.png)
Një panel këshillues ekspert i Organizatës Botërore të Shëndetësisë lëshoi të hënën dy raporte të reja që rekomandojnë zbatimin e standardeve globale që synojnë parandalimin e përdorimeve të pabarabarta dhe potencialisht të rrezikshme të Crispr dhe teknologjive të tjera të redaktimit të gjeneve. Raportet kërkojnë përpjekje për të zhvilluar standardet globale, krijimin e një regjistri ndërkombëtar të eksperimenteve të redaktimit të gjeneve dhe një mënyrë për ekspertët që kryejnë redaktimin e gjeneve të të raportojnë çdo gjë të mundshme në lidhje me idetë e tyre. Këto raporte u përpiluan dy vjet pasi një studiues kinez shkaktoi zemërim ndërkombëtar kur zbuloi se ai kishte përdorur metodën Crispr për të rregulluar gjenet tek disa foshnja. Komiteti, i përbërë nga ekspertë të mjekësisë, politikë bërës dhe avokatë, tha në raportet se përdorimi i redaktimit të gjeneve kishte evoluar që kur ata u vendosën në dhjetor 2018 për të zhvilluar një kornizë qeverisëse dhe se sukseset e fundit në ndryshimin e ADN-së së njerëzve me sëmundje të pashërueshme gjenetike. Raportet përshkruan disa skenarë që strategjitë e propozuara mund të ndihmojnë në parandalimin, përfshirë kryerjen e provave të redaktimit të gjeneve në vendet me të ardhura të ulëta për të zhvilluar terapi që në fund të fundit do të ishin shumë të kushtueshme për të gjithë.
“Ne duam që njerëzit të shikojnë se çfarë po ndodh tani dhe çfarë duhet të bëjmë për të formuar mënyrën se si do të vazhdojnë kërkimet në këtë drejtim,” tha anëtarja e komitetit Françoise Baylis, një profesore në Universitetin Dalhousie në Halifax, Kanada, dhe një ekspert mbi etikën e redaktimi i gjenit njerëzor.
Në një konferencë shtypi të hënën në Gjenevë, Krye shkencëtarja e OBSH-së Soumya Swaminathan tha se duke pasur parasysh se sa shpejt po ndryshon peizazhi, ajo priste që OBSH të rishikonte rekomandimet çdo tre vjet “për të parë se çfarë ka ndryshuar dhe nëse gjërat ecin mirë dhe nuk ka asnjë shkelje ligjore”
Komiteti i OBSH-së nuk është i pari që vlerëson përdorimin e redaktimit të gjeneve për ndryshimin e vezëve njerëzore, spermatozoideve ose embrioneve i njohur si redaktim i linjës së embrionit ose për riparimin e ADN-së së gabuar tek njerëzit me sëmundje vdekjeprurëse të tilla si kanceri dhe anemia e qelizave drapër , një çrregullim i trashëguar i gjakut.
Vitin e kaluar, një komision ndërkombëtar, i sponsorizuar nga Akademia Kombëtare e Mjekësisë e SHBA, Akademia Kombëtare e Shkencave e SHBA dhe Shoqëria Mbretërore e Mbretërisë së Bashkuar, lëshoi një raport ku thuhej se redaktimi i gjeneve është ende shumë i rrezikshëm për t’u përdorur në embrionet njerëzore.
Jeffrey Kahn, drejtor i institutit të bioeetikës në universitetin Johns Hopkins Berman dhe një anëtar i komisionit që publikoi raportin e vitit të kaluar, vlerësoi raportet e reja për paraqitjen e çështjeve që duhen adresuar.
Kohët e fundit, Crispr arriti disa momente historike të jashtëzakonshme. Shkencëtarët raportuan dhjetorin e kaluar se qelizat e redaktuar nga gjenet frenuan dhimbjen e fortë dhe simptoma të tjera në pacientët me dy çrregullime të rralla të trashëguara të gjakut. Muajin e kaluar, studiuesit raportuan se kishin arritur zvogëlime në nivelet e një proteine që shkakton sëmundje në gjashtë pacientë me një çrregullim të trashëguar të mëlçisë. Provat e tjera klinike për redaktimin e gjeneve, duke përfshirë sëmundjet kardiovaskulare, janë në proces. Në raportet e reja, komiteti pranoi se nuk mund të imponojë standardet e propozuara dhe se zbatimi i suksesshëm i një sistemi për raportimin e eksperimenteve potencialisht joetike do të kërkonte “një ndryshim kulturor”. Një numër sugjerimesh, duke përfshirë mbështetjen për një regjistër të sapo krijuar për të ndjekur provat e redaktimit të gjeneve dhe një regjistër të ri të propozuar të përqendruar në studimet kërkimore të redaktimit të gjeneve, do të kërkojë që OBSH dhe organizatat e tjera të sigurojnë burime shtesë financiare dhe të personelit ndërsa vendet ende po luftojnë me pandeminë e Covid-19. Por Baylis tha se hapa të tillë kërkohen për të siguruar që redaktimi i gjenit njerëzor të zbatohet në mënyrë të barabartë. Përndryshe, ajo tha, “përfitimi i shkencës dhe teknologjisë do të shkojë për një grup elitar dhe njerëzit e tjerë do të jenë në disavantazh.
“Duhet të ketë një orientim për të mirën publike,” shtoi ajo.
Burimi: The Wall Street Journal/ Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
