Studiuesit thonë se kanë zbuluar se si ndotja e ajrit çon në kancer, në një zbulim që transformon plotësisht të kuptuarit edhe se si lindin tumoret. Ekipi në Institutin Francis Crick në Londër tregoi se në vend që të shkaktonte dëme, ndotja e ajrit po zgjonte qelizat e vjetra të dëmtuara. Një nga ekspertët kryesorë, Profesor Charles Swanton, tha se zbulimi shënoi një “epokë të re”. Dhe tani mund të jetë e mundur të zhvillohen ilaçe që ndalojnë formimin e kancerit. Gjetjet mund të shpjegojnë se si qindra substanca që shkaktojnë kancer veprojnë në trup. Pamja klasike e kancerit fillon me një qelizë të shëndetshme. Ajo fiton gjithnjë e më shumë mutacione në kodin e saj gjenetik, ose ADN-në, derisa të arrijë një pikë kthese. Pastaj bëhet kancer dhe rritet në mënyrë të pakontrolluar. Por ka probleme me këtë ide: mutacionet kancerogjene gjenden në indet në dukje të shëndetshme dhe shumë ndikues të njohur se shkaktojnë kancer, përfshirë ndotjen e ajrit nuk duket se dëmtojnë ADN-në e njerëzve. Pra, çfarë po ndodh? Studiuesit kanë gjetur prova të një ideje tjetër. Dëmtimi është tashmë aty në ADN-në e qelizës sonë, i kapur ndërsa rritemi dhe plakemi, por diçka duhet të ndodhë që në fakt e bën atë kanceroze. Zbulimi erdhi nga eksplorimi pse jo duhanpirësit preken nga kanceri i mushkërive. Shumica dërrmuese e kancereve të mushkërive shkaktohen nga pirja e duhanit, por megjithatë, tani ka prova se edhe ndotja e ajrit shkakton kancer.
Shkencëtarët u përqendruan në një formë ndotjeje të quajtur grimca 2.5 (e njohur si PM2.5), e cila është shumë më e vogël se diametri i qimeve të njeriut.
Nëpërmjet një sërë eksperimentesh të detajuara në njerëz dhe kafshë, ata treguan se vendet me nivele më të larta të ndotjes së ajrit kishin më shumë kancer të mushkërive që nuk shkaktoheshin nga pirja e duhanit. Të marrësh frymë në vende ku është janë të pranishme këto grimca shkakton inflamacion dhe aktivizon qelizat në mushkëri që ndihmojnë në riparimin e çdo dëmtimi por rreth një në çdo 600,000 qeliza në mushkëritë e një 50-vjeçari tashmë përmban mutacione potencialisht kancerogjene. Këto fitohen me kalimin e moshës, por duken plotësisht të shëndetshme derisa të aktivizohen nga ndotja dhe të bëhen kancerogjene. Më e rëndësishmja, studiuesit ishin në gjendje të ndalonin formimin e kancerit tek minjtë e ekspozuar ndaj ndotjes së ajrit. Rezultatet janë një zbulim i dyfishtë, si për të kuptuar ndikimin e ndotjes së ajrit, ashtu edhe për bazat se si prekemi nga kanceri. Emilia Lim, një nga studiueset r Crick, tha se njerëzit që nuk kishin pirë kurrë duhan, por kishin kancer të mushkërive shpesh nuk e kishin idenë pse. “Për t’u dhënë atyre disa të dhëna se si kjo mund të funksionojë është me të vërtetë e rëndësishme”, tha ajo.
“99% e njerëzve në botë jetojnë në vende ku ndotja e ajrit tejkalon udhëzimet e OBSH-së, kështu që me të vërtetë ndikon tek të gjithë ne”.
Rimendimi i kancerit
Por rezultatet treguan gjithashtu se vetëm mutacionet nuk janë gjithmonë të mjaftueshme për të shkaktuar kancer. Mund të ketë nevojë për një element shtesë. Profesor Swanton thotë se ky ishte zbulimi më i madh që kishte hasur në laboratorin e tij, pasi ai “në të vërtetë ritregon se si funksionon kanceri.
Ai tha se kjo do të çonte në një “epokë të re” të parandalimit të kancerit. Ideja për të marrë një pilulë që bllokon kancerin nëse jetoni në një zonë shumë të ndotur nuk është plotësisht fantastike. Mjekët kanë testuar tashmë një medikament në sëmundjet kardiovaskulare dhe zbuluan se, krejt rastësisht, ata ulin rrezikun e kancerit të mushkërive. Gjetjet e fundit po u prezantohen shkencëtarëve në një konferencë të Shoqatës Evropiane për Onkologjinë Mjekësore.
Duke folur nga konferenca, Swanton tha se ne duhej të rimendonim se si edhe pirja e duhanit shkakton kancer. A është vetëm dëmtimi i njohur i ADN-së i shkaktuar nga kimikatet në duhan apo tymi gjithashtu shkakton inflamacion?
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
