.png)
Gazeta Si – Të mërkurën, presidenti i SHBA-së Donald Trump konfirmoi se kishte autorizuar CIA-n të kryente operacione të fshehta në Venezuelë.
Synimet zyrtare janë të kufizohet fluksi i emigrantëve dhe trafikimi i drogës, por Trump gjithashtu dëshiron të ushtrojë presion të mëtejshëm mbi qeverinë e presidentit Nicolás Maduro, i cili ka sunduar Venezuelën në mënyrë autoritare që nga viti 2013.
CIA është agjencia kryesore e inteligjencës së jashtme të SHBA-ve dhe ka një histori të gjatë operacionesh të fshehta dhe ndërhyrjesh në vendet e Amerikës Latine, të cilat janë kritikuar gjerësisht me kalimin e kohës.
Ato filluan pas Luftës së Dytë Botërore dhe u bënë konstante gjatë Luftës së Ftohtë, konfliktit më shumë se dyzetvjeçar midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik.
CIA pothuajse gjithmonë vepronte me një perspektivë antikomuniste, për të përmbysur (ose parandaluar krijimin e) qeverive të krahut të majtë, të konsideruara aleate të mundshme të Bashkimit Sovjetik.
Këto shpesh ishin qeveri të zgjedhura në mënyrë demokratike dhe ndërhyrja e CIA-s shpesh favorizonte dhe mbështeste krijimin e diktaturave të dhunshme.
Për një kohë të gjatë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës zbatuan atë që njihej në shekullin e 19-të si “Doktrina Monroe”, sipas presidentit të SHBA-ve, James Monroe, i cili në vitin 1823 deklaroi se vetëm Shtetet e Bashkuara dhe jo vendet europiane, mund të ndërhynin në Amerikë.
Kjo ishte, në fakt, “sfera e tyre e ndikimit”. Gjatë dekadave, ndërsa arkivat e CIA-s dhe qeverisë amerikane u deklasifikuan, doli në pah konfirmimi i shumë prej këtyre operacioneve. Më poshtë janë disa nga më të rëndësishmet.
Mbrojtja e industrisë së bananeve në Guatemalë
Operacionet e para të ndikimit u kryen në Kosta Rika, Venezuelë dhe Kolumbi, por ishte në Guatemalë që CIA mbështeti grushtin e parë të shtetit.
Në vitin 1950, Jacobo Árbenz, një ish-ushtar i mbështetur nga partitë e krahut të majtë, përfshirë komunistët, u zgjodh president.
Árbenz donte të zbatonte një reformë agrare që do të kishte prekur interesat e mëdha të “United Fruit Company” (tani Chiquita), një shumëkombëshe e fuqishme amerikane që tregtonte kryesisht banane dhe zotëronte mbi 2,000 kilometra katrorë tokë në vend.
CIA iu kundërpërgjigj Árbenz me mjetet që më vonë do të përdorte diku tjetër: duke i dhënë ryshfet anëtarëve të ushtrisë, duke investuar në fushata antiqeveritare në radio dhe në gazeta, duke organizuar forca ushtarake lokale duke përdorur burime amerikane dhe duke rekrutuar kundërshtarë në mërgim.
U planifikuan gjithashtu vrasje të mundshme politike, përfshirë atë të Árbenz, i cili u rrëzua në vitin 1954 nga ushtria e udhëhequr nga Carlos Castillo Armas. Pasuan mbi tridhjetë vjet luftë civile (nga viti 1960 deri në vitin 1996).
Pushtimi i Gjirit të Derrave në Kubë
CIA u përpoq disa herë të rrëzonte regjimin komunist të Fidel Kastros në Kubë. Kastro mori pushtetin në vitin 1959 dhe që atëherë, CIA zhvilloi plane të ndryshme për ta vrarë atë.
Për shembull, meqenëse Kastros i pëlqente të pinte duhan, një nga planet përfshinte përdorimin e purove të helmuara.
Në vitin 1961, CIA organizoi zbarkimin e një njësie ushtarake prej afërsisht 1,500 disidentësh kubanë në Gjirin e Derrave, dyqind kilometra në juglindje të Havanës.
Operacioni ishte i organizuar dobët dhe një dështim i plotë: ushtria e Kastros fitoi pas disa ditësh dhe ishte një goditje e rëndë për imazhin e qeverisë amerikane.
Kundër një antikomunisti në Republikën Dominikane
Vrasja e diktatorit Rafael Trujillo, i cili sundoi Republikën Dominikane për 31 vjet pas një grushti shteti, ishte një nga ndërhyrjet e pakta kundër një regjimi antikomunist.
Trujillo fillimisht u mbështet nga Shtetet e Bashkuara, por paranoja dhe teprimet e tij, përfshirë një tentativë vrasjeje të presidentit venezuelan Rómulo Betancourt, ndryshuan qëndrimin e CIA-s.
Agjencia të paktën furnizoi me armë kundërshtarët që e vranë në vitin 1961, por përfshirja e saj ka të ngjarë të ketë qenë më e madhe.
Midis viteve 1963 dhe 1965, CIA ndërhyri për të rrëzuar qeverinë e majtë të Juan Bosch, e cila më vonë u rrëzua nga ushtria amerikane (morën pjesë 42,000 ushtarë).
