.png)
“Maldivet e Europës”, “Plazhet si Tajlanda”.
Kisha lexuar shumë fraza të tilla për Ksamilin, një qytet i vogël plazhi që del nga bregdeti jugor i Shqipërisë, përpara se ta vizitoja. Megjithatë, duke qëndruar atje në një mbrëmje të së martës, në fund të verës së kaluar, nuk mund të mos futesha në shishet bosh të birrës që mbulonin shëtitoren, bishtat e cigareve nëpër rrugë dhe shezlongët që mbulonin çdo centimetër rëre.
Duke u parë përreth, pamja nuk ishte shumë më e mirë: bare të mbushura pas çdo plazhi dhe, përtej tyre, hotele të larta ose skela ku po ndërtoheshin më shumë. Sapo kisha mbërritur me traget nga Korfuzi verior, ku fshatrat e paprishur ofrojnë shumë tërheqje. Kisha dëgjuar gjëra të mira për Ksamilin. Pra, çfarë shkoi keq?
E thënë thjesht: mbiturizmi. Shqipëria, jo shumë kohë më parë e konsideruar si kufiri i fundit i pushimeve mesdhetare, ka vënë baste të mëdha. Hotelet po hapen me shpejtësi dhe ndikuesit e mediave sociale po bëjnë çmos për t’i mbushur ato.
Në 2015-ën, më shumë se tre milionë turistë jashtë shtetit arritën në brigjet e saj me diell. Kjo shifër u rrit në mënyrë të qëndrueshme në më shumë se katër milionë në 2017, më pas u hodh në më shumë se gjashtë milionë në 2019. Megjithatë, që nga pandemia, numrat janë rritur në qiell. Rreth 10 milionë njerëz erdhën në vitin 2023 – një rritje prej 56 për qind nga shifrat e para Covid-it – duke e bërë Shqipërinë destinacionin e pushimeve me rritjen më të shpejtë në Europë.
Dhe ky është vetëm fillimi. Vitin e kaluar qeveria shqiptare prezantoi Strategjinë e re Kombëtare të Turizmit, e cila parashikon të mirëpresë deri në 30 milionë turistë të huaj deri në vitin 2030 – më shumë se Portugalia apo Kroacia. Për të arritur këtë objektiv, zhvillimet e reja vazhdojnë me ritëm, me Jared Kushner dhe gruan e tij Ivanka Trump së fundmi duke marrë dritën jeshile për një hotel luksoz prej 1.4 miliardë dollarësh në ishullin e Sazanit.
Ekonomikisht, ky është një lajm i madh për atë që është ende një nga vendet më të varfra të Europës. Por cili do të jetë ndikimi ekologjik? A është Shqipëria në rrugën e shpejtë për të njëjtat probleme të mbiturizmit që shihen, për shembull, në Spanjë? Dhe si do të ndikojnë ndryshimet e shpejta në përvojën e përgjithshme për turistët?
Nga ana ime, prisja të gjeja një qytet autentik bregdetar, por u përshëndeta nga baret e bukura të plazhit, ku secili ruante një pjesë të plazhit dhe u kërkonte vizitorëve para për privilegjin e shtrirjes në një shezlong (zakonisht rreth 1000 lekë, ose 8 £). Hotelet përgjatë bregdetit dukeshin të ndërtuara me nxitim dhe të kujtonin ato të ndërtuara gjatë rritjes së turizmit në Spanjë në vitet shtatëdhjetë. Pjesë të vijës bregdetare spanjolle mbeten një pikëllim i syve edhe sot e kësaj dite, krahasuar me fshatrat e çuditshëm të peshkimit që erdhën më parë. Vetë Ksamili ishte një fshat i vogël peshkimi përpara se të bëhej një pikë e nxehtë pushimesh. Është e vështirë të mos mendosh që historia të përsëritet.
Me numrin e vizitorëve në rritje, klubet e shtrembëruara të plazhit po pushtojnë Ksamilin me një shpejtësi alarmante
Uesli Didani i faqes lokale të lajmeve Saranda Web shpjegoi rritjen e popullaritetit të vendit si një destinacion turistik: “Përmirësimet në infrastrukturën ajrore dhe rrugore, së bashku me rritjen e fluturimeve direkte dhe raportin konkurrues cilësi-çmim të Shqipërisë e kanë bërë vendin më të aksesueshëm se kurrë. Vizitorët mund ta përjetojnë të gjithë këtë pa turmat ose çmimet e larta që vijnë me nxehta më tradicionale meditare.
