një studente 22-vjeçare e biznesit në Francë, e cila ëndërronte të dilte vetë, në industrinë e muzikës live. Por fillimi i pandemisë, që çoi në humbjen e punës me kohë të pjesshme si kameriere, e ktheu të jetonte në shtëpinë e familjes.
Tani, në luftë për të parashikuar një të ardhme pas muajsh kufizimesh, zonjusha Lachaux thotë se vetmia dhe dëshpërimi depërtojnë natën. “Shoh tavanin, ndiej një komb në fyt”, tha ajo. “Unë kurrë nuk kam pasur kaq shumë mendime vetëvrasëse”. “Pandemia ndihet si një ndalesë e madhe në jetën tonë”, shtoi ajo. “Që na ul kaq poshtë, sa pyes veten: Ç’kuptim ka?”
Me orët e ndalimit dhe mbylljet në vendet europiane, të vendosura të zvarriten në pranverë apo edhe në verë, profesionistët e shëndetit mendor janë gjithnjë e më të alarmuar në lidhje me përkeqësimin e gjendjes mendore të të rinjve, të cilët ata thonë se kanë qenë ndër më të prekurit.
Të fundit në radhë për vaksinat dhe me shkolla e universitete të mbyllur, të rinjtë kanë mbajtur shumë barrën e sakrificave që bëhen kryesisht për të mbrojtur njerëzit e moshuar, të cilët janë më të rrezikuar nga infeksionet e rënda. Por qëndrueshmëria e rinisë mund të mbivlerësohet, thonë profesionistët e shëndetit mendor.
Të ballafaquar me një jetë të kufizuar shoqërore dhe pasiguri të shtuar në një moment tashmë të pasigurt në jetën e tyre, shumë të rinj vuajnë nga një ndjenjë brejtëse se po humbin kohë të çmuar në vitet e tyre të para.
Në të gjithë botën, ata kanë humbur mundësitë ekonomike, kanë humbur momentet historike dhe marrëdhëniet, në një kohë të rëndësishme për formimin e identitetit.
“Shumë mendojnë se po paguajnë çmimin jo të pandemisë, por të masave të marra kundër pandemisë”, tha Dr. Nicolas Franck, kreu i një rrjeti psikiatrik në Lyon, Francë. Në një sondazh të 30 mijë njerëzve që ai zhvilloi pranverën e kaluar, të rinjtë u renditën shumë poshtë në mirëqenien psikologjike, tha ai.
Në Itali dhe në Holandë, disa spitale të psikiatrisë së të rinjve janë mbushur në kapacitet. Në Francë, ku numri i pandemisë në shëndetin mendor ka prodhuar tituj kryesorë, profesionistët kanë nxitur autoritetet të marrin në konsideratë rihapjen e shkollave për të luftuar vetminë. Dhe në Britani, disa terapeutë thanë se ata i kishin këshilluar pacientët të prishnin udhëzimet e bllokimit për t’u përballur.
Në Shtetet e Bashkuara, një e katërta e moshës 18 deri në 24 vjeç thanë se kishin menduar seriozisht për vetëvrasje, tha një raport. Në Amerikën Latine dhe Karaibe, një sondazh i kryer nga UNICEF me 8,000 të rinj zbuloi se më shumë se një e katërta kishin përjetuar ankth dhe 15 përqind depresion.
Dhe një studim i kryer vitin e kaluar nga Organizata Ndërkombëtare e Punës në 112 vende zbuloi se dy të tretat e moshave 18-29 vjeç mund të ishin subjekt i ankthit dhe depresionit.
Efektet e qëndrueshme në nivelet e vetëvrasjeve, depresioni dhe ankthi janë ende duke u matur, por në intervista, një duzinë ekspertësh të shëndetit mendor në Europë krijuan një pamje të zymtë të një krize që ata thonë se duhet të trajtohet aq seriozisht sa edhe frenimi i virusit.
“Ne jemi në mes të një pandemie të shëndetit mendor dhe nuk mendoj se është trajtuar me mjaft respekt”, tha Arkadius Kyllendahl, një psikoterapist në Londër që ka parë numrin e klientëve më të rinj të dyfishohet në muajt e fundit.