Në Brazil ishte gati aeroplanmbajtësja
Në Brazil, João Goulart u zgjodh në vitin 1961, duke premtuar ulje taksash për shumëkombëshet dhe shtetëzimin e bizneseve. CIA nuk u kufizua vetëm në propagandën dhe financimin e saj të zakonshëm të kundërshtarëve politikë.
Arkivat e deklasifikuara kanë konfirmuar se për vite me radhë ajo mbajti lidhje të ngushta me ushtrinë braziliane që organizoi grushtin e shtetit të vitit 1964 kundër Goulart.
CIA gjithashtu organizoi Operacionin “Vëllai Sam” për të siguruar armë, furnizime dhe mbështetje për komplotistët e udhëhequr nga Gjenerali Humberto Castelo Branco.
Një aeroplanmbajtëse amerikane, anije luftarake dhe cisterna nafte ishin të pranishme në brigjet e Brazilit gjatë grushtit të shtetit.
Në fund të fundit, ata nuk ndërhynë, sepse ushtria braziliane që komplotonte grushtin e shtetit përmbysi shpejt qeverinë e Goulart dhe më pas vendosi një diktaturë që zgjati 21 vjet.
Vrasja e Ernesto “Che” Guevaras
Në vitin 1967, CIA ndihmoi një grup ushtarësh bolivianë të arrestonin dhe vrisnin revolucionarin argjentinas, Ernesto “Che” Guevara.
Guevara kishte qenë aleat i Kastros, por në atë kohë po përpiqej të krijonte një forcë guerile në Bolivi. CIA kishte futur një agjent në ushtrinë boliviane dhe donte ta mbante gjallë për ta marrë në pyetje.
Megjithatë, udhëheqësit bolivianë e vranë atë, për të parandaluar një gjyq që do ta rriste më tej popullaritetin e tij.
Në Kili, nga 11 shtatori deri në operacionin “Condor”
Përfshirja e Shteteve të Bashkuara dhe CIA-s në lehtësimin e grushtit të shtetit në Kili më 11 shtator 1973, është e njohur dhe e raportuar gjerësisht.
Pas fitores zgjedhore të politikanit socialist Salvador Allende, Shtetet e Bashkuara shpenzuan miliona dollarë për të penguar veprimet e tij.
Henry Kissinger, Këshilltar i Sigurisë Kombëtare dhe Sekretar i Shtetit nën presidencën e Richard Nixon, tha: “Nuk shoh asnjë arsye pse duhet të qëndrojmë duarkryq, ndërsa një vend bëhet komunist për shkak të papërgjegjshmërisë së popullit të tij. Çështja është shumë e rëndësishme që votuesit kilianë të lihen të vendosin vetë”.
Shtetet e Bashkuara mbështetën grushtin e shtetit të gjeneralit Augusto Pinochet dhe më pas mbajtën marrëdhënie të ngushta me regjimin e tij brutal, ndër të tjera duke mbikëqyrur, financuar dhe koordinuar me Kilin operacionin “Condor”, një pakt midis forcave të policisë sekrete të diktaturave ushtarake të Argjentinës, Bolivisë, Brazilit, Kilit, Paraguait dhe Uruguait për të eliminuar çdo formë të opozitës përmes dhunës, zhdukjeve, torturave dhe vrasjeve të synuara.
Mbështetja për guerrilasit “Contra” në Nikaragua
Në vitin 1986, presidenti republikan, Ronald Reagan i ngarkoi CIA-s përgjegjësinë për organizimin e aktiviteteve ushtarake të “Contra”-s, një grup rebelësh kundër-revolucionarë që luftonin kundër qeverisë nikaraguajane. Në atë kohë, qeveria kontrollohej nga Sandinistët, një grup politik revolucionar i krahut të majtë.
Operacioni ishte në qendër të disa skandaleve: ndër të tjera, disa gazeta akuzuan “Contra”-n se financonin veten duke shitur kokainë të fortë në Kaliforni.
Vetë administrata Reagan kishte filluar t’i mbështeste ata duke përdorur paratë e marra nga shitjet sekrete të armëve në Iran, i cili ishte tashmë nën sanksione në atë kohë.
Në të gjithë kontinentin
Ndërhyrjet e Shteteve të Bashkuara në Amerikë ishin shumë më të gjera, veçanërisht në trajnimin e grupeve ushtarake dhe koordinimin e rrjeteve antikomuniste.
Që nga viti 1946, “Shkolla e Amerikave”, tani Instituti i Hemisferës Perëndimore për Bashkëpunim në Siguri, ka ndihmuar në trajnimin e forcave ushtarake dhe policore që më vonë kryen shtypje brutale dhe shkelje të të drejtave të njeriut, për shembull në Honduras, El Salvador dhe Panama. (Shkolla në fjalë ishte një qendër trajnimi ushtarak në të cilën vendet e Amerikës Qendrore dhe Jugore mund të dërgonin ushtarët ose oficerët e tyre: ajo ishte e vendosur në Panama deri në vitin 1985 dhe tani është e vendosur në Gjeorgji.)
Në Ekuador, CIA veproi kundër qeverisë së José María Velasco Ibarras në vitet 1960-61 dhe në Peru kontribuoi në luftën e brendshme kundër rebelëve të krahut të majtë të Sendero Luminosos-s.
Edhe më vonë (në vitet 1990 dhe 2000) Kolumbia nisi programe ndihme ushtarake dhe inteligjence kundër guerilëve FARC (Forcat e Armatosura Revolucionare të Kolumbisë), duke bashkëpunuar me grupet paramilitare të krahut të djathtë.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