Arritja dhe lëvizja nëpër Shqipëri ishte një problem. Fluturova për në Korfuz, ku qëndrova për disa ditë, më pas mora një traget nga qyteti i Korfuzit për në Sarandë, vetëm në bregdet nga Ksamili (nga 19 €, ose 16 £, me Ionian Seaways). Gjatë rrugës për në shtëpi, rezervova një autobus nga Saranda në kryeqytet, Tiranë (15 € ose 12.50 £, me Gjirafa Travel), ku kalova edhe dy ditë të tjera, më pas fluturova direkt në Londër Stansted me Ryanair për 65 £. Ajo që Didani thotë se dikur ishte një “vend i izoluar” sigurisht që nuk është më i tillë.
Me të kaluarën e saj të errët komuniste në mendje, situata aktuale e Shqipërisë është një hap në drejtimin e duhur – megjithatë ndikimi mjedisor i rritjes së numrit të turistëve është fatkeqësisht më pak pozitiv. Sipas Indeksit të Zhvillimit të Udhëtimit dhe Turizmit, Shqipëria mbetet prapa mesatares europiane në menaxhimin e burimeve natyrore dhe ekziston shqetësimi se zhvillimi i turizmit tashmë ka shkuar përtej asaj që është e qëndrueshme.
“Disa projekte ndërtimore janë realizuar pa planifikim të duhur”, tha Didani. “Në zonat bregdetare si Saranda, ka pasur raste të degradimit të mjedisit për shkak të hedhjes së mbetjeve të ndërtimit në det”.
Planet për të zgjeruar vijën bregdetare të Ksamilit do të kenë një ndikim të dëmshëm në jetën detare dhe nivelet e ndotjes
Një çështje tjetër që thekson Didani është zgjerimi i plazheve për të krijuar më shumë hapësirë për turistët, gjë që po prish ekosistemet detare dhe biodiversitetin. Ekziston edhe ndotja e ujit dhe akumulimi i mbeturinave në rërë.
Përgjigja? “Për të mbrojtur mjedisin, Shqipëria duhet të zbatojë politika të qarta për menaxhimin e mbetjeve, të promovojë energjinë e pastër dhe të mbështesë projekte që respektojnë natyrën”, tha Didani.
Vendasit që u kushtohen çmimeve jashtë tregut të pronave – siç është parë në vende si Majorka – është gjithashtu një shqetësim. “Turizmi masiv ka rritur çmimet në zonat bregdetare, duke i bërë qiratë dhe shërbimet të papërballueshme për banorët,” paralajmëroi Didani.
Por përfitimet nuk mund të mohohen. “Turizmi është një nga mënyrat më të mira për të nxitur ekonomitë lokale,” tha Elton Caushi, pronar i operatorit turistik të butikut Albanian Trip. Sigurisht që ka krijuar vende pune: në vitin 2023, udhëtimet dhe turizmi kontribuan me 25 për qind të PBB-së së Shqipërisë dhe numri i vendeve të punës në këtë sektor është rritur me 10 për qind që nga viti 2019, duke përbërë tani një në pesë vende pune në vend, sipas Këshillit Botëror të Udhëtimit dhe Turizmit.
Këtë sukses mund ta shihni të reflektuar edhe në disponimin e njerëzve. Aty ku kamerierët në Athinë në një festë të mëparshme qortuan partnerin tim dhe mua për njohuritë tona të turpshme të dobëta të greqishtes, stafi në restorantet buzë plazhit të Ksamilit na trajtonin si familje mbretërore.
Çmimet gjithashtu mbeten të arsyeshme. Në Mussel House, një restorant i bukur dhe i izoluar pikërisht në ujërat e liqenit të Butrintit, midis Sarandës dhe Ksamilit, hëngra një pjatë madhështore me midhje e ndjekur nga një fileto e shijshme toni për vetëm 20 £; vakti ekuivalent në Angli do të kishte kushtuar dy herë më shumë.
Duket se ka ende një atmosferë risie për pushuesit midis vendasve, por, pasi panë protestat evropiane kundër turizmit verën e kaluar, mund të shpresohet vetëm që Shqipëria të marrë një kontroll mbi rritjen përpara se të shkaktojë armiqësi të ngjashme. Kryeministri Edi Rama, forca shtytëse e strategjisë së turizmit të vendit, duhet të sigurojë që gjithçka të bëhet në mënyrë të qëndrueshme.
“Turizmi i qëndrueshëm ka të bëjë me krijimin e një situate të favorshme për të gjithë – turistët, vendasit dhe mjedisin”, tha Caushi. “Po sigurohet që ndërsa turizmi rritet, të mos bëhet në kurriz të gjërave që e bëjnë Shqipërinë kaq të veçantë.”
Në Ksamil ka shenja paralajmëruese; koha do të tregojë nëse qeveria po i shikon.
Shkruar nga Rebecca Astill, redaktore në “The Telegraph”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