Një ndjenjë paqartësie
Shumë vende europiane hynë në vjeshtë me iluzionin se kishin frenuar shpërthimet e virusit, vetëm për t’u përballur me një valë edhe më të madhe infeksionesh këtë dimër. Kjo çoi në pritshmëri të gabuara, thanë të rinjtë, se kufizimet e ashpra shpejt do të mbaronin.
Ekspertët paraqesin një pamje të zymtë të luftës me izolimin e bllokimit – një “pandemi e shëndetit mendor”, që duhet të trajtohet aq seriozisht sa edhe frenimi i koronavirusit.
Bllokimet u kanë ofruar disave një pushim nga streset e shkollës ose punës, gjë që i ka bërë ata më elastikë, thonë psikologët. Por për të tjerët, veçanërisht ata që tashmë luftuan me kushtet e shëndetit mendor ose qasjen e kufizuar në kujdes, brishtësia e tyre është përkeqësuar.
“Të mos jesh nën kontroll të diçkaje si kjo, nxit ankth”, tha Dalia Al-Dujaili, 21vjeç, një studente në Universitetin e Edinburgut. Ndërsa pandemia është zvarritur, kështu ka bërë edhe ndjenja e paqartësisë, tha ajo, e cila provoi terapinë në internet për herë të parë vitin e kaluar. “Çfarë po bëj? Pse po marr një diplomë, nëse nuk do të ketë punë?”, pyet ajo.
Një bekim, tha ajo, është që të rinjtë janë më të hapur për të diskutuar luftën e tyre. “Të gjithë flasin për terapistët dhe mjekët e tyre”, vuri në dukje ajo. Kjo nuk i ka ndaluar disa të ndihen fajtorë, megjithatë, duhet pasur parasysh se pandemia ka prekur të gjithë.
“Ka njerëz me luftë më të madhe: njerëz që kanë humbur punën e tyre, ose një të afërm nga sëmundja”, tha Marcelo Andreguetti, një grafik dizajner brazilian që studion në Këln, Gjermani. Ai tha se filloi të merrte barna kundër depresionit pasi iu tha se kishte depresion dhe çrregullim obsesiv kompulsiv, këtë vit.
‘Vetmia i çon ata në dëshpërim’
Dimri e ka përkeqësuar situatën, sipas terapistëve dhe psikiatërve, të cilët thonë se ata kanë parë të rinj që shfaqnin simptoma më të rënda të ankthit, depresionit, çrregullimeve të ngrënies dhe varësive.
Në Holandë, Dr. Robert Vermeiren, një profesor i psikiatrisë së fëmijëve në Qendrën Mjekësore të Universitetit Leiden, tha se reparti akut që ai administron ka qenë i mbushur për javë të tëra – diçka që ai nuk e kishte provuar kurrë.
Situata ishte aq serioze, tha ai, sa ekipi i tij nuk dërgoi fëmijë në shtëpi për Krishtlindje, siç do të bënte zakonisht. Izolimi gjithashtu ka prishur tranzicionin e zakonshëm të adoleshencës, kur të rinjtë lëvizin nga përkatësia në familjen e tyre në përkatësinë e bashkëmoshatarëve të tyre, shtoi Dr. Vermeiren. “Ata ndihen bosh, të vetmuar dhe se vetmia u sjell në dëshpërim”, tha ai.
Në Itali, thirrjet u dyfishuan vitin e kaluar në linjën kryesore për të rinjtë që kanë konsideruar ose kanë tentuar të dëmtojnë vetveten. Shtretërit në një njësi neuropsikiatrike të fëmijëve në Spitalin e Fëmijëve Bambino Gesù në Romë kanë qenë të mbushur që nga tetori, tha Dr. Stefano Vicari, drejtori i njësisë.
Shtrimet në spital të të rinjve italianë që dëmtuan veten, ose u përpoqën të vetëvriteshin janë rritur 30 për qind në valën e dytë të rasteve, shtoi ai.
“Për ata që thonë se, në fund të fundit, këto janë sfida që të rinjtë duhet të kalojnë, se ata do të dalin më të fortë, kjo është e vërtetë vetëm për disa, ata që kanë më shumë burime”, tha Dr. Vicari.
Catherine Seymour, kreu i hulumtimit në Fondacionin e Shëndetit Mendor, një organizatë bamirëse me bazë në Britani, tha se të rinjtë që jetojnë në familje më të varfra kishin më shumë të ngjarë të përjetonin ankth dhe depresion, sipas një studimi të kryer midis gati 2 mijë e 400 adoleshentëve.
“Mund të ndodhë që atyre në familjet më të varfra ka më shumë gjasa që të mos kenë hapësirë të mjaftueshme dhe akses në internet për të ndihmuar në punën e shkollës dhe komunikimin me miqtë e tyre”, tha znj. Seymour. “Ata gjithashtu mund të ndikohen nga shqetësimet financiare dhe stresi i prindërve të tyre”.
Studimet nga bllokimet e para sugjerojnë se ato mund të kenë lënë gjurmë të pashlyeshme. Në Francë, një sondazh i gati 70 mijë studentëve zbuloi se 10 përqind kishin përjetuar mendime vetëvrasëse gjatë muajve të parë të pandemisë dhe më shumë se një e katërta kishin vuajtur nga depresioni.
Në Spanjë, një nga bllokimet më të vështira në botë pranverën e kaluar, pati një ndikim të thellë, veçanërisht për vajzat e reja, të cilat kishin më shumë të ngjarë të përjetonin stres, ankth dhe depresion, sipas një sondazhi të 523 njerëzve nga Universiteti i Valencias.
Konstanze Schoeps, një nga autorët e studimit, tha, “Ata po zhvillonin lirinë dhe hapësirën e tyre dhe gjatë bllokimit, humbën atë që sapo kishin filluar të përjetonin. Kjo arriti në një proces të pikëllimit”, shtoi ajo.
Kërkim për mjete shërimi
Situata është bërë aq e rëndë sa që studentët dhe mbrojtësit e shëndetit mendor kanë kërkuar nga autoritetet të moderojnë disa masa, duke përfshirë rihapjen e shkollave dhe universiteteve, edhe pse zyrtarët shqetësohen se një lehtësim i parakohshëm i rregulloreve do të përkeqësojë përhapjen e varianteve të reja.
“Ndërtimi i marrëdhënieve shoqërore është në qendër të jetës sonë dhe kjo është zhdukur”, tha Heïdi Soupault, 19 vjeç, i cili nxiti Presidentin Emmanuel Macron të Francës për të rihapur universitetet në një letër të hapur, që u përhap shpejt në internet muajin e kaluar.
Duke filluar nga ky muaj, studentët në Francë mund të kthehen në universitete një ditë në javë. Ata gjithashtu mund të marrin tre seanca terapie falas.
Dëshpërimi i të rinjve thellohet, ndërsa kriza Covid-19 zvarritet
Në Britani, ku organizatat dhe ekspertët e shëndetit mendor i kanë kërkuar qeverisë të devijojë fondet për të ndihmuar adresimin e çështjes në shkolla, zyrtarët kanë thënë se ata do të konsiderojnë mbështetjen e shëndetit mendor si pjesë e planeve për heqjen e kufizimeve. Në Holandë, qeveria qendrore u ka bërë presion autoriteteve rajonale për të investuar më shumë në shëndetin mendor të të rinjve.
Dr. Silvia Schneider, një psikologe fëmijësh dhe adoleshentësh në Bochum, Gjermani, tha që qeveritë duhet të ndajnë mesazhe të qarta në televizion dhe media sociale.
“Ne duhet të japim një informacion lehtësisht të arritshëm se si të trajtojmë ndjenjën se ata nuk janë vetëm me këto sfida”, tha Dr. Schneider për të rinjtë. “Dhe se ka disa gjëra, si mund t’i ndihmojmë ata”.
Për të luftuar simptomat e ankthit dhe depresionit, disa terapistë, si Z. Kyllendahl në Londër, u thonë klientëve të tyre që të dalin sa më shumë të jetë e mundur – edhe nëse kjo përfshin thyerjen e kufizimeve.
Ende, disa të rinj shohin një fill argjendi. “Të paktën pandemia na ka dhënë të drejtën të jemi të trishtuar”, tha zonjushë Lachaux, studentja franceze. “Ne nuk duhet të tregojmë gjatë gjithë kohës sa të fortë jemi”.
/ The New York Times. Përktheu: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
